PROMETHUS’A DÖNÜŞ

 

RÖNESANS’IN SESİ

(Endülüsün Düşüsü, Reformasyon)

 

(İtalyan, Hollandalı, Portekiz, Yahudi,İskoçya,Polonya,İspanyol, Fransız,Çek,Macar,Belçikalı,

İsviçreli, Danimarkalı,)

 

AYDINLANMA

Tasarlanmış Fenomenler Dünyası

 

 

1452-1519	Leonardo da Vinci	İtalyan	Ressam, Heykeltraş, Kaşif
1454-1493	Hermolaus Barbarus	İtalyan	Aristoteles Yorumcusu, Çevirmen
1454-1494	Angelo Poliziano	İtalyan	Ficinius’un Öğrencisi, Çevirmen
14??-1512	Hermann van Riswik	Hollandalı	İbnu Rüşdcü
1455-1522	Johannes Reuchlin		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1457-1526	Anghiera Pedro Martyr	İtalyan	Hekim, Ekonomist
1460-1532	Marc Antoine Zimera	İtalyan	Hekim, İbnu Rüşd’cü,Teolog
1462-1525	Petrus Pomponatius	İtalyan	Aristoteles Uzmanı
1463-1494	Giovanni P. della Mirandola	İtalyan	Platoncu,
1463-1512	Alessandro Achillinius	İtalyan	Aristotelesci, Arapça Uzmanı, Kadavrist
1465-1547	Konrad Peutinger		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1467(9)-1536	Didier Roter. Erasmus	Hollandalı	Hümanist
1469-1527	Niccolo di B. Machiavelli	İtalyan	Siyaset Kuramcısı
1469-1524	Johannes Pfefferkorn		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1469-1533	F. Pico della Mirandola	İtalyan	Hümanist, Platoncu, Kabala Uzmanı
1469-1535	John Fisher	İngiliz	Piskoposü Rektör, Kral’la Kavgalı
1469-1540	Agostino Nifo	İtalyan	İbnu Rüşd Yorumcusu
1470-1530	Judah Abravanel Yahudi,	Portekiz	Mistik Teolog
1470-1550	John Major	İskoçyalı	Teolog, Skolastik Savunucusu
1473-1543	Nikolaj Kopernik	Polonyalı	Astronom
1475-1564	Michelange	İtalyan	Heykeltraş
1477-1547	Jacopo Sadoleto	İtalyan	Kardinal, Hümanist,
1478-1533	Thomas More=Morus		Bak:Ütopik Sosyalistler’den Anarşistler’e
1479-1541	Cello Calcagnini	İtalyan	Dinbilimci, Aristotelesci
1480-1543	Matteus Aurogallus		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1483-1542	Gasparo Contarini	İtalyan	Teolog, Mantıkçı, Anti-Protestan
1483-1546	Martin Luther		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1484-1531	Ulrich Zwingli		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1484-1558	Giulio C. Scaligero, Scalger	İtalyan	Aristotelesci, Hekim
1485-1556	Girolomo Rorarius	İtalyan	Hayvanlar zeka sahibidir tezcisi
1486-1535	Agr. von Nettesheim (Henri-Corneille)		Bak:Alman Filozofisi Reformasyon'a Doğru
1486-1543	Johann Maier Eck		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1488-1523	Ulrich von Hutten		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1490-1525	Thomas Münzer		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru  Bak:Ütopik Sosyalistler’den Anarşistler’e
14??-1525	Amedeo Beruto	İtalyan	Rahip, Din Bilgini
1491-1556	Ignatius Loyola	İspanyol	Cizvit Tarikatını Kurucusu,
1492-1540	Juan Luis Vives	İspanyol	Oxford’da Hümanist Prof.
1493-1541	Paracelsus		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1494-1533	Fernan Perez de Oliva	İspanyol	Grekçe Çevirmeni
1494-1553	François Rabelais	Fransız	Hümanist, Edebiyatçı Papaz
1494-1563	Pedro de Soto	İspanyol	Teolog, Dominikan Tarikatcı
1494-1576	Hans Sachs		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1495-1560	Domingo de Soto	İspanyol	Dominikan Tarikatı, Aristo Yorumcusu
1496-1532	Alfonso de Valdes	İspanyol	Hümanist, Erasmusçu
14??-1541	Juan de Valdes	İspanyol	Hümanist Teolog, Erasmuscu
1496-1547	Lazare de Baif	Fransız	Sofokles Çevirmeni, Arkeolog
1496-1554	Simone Porzio	İtalyan	Pomponazzi öğrencisi, Humanist
1497-1554	Sigizmond Jelenski	Çek	Gerekçeden latinceye çevirmen
1497-1560	Philipp S. Melanchton		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1498-1552	Andreas Hosemann Osiander		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1498-1576	Mario Nizolius	İtalyan	Hümanist
1499-1547	Jacques Toussain	Fransız	Hellenist, Hümanist
ö.1555	Porta	İtalyan	Pomponazzici
1499-1559	Joachim Perionius	Fransız	Aristoteles Yorumcusu, Teolog
ö.1567	Jacobus Acontius	Ptotestan	Teolog, Matematiksel Yöntemci
ö.1571	John Hales	İngiliz	Protestan Siyasetci, Merkantilist
ö.1580	Raphael Holinshed	İngiliz	Tarihçi
1499-1585	Piero Vettori	İtalyan	Hümanist, Grekçe ve Latince Öğretmeni
ö.1586	Martinus Navarrus	İspanyol	Din Adamı,Faiz Yasağı Karşıtı
1500 lü yıllar	Antonio Basso	İtalyan	Telesio ve Patrizzi İzleyicisi
1500 lü yıllar	Bouchard Amauru	Fransız	Eklektik(Pythagorascılık-Yeni-Platonculuk ve Orfizm)
1500 lü yıllar	Claude Aubery	Fransız	Calvinci Prof, Hekim
1500 lü yıllar	Janos Bayer	Macar	Mistik Teolog,
1500 lü yıllar	Marcello Capra	İtalyan	Hekim, Aristotelesci
1500 lü yıllar	Othon Casmann		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1500 lü yıllar	Pernumia	İtalyan	Hekim, Doğa Felsefesi Uzmanı
1500 lü yıllar	Stephanus Junius Brutus	İskoçya	Takma isim
1500-1566	Charles Dumoulin	Fransız	Faizi Mübah gören Calvinist, Hukucu
1501-1565	Girolano Bagalino	İtalyan	Hekim, İbnu Rüşdcü Materyalist
1501-1576	Girolamo Cardano	İtalyan	Hekim, Doğabilimci, Matematikçi
1503-1570	Annius Palearius	İtalyan	Hümanist Prof, Engizisyon Kurbanı
1506-1582	George Buchanan	İskoçya	Hümanist,Calvinist,
1508-1578	Alessandro Piccolomini	İtalyan	Başpiskopos, Aristoteles Yorumcusu
1508-1588	Bernardino Telesio	İtalyan	Teleziana Akademisi Kurucusu
1509-1603	Andreas Caesalpinus	İtalyan (?)	Eklektik (Aristoteles-Platon)
1509-1564	Jean Calvin	Fransız	Protestan Din Bilgini
1509-1588	Bernardino Telesio	İtalyan	Telesiana Akademisi Kurucusu
1510-1581	Guillaume	??
1511-1553	Michael Servetus	İspanyol	Hekim,Teolog, Teslis Karşıtı
1514-1564	Andre Vesale	Belçikalı	Anatomis, Hekim
1514-1576	Joachim Rheticus		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1515-1572	Petrus Ramus	Fransız	Hümanist, Aristoteles Eleştirmeni
1515-1600	Bernardino Baldini	İtalyan	Matematikçi, Hekim, Aristoteles çevirmeni
1516-1567	Francesco Robortello	İtalyan	Aristotelesci
1519-1579	Sir Thomas Gresham	İngiliz	Maliyeci
1519-1603	Andrea Cesalpino	İtalyan	Skolastik karşıtı Aristotelesci, Doğabilimci
1519-1605	Theodore de Beze	Fransız	Calvinist Teolog
1520-???	Juan Huart	İspanyol	Baconcu
1520-1572	Pierre de la Place	Fransız	Hukukcu, Aristoteles-Hristiyan Ahlakı
1520-1604	Françesco Piccolomini	İtalyan	Aristoteles-Platon Sentezcisi
1521-1574	Jacques Carpentier	Fransız	Hekim, Matematikçi, Metafizikçi, Aristotelesci
1523-1589	Luigi Guicciardini	İtalyan	Hollanda Ekonomisti
1523-1601	Francisco S. De Las Brozas	İspanyol	Hümanist,Çevirmen
1524-1583	Thomas Erastus	İsviçre	Ersatusculuğun Kur, Teolog, Hekim
1525-1562	Laelius Socinus	İtalyan	Socinianizm Tarikatının Kur.Teolog
1527-1597	Francesco Patrizzi	İtalyan	Yeni-Platoncu,Hermesci
1529-1584	Guy du Faur de Pibrac	Fransız	Hukukçu,Siyasetci, Ahlak şairi
1529-1606	Bernardo Davanzati	İtalyan	Taciltus çevirmeni, Nedret Kuramcısı
1530-1563	Eitenne de la Boetie	Fransız	Ozan, Katolik Reformist, Çevirmen
1530-1595	Pedro Simon Abril	İspanyol	Hümanist,Mantıkçı, Çevirmen
1530-1596-7	Jean Bodin	Fransız	Hukukcu, İlk Merkantilist,
1532-1596	Francisco Toledo	İspanyol	Cizvit Kardinal,Teolog,
1533-1589	Zabarella	İtalyan	Paduo Okulu, Mantıkçı
1533-1592	Michel de Montaigne	Fransız	Hümanist, İndüvialist, Septik.
1533-1593	Valentin Weigel		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1534-1593	William John Harrison	İngiliz	Kronik Yazarı
1536-1600	Luis Molina	İspanyol	Teolog,Cizvit Papazı
1536-1612	Piotr Paweski Skarga	Polonya	Teolog, Cizvit Papazı, Vilnius Akademi
1536-1641	Gerard Malynes	İngiliz	Ekonomist,Merkantilist, tüccar
1539-1602	Paulus Schede		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1539-1639	Martin Opitz	??
1540-1603	François Viete	Fransız	Matematikçi
1540-1609	Joseph Juste Scaliger	Fransız	(As.İtalyan)    Hümanist, Latin yorumcu
1541-1603	Pierre Charron	Fransız	Septik, Katolik Papaz, Avukat
1542-1612	Celso Mancini	İtalyan	Thomascı Piskopos
1543-1617	Giovanni Botero	İtalyan	Malthus’u Önceleyenlerden
1545-1612	Barthelemy de Laffemas	Fransız	Ekonomist, Endüstri Dalları Kurdu
1546-1595	Cornelis Loos	Hollandalı	Teolog, Büyücülük Karşıtı
1546-1601	Tycho Brahe	Danimar.	Astronom
1547-1606	Justus Lipsius	Belçikalı	Hümanist, Rönesans Stoacısı
1547-1606	Nicolaus Taurellus		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1548-1598	Giacomo Mazzoni	İtalyan	Platon-Aristoteles Uzlaştırıcısı
1548-1600	Giordano Bruno	İtalyan	Doğabilimcisi,
1548-1617	Francisco Suarez	İspanyol	Cizvit Papazı, Thomascı, Skolastik
1549-1604	Gabriel Vazquez	İspanyol	Cizvit Papazı,Teolog
1550-1???	Françesko Muti	İtalyan	Anti-Skolastik,
1550-1617	John Napier	İskoç	Matematikçi
1550-1625	Julius Pacius	İtalyan	Mantıkçı, Aristoteles Çevirmeni
1550-1631	Cesare Cremonini	İtalyan	Pomponatius Aristotelescisi
1550-1631	Michael Mastlin		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1551-1611	Gentilus Albericus	İngiliz	Doğal Hukuçu,
1554-1612	William Stafford	İngiliz	Yazar
1556-1621	Guillaume du Vair	Fransız	Stoacı, Adalet Bakanı
1557-1638	Johannes Althusius		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1559-1623	Giacomo Antonio Marta	İtalyan	Teolog,Thomascı
1559-1640	Maximillien de B. Sully	Fransız	Merkantilist, İlk Fizyokrat Düşünce,Maliye Bakanı
1561-1615	Adrian Von Roomen	???
1561-1626	Francis Bacon	İngiliz	Doğabilimci, Deneyci
1562-1632	Francisco S. F. Sanchez	Portekizli	Septik, Hekim
1564-1616	William Shakespeare	İngiliz	Eedebiyatçı
1564-1642	Galileo Galilei	İtalyan,	Matematikçi, Fizikçi,Astronom,
1567-1625	Honore d’Urfe	Fransız	Şair, Romancı
1568-1639	Tomasso Campanella		Bak:Ütopik Sosyalistler’den Anarşistler’e
1570-1649	Jacob Martini		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1571-1630	Johannes Kepler		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1571-1635	Wolfgang Ratke		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1571-1641	Thomas Mun	İngiliz	Ekonomist, Merkantilist,
1572-1632	Adam Tanner		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1574-1620	Michael Piccart		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1575(6)-1621	Antoine de Montchretien	Fransız	Ekonomist, Merkantilist,
1575-1624	Jacob Böhme		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1575-1643	Secondo Lancellotti	İtalyan	Papaz,
1577-1644	Jean Babtist Van Helmont	Belçikalı	Hekim,Kimyager,Kabalist Mistik
1577-1649	Gerardus Johannis Vossius	Hollandalı	Hümanist, Tarihçi
1577-1657	Portunio Liceti	İtalyan	Hekim, Aristotelesci
1578-1650	Philippe d’Aquin	Fransız	Yahudisi  Hristiyan Teolog,
1578-1657	William Harvey	İngiliz	Hekim, Fizyolog
1578-1663	C. Guillerment Berigard	Fransız	Aristotelesci,
1580-1636	Henning Arnisaeus		Bak:Alman Filosofisi Reformasyon'a Doğru
1580-1645	F. G. de Quevedo Y Villegas	İspanyol	Hristiyan Stoacı, Romancı
1581-1648	Edward Herbert of Cherbury	İngiliz	Doğal Din Okulu
1582-1621	John Barclay		Bak:Ütopik Sosyalistler’den Anarşistler’e
1583(5)-1619	Lucilio Vanini, Pomp. Ucilio	İtalyan	Papaz, Röneasans Filozofu
1583-1645	Hugo Grotius	Hollandalı	Tabii Hukukçu,Toplumbilimci,
1583-1656	Francesco Quaresmio	İtalyan	Fransisken Papazı
1584-1654	Jean Pierre Camus	Fransız	Septik, Piskopos
1585-1640	Uriel Acosta	Portekiz	Yahudisi  Koyu Rasyonalist,Mürted
1586(8)-1672	Franc. de La Mothe-le Vayer	Fransız	Resmi Tarihçi, Septik
1586-1639	Nicolo Arrighetti	İtalyan	Matematikçi,Galileci
1589-1653	Robert Filmer	İngiliz	Saltanat Kuramcısı
1592-1670-1	Jan Amos Komenski	Çekoslav	Humanist,Pedagog,Panteist Protestan

                                               

                                                        

              

 

Leonardo da Vinci

1452-1519

   İtalyan düşünürü..

  Rönesans’ın sadece en büyük ressamı, mimarı değil, düşünürüdür de. Kendisinden sonraki yüzyılların birçok düşünce ve buluşlarını önceden sezmiş ve onlara yol açmıştır. Felsefe Tarihleri’nde kendisine yer verilir. Galile’nin bütün düşünceleri O’nda başlangıç olarak vardır.

  5000 yaprağı aşan notları birçok bakımlardan bir bilgi hazinesidir. Sonuna kadar götürülmemiş düşüncelerinin darmadağınık bir yığını olan bu notlar çağ açısı bir yöntemi sergiler. Skolastik spekülasyonlardan tümüyle arındırılmış matematiksel bir teknik geliştirdi.

  Bilimsel düşünceyle pratik arasındaki sıkı bağımlılık tarihte ilk kez Vinci’de görülür, denir. O’na göre Doğa’da olaylar, birtakım nedenlerden ötürü zorunlu olarak meydana gelirler, bilimsel kesinliğe ancak Matematik’le ulaşılır, deney bilimin temelidir, bilimsel malzeme duyularla gelir ama us’sal bilgi düzeyinde işlenir, doğal yasalılık böylece anlaşılır ve bilinir, sonra da pratikte kullanılır.

 

 

Hermolaus Barbarus

1454-1493

   İtalyan düşünürü..

  Aristoteles (ö.322) öğretisini en doğru okutan bilgin olduğu söylenir. Grekçe’den Latince’ye çevirileiyle ünlüdür.

 

Angelo Poliziano

1454-1494

 

  İtalyan düşünürü.. Fransızlar Politien derler. Policiano da denir. Toscana halk dilinde Angolo Ambrogini denir. Ozan.

  Rönesans’ın Grek Klasikleri’ne eğilen ilk düşünürü denir. Bir  çok Grek düşünürünü Latince’ye çevirerek yaydı. Epiktetos’u ilk tanıtanlardan biri O’dur.

  Marsilio Ficinus’un öğrencisi oldu. Florensa’da Grek Felsefe Dersleri verdi. Toscana halk diliyle yazdı.

  Alfred Weber, Felsefe Tarihi’nde O’nu ‘Bizans göçmenlerinin gayretli izleyicisi’ olarak anar.

  Eserleri:

  -Panepistemon, (Evrensel Bilgin), Felsefe Ansiklopedisi

  -Favola di Orfeo, (Orpheos’un Masalı), övgü alan bir şiiri,

 

 

Hermann van Riswik

ö.1512

 

  Hollandalı düşünür.. İbnu Rüşdcü’dür.

  Engizisyon kararıyla odunlar üstünde yakıldı.

 

 

Anghiera Pedro Martyr

1457-1526

   İtalyan düşünürü..

  Tarihçi. Fransa Kralı XI.Louis’in Hekimi’ydi.. İspanya Kraliçesi İsabella’nın Sarayında öğretmenlik ve eğiticilik etti.

  Ekonomik alanda da ilginç gözlemleri vardır. Örneğin Meksika’da Para olarak kullanılan kakao torbaları’ndan sözederken şöyle der:

‘Ey  insanoğluna tatlı ve besleyici bir içecek sunan, gömülemediği ve uzun zaman saklanamadığı için de masum sahiplerini para hırsı vebasından koruyan mutlu para.’

  Eserleri:

  -De Orbo Novo Decades, (Yeni Dünyadan onyıllar), [1]

 

 

Marc Antoine Zimera

1460-1532

   Hekim, Felsefeci ve Teolog.

  Padua’da Felsefe ve Napoli’de Teoloji okutmuş bir İbnu Rüşdcü’dür.

  Eserleri:

  -Tabulae et Dilucidationis in dicta Aristotelis et Averrois, [2]2 cilt, bu eseriyle ünlüdür.

  -Sihir, simya ve Astrolojiyi Aristoteles  öğretisiyşe kaynaştıran ve Antrum Magico Medicum sözüyle başlayıp 8 satır tutan bir eseri daha var.

 

 

Petrus Pomponatius       

1462-1525

 

  İtalyan düşünürü.. Pomponazzi de denir.

  Rönesans’ın en ünlü düşünürlerindendir. Aristoteles uzmanıydı. Aristoteles’in (ö.MÖ 322) eserlerni maddeci bir açıdan eleştirmiş ve O’nun öğretisindeki Sansüalist ögeleri özellikle belirtmiştir.

Pauda Okulu’nu kurdu. Bologna’da öğretmendi.

  Rönesans’ın ilk dönemine özgü çifte gerçek öğreti (dinsel gerçeklerle bilimsel gerçeklerin ayrı şeyler olduğu ve bunların ayrı ayrı değerlendirilmesie gerektiği ) sığınmışsa da yakılmaktan kurtulamadı.

  Skolastiğe karşı bir tutum aldı. Bedene bir biçim veren Ruh’un ölümlü olduğunu söylediği için yakılarak öldürüldü. Özgür insan kafasının sayısız kurmaylarından biri kabul edilir.

  O, Scaliger, Cremonini, Zabarella, Lucilio Vanini'nin dillerinde artık aklın ölmezliği tartışılmaktadır. Artık kimse Ruh’un ölmezliğine inanmıyor ama, Vanini gibi dili koparıldıktan sonra diri diri yakılmayı göze alamayanlar Cremonini'nin öğüdüne uyarlar: ‘ İçinden dilediğin gibi, dışından herkes gibi davran.’

  Eserleri:

  -Tractatus de Immortalitate Animae, (Ruhun Ölümsüzlüğü Üstüne İnceleme),[3]

  -De Fato, (Kehanet üstüne) [4]

 

 

Giovanni Pico della Mirandola

1463-1494 (9)

   İtalyan düşünür.

  Zengin bir Prens’in oğluydu. İbrani ve Grek dillerini iyi bilirdi. 24 yaşındayken ortaya 900 tez ileri sürmek büyük bir anlıksal başarıdır. Bütün dünya bilginlerini kendi hesabına Roma’ya çağırarak bu tezler üstünde onlarla tartışmak istedi. Papa bu toplantıyı yasaklayıp O’nu aforoz etti.

  Florensa’daki Platon Akademisi’nin yetiştirdiği çok ilginç Rönesans düşünürlerindendi.

  O  ve Andres Caesalpinus'un Eklektizm’i eski Grek Düşüncesi’nin çeşitli akımlarını birleştirerek uzlaştırmaya çalıştı. Aristoteles'le Platon'un (ö. MÖ 347) temelde birleşmekte oldukları düşüncesi yeniden ortaya atıldı.

  Platon’la Hristiyanlığı uzlaştırmaya çalıştıysa da bilimsel bir yapısı vardı. Sadece Doğa güçlerini gerçek saydı ve İnanı Doğadaki yerine oturtmak istedi. O’na göre insan ve her şey doğa yasalarına göre oluşur, insan da insanlığını doğal ilişkileriyle gerçekleştirir. İnsanların alınyazısını özgürlüğüyle bizzat kendi yaratır. Ayrıca ilahi bir öz de taşır, bu Makrokosmos içinde Mikrokosmos’tur.

  Bütün bunları 1400 lü yıllarda ileri sürdü. 31 yaşlık hayatına bir çok eser sığdırdı.

 

 

Alessandro Achillinius (Achillini)

1463-1512

 

  İtalyan düşünürü.. Aristotelescidir. Bolonya’lı olduğu için Achillinius Boloniensis diye de anılır.

  İbnu Rüşd açısından işlediği Aristotelescilik yorumlarıyla tanındı.   Arap dili ve Grameri uzmanı. Felsefe ve Tıp Okuttu. İnsan kadavrası üstünde ilk teşrik yapan kişidir.

  Eserleri:

  -Humani Corporis Anatomia, (İnsan Vucudunun Anatomisi)[5]

  -Annotationes Anatomiae, (Anatomi Notları) [6]

 

 

Françesko Pico della Mirandola

1469-1533

   İtalyan düşünürü..

  Giovanni Pico’nun yeğeniydi.  Amcası gibi Platoncu’dur. Humanist’tir. Kabala üstüne incelemeler yaptı.

  Eserleri 2 cilt olarak yayınlandı.[7]

 

 

John Fisher

1469-1535

   İngiliz düşünürü..

  Ünlü Humanistler’dendi. Erasmus’la arkadaştılar. Rochester Piskoposu ve Cambridge Üniversitesi Rektörü’ydü. İngiltere Kralı Henry VIII. in boşanmasına karşı koyduğu için tutuklandı. Papa, O’nu  Londra Kalesi’nde hapisteyken Kardinal yaptı. Kral’a hakaret suçundan boynu vuruldu.

  1935 de Kilise tarafından kutsallaştırıldı.

 

 

Agostino Nifo

1469-1540

 

  İtalyan düşünürü... Latince Agustinus Niphus denir.

  Padova Üniversitesi Profesörü.. İbnu Rüşd’ü yorumladı. Papa Leon X. in gözüne girerek ondan Kont Palatin unvanını kopardı. Nifo, o çağın ünlü dahisi Pietro Pomponazzi’nin ilerici düşüncelerine karşı düşünceleri temsil eder.  Nifo’nın da Profesörü bulunduğu Padua Okulu Rönesans Felsefesi’nde ilerici bir yapıdadır ve İtalya’nın aydınlarını yetiştirdi.

  Eserleri:

  -De Intellectu et Daemonibus (Zeka ve Dehalık  Üstüne ), [8]

  -De Immortalitate Animae, (Ruhun Ölümsüzlüğü Üstüne) ,[9]

  -De Falsa Diluvii Prognosticatione, (Sahte Tufanın Önceden Bilinmesi Üstüne), [10]

  -De Auguriis Libri Duo, (Kahinlik üstüne 2 Kitap), [11]

  -De Pulcro et Amore, (Sevgi ve Güzellik üstüne), [12]

 

 

Judah Abravanel (Judah Leon Medigo)

1470-1530

   Portekiz Yahudi düşünürü..

  Mistik bir Teolog’tur. Babası Don Isaac Abravanel de öyleydi. İtalyanca yazdı.

  Eserleri:

  -Dialoghi di Amore,

 

John Major

1470-1550

 

  İskoçyalı Teolog.  Jean Mair de denir.

  Skolastiğin savunucularından.  Montaigne Koleji’nde Felsefe okuttu. Duns Scotus’u desdekledi.

  Eserleri:

  -Historia Majoris Britanniae, (Büyük Britanya Tarihi) [13]Latince yazıldı. İskoçya’da yazılan ilk büyük tarih eseridir.

  -Aristoteles Fiziğinin Yorumu, [14] İlginç bulunur.

  -Ayetleri Yorumlama, [15] 4 cilt, Dinsel alanda değerli bir klasik sayılır.

 

 

Jacopo Sadoleto

1477-1547

 

  İtalyan düşünürü...

  Kardinal. Humanist Teolog.  Rönesans’ın Antişçağ eserlerine yönelik dindarlarındandı. Katoliklerle Protestanları uzlaştırmaya çalıştı. Pedagoji’yle uğraştı.

  Eserleri:

  -De Laudibus Philosophiane,[16]

 

 

Cello Calcagnini

1479-1541

   İtalyan düşünürü.

  Dinbilimci, Aristoteles’e bağlı.

 

 

Gasparo Contarini

1483-1542

  İtalyan düşünürü..

  Dinbilimci.. Din Adamı olarak Protestanlıkla savaştı. Mantıkçılığıyla tanındı.

 

 

Giulio Cesare Scaligero

1484-1558

   İtalyan düşünürü ...Scalger de denir.

  Ruhun ölmezliğine karşı çıakan ünlü bir Hekim.. Pomponatius’un Liberal Peripatetizmini izledi. Hippokrates üstündeki incelemeleri de değerlidir.

  Aristoteles ve Theophrastos üstüne de birçok incelemeler yayınlandı.

 

 

Girolomo Rorarius

1485-1556

   İtalyan düşünürü..

  Hayvanlarda zeka olduğunu tanıtlamaya çalışan eserleriyle ünlendi. Latince yazılmış olan ve pek uzun bir adı vulunan bu eser ölümünden 90 yıl sonra yayınlandı. [17] O’nu ünlü sözlüğünde Bayle tanıtır.

  Bibliyografya:

  -*Hançerlioğlu,O. ,Felsefe Ansiklopedisi, Düşünürler Bölümü [18]

 

 

Amedeo Beruto

ö.1525

   İtalyan düşünürü..

  Rahip, din bilgini.. Ahlak alanında eserleri vardır.

  Eserleri:

  -De amore honesto,

 

 

Juan Luis Vives

1492-1540

   İspanyol düşünürü.. Hümanist.

  Louvanie’de ve daha sonra Oxford da Profesör’dü. Kendisini Bacon ve Descartes’in öncülerinden sayanlar da vardır. Aristoteles’in (ö. MÖ 322) ve bundan ötürü de Skolastiğin yetkesine ilk karşı çıkanlardan biridir. Bu gibi Otoriteler yerine bilimsel deneyin konulması gerektiğini savundu.

  Eserleri:

  -De Causis Corruptarum Artium, (Öğretilerin Yozlaştırılması Nedeni Üstüne),

  -De Disciplinis, bu eserde şöyle der: ‘Aristoteles’i bir yana bırakarak eskilerin yaptığı gibi doğrudan doğruya incelemeli ve O’nun gerçeklerine ulaşılmalıdır. Doğayı bilmek ve tanımak için de ne körü körüne bir geleneğe, ne de ince ince varsayımlara takılıp kalmalıdır; doğayı doğrudan doğruya deney yoluyla araştırmalı ve incelemelidir’.

 

 

Fernan Perez de Oliva

1494-1533

   İspanyol düşünürü.. Humanist.

  Grek Klasiklerinden birçok çevirisi var.

  Eserleri:

  -Dialogo de la Dignidad del Hombre, (İnsanın Değeri),

 

 

François Rabelais

1494-1553

 

  Fransız düşünürü.. Edebiyatçı Humanist Papaz.

  Chateaubriand O’nu ‘Fransız Edebiyatı’nın yaratıcı’ olarak tanımlar.

  Ünlü eseri, çağının bütün sorunlarına yöneltilmiş güçlü bir eleştiridir. Özgür düşünce ve bilime bağlıdır. En büyük güç Us’du. Hurafelere karşı çıktı.

  Eserleri:

  -Gargantua ve Pantagruel,

 

 

Pedro de Soto

1494-1563

   İspanyol düşünürü..

  Teolog. 1548 de Dillingen Üniversitesi’ni örgütledi. Dominiken vaizi’ydi. Felsefe dersleri verdi. Trento Konsili’nde Papa’yı temsil etti.

 

 

Domingo de Soto

1495-1560

   İspanyol düşünürü.. Teolog.

  Salamanca’da Profesör’dü. Dominikan Tarikatı’na bağlıydı. Latince yazılmış peş çok eseri vardır. Aristoteles’i (ö. MÖ 322) yorumlamakla da uğraştı.

 

 

Alfonso de Valdes

1496-1532

   İspanyol düşünürü.. Humanist.

  Erasmus’la mektuplaşmış ve O’nun düşüncelerini benimsemişti. Juan de Valdes ile kardeştir. İmparator Karl V.’in Sarayında Latince katibiydi.

  Eserleri:

  -Lactancio o Dialogo de las Casas Acaecidas en Roma el Ano de 1527, (1527 Roma Olayları Üstüne Diyalog)

  -Dialogo de Mercurio y Cain, (Mercurius’la Kharon’ın Diyalogu),

 

 

Juan de Valdes

ö.1541

   İspanyol düşünürü.. Humanist. Teolog. Erasmus’un düşüncelerini benimsemişti.

  Eserleri:

  -Dialogo de la lengua , (Dil Diyalogu)

  -Alfabetto Cristiano, (Hristiyan Alfabesi),

 

 

Lazare de Baif

1496-1547

   Fransız düşünürü.. Hümanist,

  Plutarkhos ve Sofokles’i Fransızca’ya çevirdi. Arkeoloji üstüne incelemeleri var.

 

 

Simone Porzio

1496-1554

   İtaltan düşünürü.. Portius da denir. Hekim.

  Pomponazzi’nin öğrencisiydi. Pisa’da dersler verdi. Ruh’un ölümlülüğünü savunan bir Rönesanscı’dır.

  Eserleri:

  -De Bonitate Aquarum, (Suyun Yararları üstüne), [19]

  -De Humana Mente Disputation, (İnsan Ruhu Üstüne Tartışma), [20]Bu eserde Ruh’un ölümsüzlüğünü çürütmeye çalışır.

  -De Rerum Naturalium Principis, (Nesnelerin Özünün İlkeleri Üstüne) [21]

 

 

Sigizmond Jelenski

1497-1554

   Çek düşünürü..

  Antik Grek eserlerini latinceye çevirdi. Grek, Latin, Alman ve Çek dillerinin mukayeseli sözlüğü olan Lexicon u[22] yazdı. Yüzyıllar boyunca bilginler bu eserden yararlandı.

  Mantık kitabı da yazdı.

 

 

Mario Nizolius

1498-1576

   İtalyan düşünürü.. Humanist.

  Rönesans’ın önemli isimlerindendir. Skolastik Felsefe’ye karşı savaştı.  Metafiziği yanlış ve yararsız saydı. Ortaçağ’da  tek düşünür olarak Ockham’ı gösterir.

  Eserleri Metafizikçi Leibniz tarafından desdeklendi ve yayınlandı. Leibniz O’nun için Dissertatio de stilo Philosophico Nizolii adlı bir inceleme yazdı. Eserlerinde olağanüstü mantıksal bir yöntem geliştirdi.

  Eserleri:

  -Observationes in M.Tulium Ciceronem, (Cicero’nun Gözlemleri) [23]

  -De Veris Principiis et Vera Ratşone Philosophandi Contra Pseudophilo Sophos, (Doğru İlkeler ve Yalancı Düşünüre Karşı Felsefe Yapmanın Gerçek Kuralı Üstüne),[24]

 

 

Jacques Toussain

1499-1547

   Fransız düşünürü.. Hümanist..

  Hellenist’ti. Erasmus’la dostluğu vardı. Krallık Koleji’nde Grekçe Profesörü’ydü.

  Eserleri:

  -Dictionnaire Grec et Latin, (Grekçe ve Latince Sözlük)

 

 

Porta

ö.1555

   İtalyan düşünürü..

  Pompanazzi’nin izleyicilerinden. O’nun liberal Aristotelesciliğini sürdürdü. Ruh’un ölümsüzlüğüne karşı olmakla birlikte Cremonini’nin ünlü içinden dilediğin gibi, dışarda herkes gibi (Intus ut libet, foris ut moris est) öğüdüne uygun davrandı.

  Eserleri:

  -De Rerum Naturalibus Principiis,[25]

 

 

Joachim Perionius

1499-1559

 

  Fransız düşünürü.. Paris Üniversitesi’nde Grek Felsefesi Profesörü’ydü..  Aristoteles’in Skolastik dışı yorumcularındandı. Saint-Benoit Tarikatı’na bağlı bir Teolog.

 

Jacobus Acontius

ö.1567

   Protestan Teolog..

  Özgür düşüncesi ve Dini Toleransı ile tanınır. Descartes’i etkilediği söylenir. Mantıksal Yöntem’i Descartes’e kaynak oldu.

  Amacı Matematiksel yöntemi Mantığa uygulamaktı. Descartes’in şüpheciliğinde temel olarak kullandığı ‘çok bilinenden az bilinene girmek’yöntemini o ortaya attı.

  Eserleri:

  -Stratagematum satanoe libri octo,

 

 

John Hales

ö.1571

   İngiliz düşünürü..

  Kral naibi Sommerset’i toplumsal ve ekonomik görüşleriyle etkileyen bir Protestan Siyasetci. Büyük toprak mülkiyetine karşı önlemler almakla görevlendirilmişti.

  Merkantilizm’i savunmak ve onu en iyi anlamakla ünlü. Köylülerin elinden topraklarının alınmasına karşı çıktı.

  1500 yıllar İngiltere’sinin Dış ticaret siyasetini yönlendirmekle ekonomi tarihine geçti.

 

 

Raphael Holinshed

ö.1580

   İngiliz düşünürü.. Hollinshead da yazılır.

  İngiltere, iskoçya ve İrlanda Tarihi olarak güvenilir bir eser bıraktı. Shaskespare, Ekonomistler bu eserden yararlandılar.

  Eserleri:

  -Chronicles England, Scotland and Ireland,

 

 

Piero Vettori

1499-1585

   İtalyan düşünürü..

Florensa Humanizmi’nin büyük düşünürlerindendi. Latince ve Grekçe öğretmeniydi. Birçok Grek ve Latin Felsefe eserlerini o yayınladı. Özellikle Platon ve Aristoteles’i (ö. MÖ 322) yayan O’dur.

 

 

Martinus Navarrus

ö.1586

   İspanyol düşünürü..

  Daha önce  Johann Eck’in yaptığı gibi Faiz yasağına karşı çıkan bir din adamıydı. Salamanca’da Profesörlük yaptı. Contractus Trinus kuramına verilen bu desdek Kapitalizm’in önünü açıyordu.

 

Antonio Basso

1500 lü yıllar

 

  İtalyan düşünürü..

  Telesio ve Patrizzi’nin izyeyicisi.. Doğabilimci ve deneyci bir anlayışla Aristoteles Skolastiği ile savaştı.

  Eserleri:

  -Philosophioe naturalis adversus Aristotelem libri duadecim, [26]

 

 

Bouchard Amauru

1500 lü yıllar

   Fransız düşünürü...

  Seçmecidir. Ruh’un ölümsüzlüğü üstünde çalıştı. Pythagorasçılığı, Yeni-Platonculuğu ve Orfizm’i bağdaştırmak istedi.

  Eserleri:

  -De l’excellence et de l’ımmortalite de l’ame,[27]

 

 

Claude Aubery

1500 lü yıllar

   Fransız düşünürü..  Hekim,

  Calvinci ,Felsefe Propesörlüğü yaptı. Yaptığı dini tartışmalarda her iki tarafça da kınandı.

  Eserleri:

  -Apodicto orationes,

  -Posteriorum notionum explicatio,[28]

  -Oratio apodictica de immortalitate animoe, [29]

 

 

Janos Bayer

1500 lü yıllar

   Macar düşünürü..

  Mistik, Teoloji Profesörü.. Skolastik Aristoculukla savaştı.

 

 

Marcello Capra

1500 lü yıllar

   İtalyan düşünürü.. Hekim.

  Aristoculuğu izledi, Ruh’un ölümsüzlüğünü savundu.

 

 

Pernumia

1500 lü yıllar

   İtalyan düşünürü..

  Hekim’di. Çağında Doğa Felsefesi uzmanı sayılırdı.

  Eserleri:

  -Philosophia Naturalis Ordine Definitivo,[30]

 

 

Stephanus Junius Brutus

1500 lü yıllar

 

  İskoçyalı düşünür. Bu isim takmadır. Eserin yazarı kendisinin İskoçyalı olduğunu sandırmak için imzasının yanına Celta (Kelt) sözcüğünü yazar.  Siyasal edebiyat’ta çok önemli olan bu eserin gerçek yazarı Cenevre Üniversitesi Hukuk Profesörü François Hotman (1524-1590) dır. Veya Cenevre Protestan örgütü başkanı Theodoro Beza ya da Fransız Diplomatı Hubert Languet (1519-1581) ya da Philippe Du Plessis-Mornay (1549-1623) sanılır.

  Eserleri:

  -Vindiciae contra Tyrannos, (Tiranlara Karşı Haklar), [31] Bu eserde Kral’a karşı çıkılabileceğini ve dinsel toleransı savunur.

 

 

Charles Dumoulin

1500-1566

   Fransız Hukukçusu..

  Faiz’in günah sayılmayacağını savunan ilk kişiydi. Böylelikle Bankacılığın gelişmesinde etken oldu. Feodal toplumun bağrında oluşan  Kapitalist güçler dini faiz yasağının kaldırılmasını istiyorlardı.

  Protestanlık umuttu. Luther, ilkin tutucu bir görünüm içindeydi. Calvin de bu konuda açıkça bir şey söylemeye cesaret edemiyordu. Ünlü Hukukçu Dumoulin, Calvincilere katıldı ve onlara şeref verdi. Faiz yasağına hucum etmeye başladı. Calvinciler oldu bitti karşısında ses çıkaramadılar. Calvin nelerin günah sayılması gerektiğini açıklayan bir mektup yayınlamak zorunda kaldı ve bu mektubunda Faizden bir günah olarak sözetmedi. Sadece yoksulların faiz borcuyla ezilmemelerini ve sömürülmemelerini kaydetti. Calvin’in bu yansız tutumu, Kapitalizm’in gelişmesinde rol oynadı. Katolik Kilisesi de sonunda ekonomik sorunları, dinsel sorunların dışında bırakmak zorunda kaldı.

 

 

Girolano Bagalino

1501-1565

   İtalyan düşünürü.. Hekim.

  Ünlü Materyalistler’dendi. Hocası Achillini gibi İbnu Rüşd öğretisini yaydı. Aristoculuğu yorumladı.

  Eserleri:

  -Commentarii, [32]

 

 

Girolamo Cardano= Cardanus

1501-1576

 

  İtalyan düşünürü..  Fransızlar Jerome Cardan derler. Latince de Cardanus Hieronimus.

  Hekim’di. Doğabilimci ve Matematikçi olarak meşhur. Astrolojik varsayımlarla karışık düşünceleri Hristiyanlığa aykırı sayıldı. Matematik Tarihi’nde de 3. derecedeki denklemlerin çözümü kuramıyla ünlüdür.

  Eserleri:

  -Ars magna sive de regulis algebraicis, [33]

  -Opera omnia, (Bütün Eserleri), [34]

 

 

Annius Palearius

1503-1570

   İtalyan düşünürü.. Hümanist.

  Bir ara Milano’da Profesörlük etti. Engizisyon tarafından yakılmak üzere çıkarıldığı odunların üzerindeki kahramanca duruşuyla ünlendi.

  Eserleri:

  -De Animorum Immortalitate, [35]

 

 

George Buchanan

1506-1582

   İskoçyalı düşünür..

  Ünlü Humanist’lerdendi. Calvinist. Montaigne’in öğretmeniydi.

 

 

Alessandro Piccolomini

1508-1578

   İtalyan düşünürü..

  Papaz’dı. Padova Üniversitesi’nde Profesördü. Patras ve Siena Başpiskoposlukları da yaptı.  Aristoteles (ö. MÖ 322) şerhleri ile ünlüdür. O’nun Poetika’sını İtalyanca’ya çevirdi.

Eserleri:

-Della Sfera del Mondo, (Yeryuvarlağı Üstüne)[36]

-Felsefe Dersleri, [37]Halk diliyle yazdığı bu eserde Mantık, Doğa Felsefesi ve Ahlak’ı inceledi

 

 

Bernardino Telesio

1508-9-1588

   İtalyan düşünürü..Corenza’lı.

  Rönesans’ın önemli kişilerindendi. Doğa Felsefecisiydi. İnsan bilgisinin ana kaynağını duyumlarda buluyor, doğa’nın deneyimler yoluyla incelenmesini öğütlüyordu.

  Teleziana Akademisi’ni kurdu. Bu Felsefe Okulu, Rönesans çağında kurulan en ilerici Akademi sayılır.

  Bakışların Doğaya çevrilmesine engel olan Aristoteles’in bütün okullardan kovulmasını öneriyordu. Rönesans Görgücülüğü’nün ilk temsilcisi olarak Doğanın spekülatif Felsefe’yle değil, Ampirik deneylerle incelenebileceğini savundu.

  Francis Bacon ve Bruno gibi düşünürleri etkiledi. Telesio’ya göre bir bilginin doğru olup olmadığının ölçütü, deneyle doğrulanabilir olup olmamasıdır. Tüm uzayı dolduran ve böylelikle giçbir boşluk bırakmayan madenin Tanrı kadar ilksiz ve sonsuz olduğunu düşündü.

Bu bir Antikçağ Politesit söylemiydi Kilise’ye göre. Bunu Benedik’tin manastırında Papazlık eden biri söylememiydi.

  Eserleri:

  -De Natura Rerum Juxta Propria Principia, [38]

 

 

Andreas Caesalpinus

1509-1603

 

G. Mirandola ve Andres Caesalpinus'un Eklektizm’i eski Grek düşüncesinin çeşitli akımlarını birleştirerek uzlaştırmaya çalıştı. Aristoteles'le Platon'un (ö. MÖ 347) temelde birleşmekte oldukları düşüncesi yeniden ortaya atıldı.

 

Michael Servetus

1511-1553

 

  İspanyol düşünürü.. Fransızlar Michel Servet derler. Eserlerinde Michel de Villeneuve diye anılır.

  Hekim Teolog. Küçük Kan Dolaşımını Hervey’den önce o keşfetti. Protestanlığın kurucularından Calvin tarafından iki saat ateşte kızartılarak canlı canlı yaktırıldı.

  Kimileri bu cezanın O’na kan dolaşımını bulduğundan dolayı, kimileri de teslisi reddeden Christianismi Resttutio ve De Trinitatis Erroribus adlı eserlerinden dolayı verildiğini söylerler.

 

 

Andre Vesale

1514-1564

   Belçikalı bilgin..

  Hekim, Anatomi’nin gelişmesinde büyük katkısı vardır. Padova’da Anatomi Profesörü’ydü. Eseri, Anatomi’de devrim yaptı. Harvey’den önce kan dolaşımını anlatan İtalyan Realdo Colombo (1494-1559) da O’nun Padova’da ardılıydı.

  Vesale, Karl V.in hekimi olarak Madrid’de bulunduğu sırada canlı bir insan üstünde  deneyler yaptığı suçlamasıyla Engizisyon Mahkemesi’nde kovuşturuldu.

  Eserleri:

  -De Corporis Humani Fabrica Libri Septem,[39]

 

 

Petrus Ramus

1515-1572

 

  Fransız düşünürü.. Humanist. Fransızlar Pierre de la Ramee derler.

  College de France’da Matematik Profesörüydü. Skolastikle savaştı ve Aristoteles’in varsayımlarının yanlış olduğunu ileri sürdü. Düşmanı Charpentier’in kiralık katilleri tarafından öldürüldü. Eserleri Üniversite çevrelerinde yasaklatıldı. Felsefe Tarihi’nde ‘Aristoteles Sisteminin ateşli düşmanı’ olarak anılır.

  Eserleri:

  -Dialecticae Partitiones,

  -Aristptelicae Animadversiones,

 

 

Bernardino Baldini

1515-1600

   İtalyan düşünürü..

  Matematikçi, Hekim. Aristoteles (ö. MÖ 322) çevirileri ile ünlüdür.

 

 

Francesco Robortello

1516-1567

   İtalyan düşünürü..

  İtalya’nın bir çok kentlerinde Felsefe Dersleri verdi. Aristotelesci’ydi.

  Eserleri:

  -De Historica Facultate, [40]

 

 

Sir Thomas Gresham

1519-1579

   İngiliz düşünürü..

  Kraliçe Elizabeth’in danışmanlığını yapan bir Maliyeci’ydi. Ekonomide adına bağlanan bir yasayla ve Royal Exchange binasının yapımından yasadışı para kazanmakla ünlüdür.

  Daha önce Aristophanes’in Kurbağalar adlı komedisinde dile getirilen ve Oresmius tarafından da değinilen Gresham Yasası (Gresham’s law ) genellikle şu formülü dile getirir: ‘ Kötü para, iyi parayı kovar.’

Bu demektir ki, halk sağlam parayı hemen piyasadan çekerek küpte saklar ve ortada çürük parayı bırakır. Nitekim Antikçağlı Aristophanes de, piyasaya yeni çıkarılan ayarı düşürülmüş gümüş paraların eski sağlam ya da iyi parayı hemen tedavülden kaldırdığını görmüştü.  Oresmius ve Kopernicus da buna benzer gözlemlerini saptamışlardı. Ama bu gözlem, Gresham’a maledilmiş ve O’nun adıyla ünlenmiştir.

 

 

Andrea Cesalpino

1519-1603

   İtalyan düşünürü..  Andreas Caesalpinus da denir.

  Gezimci, Skolastik’le savaştı. Ünlü bir Doğabilimci’dir. Evreni yetkin bir Organizma olarak görüyordu.

  Eserleri:

  -Questinos medicae, [41]bu eserde Harvey’den önce kan dolaşımını ileri sürdü.

 

 

Theodore de Beze

1519-1605

   Fransız düşünürü..

  Teolog.. Cenevre Akademisi Rektörü’ydü.  Calvin’in başlıca yardımcısı ve O’nun ölümünden sonra Protestanlığın lideri oldu.

  Eserleri:

  -Abraham sacrifiant, [42]

  -Juvenilia, [43]

  -Le Cyclope et L’Ane logicien,

 

 

Juan Huart

1520-????

   İspanyol düşünürü..

  Eserleri:

  -Examen de Ingenios para las Ciencies, (Bilime Elverişli Zekaların İncelenmesi), Eserde Bacon’un etkisi altında yapılmış bir Bilimler Sınıflandırması vardır. Huart bu eserle ünlenmiş, eser bir çok dile çevrilmiştir.

 

 

Pierre de la Place

1520-1572

   Fransız düşünürü..

  Hukukçu. Calvin’in sınıf arkadaşı.. Felsefe Sözlükleri’nde adı geçer.

  Eserleri:

  -Traite de Droit, Eserde Aristoteles ahlakı ile Hristiyan ahlakını uzlaştırmaya çalıştı.

 

 

Françesco Piccolomini

1520-1604

   İtalyan düşünürü..

  Birçok İtalyan Üniversitesi’nde Profesörlük yaptı. Platon’la Aristoteles’i bağdaştırmaya çalıştı. Mantık sorunları üstünde Zabarella ile yaptığı tartışma ünlüdür.

  Eserleri:

  -Universa Philosophia de Moribus, (Genel Ahlak Felsefesi), [44]

  -Libri se Scientiae Natura, (Bilimin Özü Üstüne Kitap), [45]

  -Comes Politicus, (Siyasal Dernek), [46]

  -Breve Discorso della Istutizione di un Principe , (Bir ilkenin Yapısı Üstüme Kısa Tartışma), [47]

 

 

Jacques Carpentier

1521-1574

   Fransız düşünürü.. Hekim, Matematikçi, Metazikçi..

  Aristoteles’i izledi. Her çeşit yeniliğe karşı çıkışıyla ünlüdür. Matematik Profesörlüğünü elde etmek için rakibi Ramus’u öldürttüğü söylenir. De Thau Tarihi’nde Öğrencilerine O’na karşı kışkırttığını söyler .

 

 

Luigi Guicciardini

1523-1589

 

  İtalyan bilgini.. İtalya’nın önemli kişiler yetiştiren Ve Guicciardini’ler ailesindendir. Hollanda Ekonomisi’nde önemli rol oynadı. Hollanda’nın topografyasını çıkardı, kaynaklarını ve ticaretini sayılarla değerlendirdi. Vergi reformu yaptı. Matraha göre değişen barem yöntemini uyguladı.

 

 

Francisco Sanchez De Las Brozas

1523-1601

   İspanyol düşünürü..

  Humanizm’in önemli isimlerinden.. Antikçağ eserlerinin yayılmasına çalıştı, Horatius, Vergilius, Ovidius, Persius, Politanus vb. lerini açıklamalı olarak İspanyolca’ya çevirdi.

  Eserleri:

  -Commentaris in A.Alciati Emblemata (Alciati Miçeminde Yorumlar), [48]

  -Grammaticae Latinae Institutiones, (Latin Grameri İlkeleri), [49]

  -Paradoxa, (Yanıltmaç), [50]

  -Organum Dialecticum et Rhetoricum, (Diyalektik ve Retorik Klavuzu), [51]

  -De Arte Dicendi, (Söylev Sanatı Üstüne), [52]

  -De Los Errores de Porfirio, (Porphyrios’un Yanılgıları Üstüne), [53]

 

 

Thomas Erastus

1524-1583

   İsviçreli Teolog..

  Hekim.. Heidelberg ve Basel Üniversiteleri’nde Profesördü.

  Kilise’nin özerkliğini tanımadı ve onu devlete bağlı saydı. Kilise’nin afaroz hakkını da reddetti.

Dini düşünceleri okullaşmış ve O’nu izleyenlere Ersatusçular denilir. Erastusçular 1600 lü yıllarda İngiltere ve İsviçre’de çoğladılar ve etkili oldular.

  Eserleri:

  -Explicatio Gravissimea Quastionis, (Önemli Sorunlara Karşılıklar)[54] Bu eser İngiltere’de coşkuyla karşılandı.

 

 

Laelius Socinus

1525-1562

   İtalyan Teolog.

  Socinianizm Tarikatı’nın kurucusu.. Bu tarikat, Hristiyanlığın Usaaykırı dogmalarını reddeder ve Hristiyanlığı Uscu bir düzeyde temellendirir.

 

 

Guy du Faur de Pibrac

1529-1584

   Fransız düşünürü..

  Hukukçu ve siyaset adamı.. Felsefi şiirler yazdı. Montaigne Onu över.

  Eserleri:

  -Quatrains Contenant Preceptes et  Enseignements, (Temel Kurallar ve Öğretici Dörtlükler), [55] Burdaki ahlaki görüşleri ile çağı etkiler.

 

 

Francesco Patrizzi

1527-(9)-1597

   İtalyan düşünürü... Latince Patricius yazırlır.

  Rönesans Çağının ünlü düşünürlerindendi. Aristotelesciliğe karşı Yeni-Platonculuk taraftarıydı.. Mısır Hermesciliğine düşkündü.

  Ferrara ve Roma’da Platon (ö. MÖ 347) üstüne dersler verdi. Papa Gregoire XIV. in O’nun etkisinde kalarak Aristoteles’in öğretimden kaldırılmasını emrettiği söylenir.

  Eserleri:

  -Della Historia Dieci Dialoghi, (Tarihten 10 Diyalog), [56]

  -Discussiones Peripateticae, (Meşşailik Tarışmaları), [57]

  -Della Nuova Geometrica, (Yeni Geometri Üstüne), [58]

  -Nova Universis Philosophia, (Yeni Evren Felsefesi üstüne), [59]

 

 

Bernardo Davanzati

1529-1606

   İtalyan düşünürü..

  Taciltus’ten yaptığı çevirilerle ünlendi. Ekonomik konular üstündeki görüşleri de ilginçtir. Trampa’nın mahiyetini inceleyip aydınlattı. Değer’in nedret’e bağlı olduğunu  ileri sürdü. Bu görüş Metafizik Ekonomistlerce beğenilir.

  Casilino Savaşı’nda bir farenin 200 florine satıldığını anlatarak ‘bu fiyat  hiç de pahalı değildi, çünkü ertesi sabah sahibi açlıktan ölmüş bulunurdu, fareyi satın alansa sağdı’ der.

 

 

Eitenne de la Boetie

1530-1563

   Fransız düşünürü..

  Dostu Montaigne tarafından desdeklenen Latince soneler yazan bir şair.  Ksenophon ve Plutarkhos’dan çevililer yaptı.

Eserleri:

-Discours sur la Servitude Volontaire, (Gönüllü Kölelik Üstüne Söylev), Macchiavelli’ye karşı yazdığı bu eserler Felsefe Tarihi’nde yer alır.

-Memoire sur l’Edit de Janvier 1562, (1562 Haziran Buyrultusu Üstüne Anılar), Katolik dininde Reformlar önerir.

 

 

Pedro Simon Abril

1530-1595

   İspanyol düşünürü..

  Ünlü Humanistler’dendi. Aristoteles, Aisopos, Cicero, Terentius vd. Antikçağ yazarlarını İspanyolca’ya çevirdi. Grekçe ve Latince Dilbilgisi yazdı. Mantık üzerine bir inceleme yazdı.

 

 

Jean Bodin

1530-1596

   Fransız düşünürü..

  Hukuk, Ekonomi ve Felsefe alanında çağının önemli simalarındandı. Montesquieu’nun öncüsü sayılır.

Ekonomik olayları parlak bir sezişle deneysel açıdan değerlendirildi. Köleliğin kaldırılmasını savundu. Enflasyonun nedenlerini araştırdı. Hammaddelerin çıkışıyla yapılmış maddelerin girişini ağır gümrük resmine, bunun tersini de hafif gümrük resmine bağlamak ferektiğini savundu. Bu yüzden ilk Mermantilist sayıldı. Para miktarıyla fiat arasındaki ilişkiyi sezdi, mutlukuk için usa ve doğaya uygunluğun yeteceğini ileri sürdü. Din alarında çağına tersti. Devlet Felsefesi’nde güçlü bir Monarşi’yi savundu.

  Eserleri:

  -L’Heptalomere,

  -La Republique, [60]

  -Methodus ad facilem historiarum cognitionem, [61]

  -Reponse aux paradoxes de M.de Malestroict des monnaies et l’encherissement de toutes choses, [62]

 

 

Francisco Toledo

1532-1596

   İspanyol düşünürü..

  Cizvit papazı’ydı. Salamanca’da Profesördü. Collegium Romanum’da da Metafizik dersleri veriyordu. Papa Pius V. tarafından Roma Kilisesi Mahkemesi Teologluğuna atadı. Sonunda Kardinal oldu.

  Bir çok Bible yorumları vardır ve bu alanda şaheser sayılırlar.

  Eserleri:

  -Summa de Instructione Sacerdotum, [63] Bu eserle ünlendi. Birçok dillere çevrildi.

 

 

Zabarella

1533-1589

   İtalyan düşünürü..

  Padua’da Propefesör’dü.  Scaliger, Contrarini, Speroni, Cremonini de bu Okul’dandır. Okul bir anlamda Aristoteles’e de karşı bir Rönesans Aristotelesciliği geliştiren Poponazzi tarafından kurulmuştu. Kurucusu ve bağlıları bilimsel düşüncenin gelişmesinde etken oldular. Zabarella da bu liberal Aristotelesciliği sürdürdü.

  Mantık çalışmaları da İtalyan ve Alman Üniversiteleri’nde büyük başarı kazandı.

  Eserleri:

  -Opera, (Bütün eserleri) [64]

 

 

William John Harrison

1534-1593

   İngiliz düşünürü...

  1500 lü yıllar İngiltere’sinin toplumsal ve ekonomik hayatı üstüne değerli bilgiler veren Description u yazdı.

  İngiltere’de yünlü kumaş sanayiinin başlaması üzerine tarlaların otlaklaştırılmak üzere yağmalanması tarihsel süreçte kapitalin ilk birikimlerinden biridir. Böylelikle bir taşla iki kuş buruluyordu: Hem yün yetiştirmek üzere koyunlara otlak, hem de topraklarından atılan köylü ordularının kumai fabrikalarına ucuz işçi sağlanıyordu. Harrison, özellikle bu tarihsel tarla yağmalanmasını vurgular alıntılanan pasajda.

  Eserleri:

  -Description of Rngland, Prefixed to Holinshed’s Chronicles, [65]

  Eserde şöyle der:’Küçük köylülerin topraklarının ellerinden alınması ülkeyi harabetmiştir. Köylülerin evlerinin ve işçilerin kulübelerinin yerle bir edilmesi bizim azılı mütecavizlerin umurunda bile değildi. Eğer derebeyi konakların eski kayıtları karıştırılırsa kimi bölgelerde 17 ya da 20 evin birden yıkıldığı görülür. Böylelikle de İngiltere’nin nüfus bakımından hiçbir zaman şimdiki kadar kısır olmadığı da ortaya çıkmış olur. Büsbütün göçüp gitmiş ya da yarısı yok olmuş kentler ve kasabalar vardır. Koyun otlağı olsun diye yokedilmiş kasabalar ve üstlerinde sadece soyluların şatoları kalmış bu topraklar üstüne çok şey söylenebilir.’

 

 

Luis Molina

1536-1600

   İspanyol teolog.

  Molinacılık dini akımının kurucusu bir Cizvit papazı.

  İnsanın özgür iradesiyle Tanrı bağışını ve özellikle de kader anlayoşını bağdaştırmakla uğaştı. ‘İnsan dilediğini yapabilir, ama başarıya ulaşması için Tanrı’nın yardımı gerekir.’ der.

  Dominiken papazlarıyla Janseniuscüler’in karşı çıktıkları bir savdı. Molina ve Molinacılık, Teolojik alanda ilerici bir anlayış kabul edilir.

  Eserleri:

  -Concordia Liberi Arbitrii cum Gratiae Donis, Divina Praesciantiai, Proveidentia, Praedestinatione et Reprobatione, (Özgür iradeyle Tanrı’nın  bağışı ,alınyazısı ve lanetleme), [66] Eser büyük tartışmalara yol açtı.

 

 

Piotr Paweski Skarga

1536-1612

   Polonya’lı Teolog.

  Cizvit Tarikatı’nın bir papazıydı. Vilnius’de kurulan Akademi’nin ilk Rektörüydü. Yurtsever bir papaz olarak verdiği söylevlerle ünlendi.

  Başlıca söylevleri Kazania Sejmowe (Siyasal Söylevler) adlı eserde topladı.

 

 

Gerard Malynes

1536-1641

   İngiliz Ekonomist. Gerhard de Malines de denir.

  Flaman asıllıydı. Zengin bir tüccardı, Merkantilist’ti. Dış Ticaret alanında Devlet denetimini savunuyordu.

  Ekonomik yazıları, Ekonomi Tarihçileri için bugün de değer taşımaktadır.

  Protestan Papazlarının Malthus’ten çok önce ilerisürdükleri nufus yasalarına inandığı için ‘Nufus artışından korkan ek Merkantilist’ olarak bilinir.

  Eserleri:

  -Consetudo Vel lex Mercatoria or the Ancient Law Merchant, (Eski Ticaret Hukuku), [67]

 

François Viete

1540-1603

   Fransız Matekatikçisi..

  Matematiğe katkılarda bulundu.. Çağının en büyük Matematikçisiydi. Cebiri Geometriye uygulayarak, A. Weber’in değimiyle ‘cebirin dar kadrolarını genişletmiştir’. Yine Weber O’nu Descartes’in öncülü görür.

  Eserleri:

  -Canon Mathematicus, (Matematik Yasaları), [68]

 

 

Joseph Juste Scaliger

1540-1609

   Fransız düşünürü.. İtalyan asıllı..

  Cenevre’de Felsefe öğretmeni’ydi. Latin yazarları üstüne incelemeler ve torumlar yayınladı.

  Eserleri:

  -Opus Novum de Emendatione Temporum, (Reformlar Üstüne Yeni Eser), [69] Bununla ünlendi.

 

 

Pierre Charron

1541-1603

   Fransız düşünürü.. Avukat. Bir ara Katolik  papazlık yaptı.  Atesit olduğu da iddia edilir.

  Rönesans Felsefesi’nin ünlü septiklerindendi.  Montaigne’nin dostuydu. Kral Henri IV. Kendisini dinlemekten çok hoşlanırdı.

  Eserleri:

  -Traite de la Sagesse, 2. Baskısı birçok kez durdurulduysa da sonradan halk nasıl olsa anlamaz diye izin verildi.

  -Les rois verites,[70]

  -Discours Chretiens, [71]

 

 

Celso Mancini

1542-1612

   İtalyan düşünürü..

  Piskopostu. Aquino’lu Thomas’ı izledi. Teolog bir bakış açısından Ekonomi ve Maliye sorunları üstüne çalıştı. Aşağıdaki eseri çağında önemsendi.

  Eserleri:

  -De Juribus Principatum,[72]

 

 

Giovanni Botero

1543-1617

   İtalyan düşünürü..

  Malthus’un sınırsız nufus artışına karşı sınırlı üretimden ötürü insanların açlıktan ölecekleri yolundaki metafizik varsayımını ondan 200 yıl önce ileri dürdü.

 

 

Barthelemy de Laffemas

1545-1612

   Fransız Ekonomist..

  Kral Henri IV.ün baş danışmanıydı. Endüstrinin gelişmesinde, hammadde ihracatıyla, yabancı mal ihracatının yasaklanmasına çalıştı. Ticaret Meclisinin kurulmasında rol oynadı.

  Merkantilistler’i örnek alıyordu.

  Fransa’da dericilik, halıcılık, ipekçilik vb. gibi çeşitli Endüstrinin kurucusu sayılır.

 

 

Cornelis Loos

1546-1595

   Hollandalı düşünür.. latincede Callidius denir.

  Teolog.. Büyücülüğü eleştiren eseriyle ünlüdür. Binlerce insanın büyücülükle suçlanıp Engizisyon Mahkemeleri’nde hesap verdiği bir çağda büyücülüğü eleştiren bu eser de suçlandı. Hapsedildi. Çünkü büyücülüğü sahte saymak da Kilise’nin işine gelmiyordu. Büyücülük gerçek olmalıydı ki istenmeyen insanlar büyücülükle suçlanıp ateşe atılabilsin.

  Eserleri:

  -De vera et falsa Magia, (Gerçek ve sahte büyücülük üstüne),

 

 

Tycho Brahe

1546-1601

   Danimarkalı düşünür..

  Felsefeye yararı olmuş bir Astronom.. Kepler’i O yetiştirdi.

 

 

Just Lipse=Lipsius Justus Lipsius

1547-1606

   Belçikalı düşünür.. Flamenca adı Joost Lips, Latinleştirilmiş adı  Justus Lipsius dur.

  Jena Üniversitesi’nde Prosöfördü. Calvinist Leiden Üniversitesi’nde de Tarih Profesörlüğü yaptı. Rönesans Stoacılığı’nın başlıca temsilcisidir.

  O’nun Rönesans Stoacılığı evrensel aklı önerir. Metafizik Ruh, bireycilikle kılık değiştirmiştir.  Kimi araştırmacılar O’nu Humanist olarak anarlar. Çağının ahlak ve siyaseti üzerine büyük etkisi vardı.

  Eserleri:

  -Justi Lipsi Philosologiae Stoicorum,

  -Justi Lipsi Monudictions ad Stoicam Philosophiam,[73]

  -De Constantia, (Sabır Üstüne),

 

 

Giacomo Mazzoni

1548-1598

   İtalyan düşünürü.. Mazzonius da yazılır.

  Birçok kentlerde ve özellikle Roma’da Felsefe Profesörü’ydü.  Galileo Galile’nin öğretmenlerindendi. Platon ile Aristoteles’i (ö. MÖ 322) uzlaştırmaya çalıştı.

  Eserleri:

  -In Universum Platonis et Aristoteles, [74]

 

 

Francisco Suarez

1548-1617

   İspanyol düşünürü.. Gırnata’lı.

  Erlangen’de Profesördü. Son Skolastiğin Rönesans sonrası Teologlarından. Cizvit Papazı. Roma Koleji’nde ve Alcala’da Teoloji Profesörü’ydü.  Aşırı Bir Thomas Aquinos yandaşıydı.

  Eserleri:

  -Disputationes Metaphyscae,

  -De Anima, (Ruh Üstüne)

  -De Gratia, (Tanrı’nın Bağışı Üstüne),

  -De Angelis, (Melekler üstüne),

 

 

Gabriel Vazquez

1549-1604

   İspanyol düşünürü.. Teolog. Cizvit Papazıydı.

  Madrid ve Alcala’da Teoloji dersleri verdi.

  Eserleri:

  -Aziz Tommaso Üstüne Yorumlar,

 

 

Françesko Muti

1550-1???

   İtalyan düşünürü..

  Rönesans’ın en ilginç düşünürlerinden biri.. Skolastikle savaştı. Bilime karşı olan her öğretiyi, bu arada Aristoteles ile Platon’u (ö. MÖ 347 ) şiddetle eleştirdi.

  1589 da yayınlanan bir eseri Rönesans Felsefesi için başlıca kaynaklardan sayılıyor.

 

 

John Napıer

1550-1617

   İskoçyalı Matematikçi.. Neper de denir.

  Bilimsel düşünceye katkısı olan düşünürlerden. Logaritmanın bulucusu.. Latince yazdığı pek çok eserinde hesap makinelerinin de temel ilkelerini verir.

 

 

Julius Pacius

1550-1625

   İtalyan düşünürü..

  Aristoteles çevirmeni..

  Bibliyografya: Günümüzdede Mantık eserlerinde karşı olumlu önermeleri göstermek için yer alan karşıtlık dörtgeni (İng. Square of opposition) ni çizmekle ünlü.

  Dörtgenin köşelerinde (A,E,İ,O)  harfleri vardır. Latince affirmo (olumlu) ve nego (olumsuz) deyimlerinin seslileri olan bu harfler, Mantık kısaltmaları olarak olumlu ve olumsuz tümel ve tikel önermeleri gösterirler. Dörtgenin A köşesine ‘bütün insanlar akıllıdır’ (olumlu tümel önerme), E köşesine ‘hiç bir insan akıllı değildir’ (olumsuz tümel önermesini), İ köşesine ‘kimi insanlar akıllıdır’ (olumlu tikel önerme) ve O köşesine ‘kimi insanlar akıllı değildir’ (olumsuz tikel önerme) yazılmıştır. A-E köşelerindeki önermeler birbirlerine karşıt, İ-Ö köşelerindeki önermeler birbirlerine altkarşıt, A-İ ve E-O köşelerindeki önermeler birbirlerine altık, A-O ve E-İ köşelerindeki önermeler birbirleriyle çelişik önermelerdir. Bu dörtgen, karşıolumlu bütün önermeleri böylece sergileyerek kolaylıkla hatırda tutulmalarını sağlar. Bunlar formel mantığın temel önermeleridir.

 

 

Cesare Cremonini

1550 (2)-1631

   İtalyan düşünürü..

  Hristiyanlıkla Aristoteles Metafiziği’ni uzlaştırmaya çalıştı. Ferrare ve Paua’da Profesördü. Pomponatius’un Peripatetizm’ini sürdürdü.

  ‘İçinden istediğin gibi, dışarda herkes gibi’ sözüyle ünlüdür.

  Eserleri:

  -De Coelo,

 

 

Gentilus Albericus

1551-1611

   İngiliz düşünürü..

  Doğal Hukukun kurallarını saptamaya çalıştı, özgürlük ve hoşgörü düşüncelerini savundu. Denizlerde ticaret serbestliği düşüncesinin ilk savunucularındandı.

  Eserleri:

  -De Justitia bellica,[75]

  -De Legationibus libri tres, [76]

  -De Jure belli libri tres, [77]

 

 

William Stafford

1554-1612

  İngiliz düşünürü..

  1500 lü yıllarda paranın değerini kaybetmesinin çeşitli sınıflar üstündeki etkilerini inceleyen eseriyle ünlendi.

  Eserin bir yerinde şövalye şöyle söyler:

  -Siz benim komşularım, çiftçi, siz bay tuhafiyeci, siz iyi yürekli fıçıcı, öteki zenaatçılarla birlikte kendinizi çok iyi geçindirebilirsiniz. Çünkü her şeyin  fiyatı eskisine göre ne kadar pahalılanmışsa siz de sattığınız malların ve işinizin fiyatını o kadar yükseltiyorsunuz. Ama bizim satacak bir şeyimiz yok ki fiyatını böylelikle karşılayabilelim’

  Başka bir yerinde Şövalye ile Doktor arasında şu konuşma geçer:

  ‘Şövalye: Rica ederim siz kimleri kasdettiniz ve bundan kaybı olmayacak kimlerdir sizce?..

  Doktor: Benim kastettiklerim alımsatımla geçimini sağlayanlar, çünkü onlar pahalı  aldıklarını zaten gene pahalı satarlar..

  Şövalye: Size göre bundan sonra kazançlı çıkacaklar kimlerdir?

  Doktor: Eski fihatla çiftlik tutan herkes, çünkü bunlar eski kiraya göre para öderler, ama yeni fiat üzerinden satarlar, yani ektikleri toprağa az kira ödedikleri halde yetiştirdikleri her şeyi pahalı satarlar..

  Şövalye: Peki, öyletse bu adamların kazançlarından daha fazla kayba uğrayanlar kimlerdir?

  Doktor: Bütün soylular, beyzadeler, az bir kirayla ya da yardımla geçineneler,çiftçilik yapmayanlar, alımsatımla uğraşmayan herkes.’

  Eserleri:

  -A Compendious or Briefe Examination of Certayne Ordinary Complaints of Divers of our Countrymen in these our Days, [78]

 

 

Guillaume du Vair

1556-1621

   Fransız düşünürü..

  Fransız siyaset hayatında önemli rol oynadı. 1599 da Provence Parlementosu’nun başkanıydı. 1615 de Adalet Bakanı oldu. Çok güçlü bir hatipti.

  Stoa Felsefesi’yle ve özellikle de ahlakla Hristiyan geleneğini uzlaştırmaya çalıştırmakla ünlü.

  Eserleri:

  -Exhortation de la Paix, (Barışa övgü), [79]

  -La Sainte Philosophie, (Kutsal Felsefe), [80]

  -La Philosophie Morale des Stoiques, (Stoacılığın Ahlak Felsefesi), [81]

 

 

Giacomo Antonio Marta

1559-1623

   İtalyan düşünürü..

  Teleoji doktoru. Thomascı.. İtalya’nın bir çok kentlerinde hukuk okuttu. Hukukun kaynağını Tanrı kabul eder, Ruh’un ölmezliğine inanıp savunurdu. Rönesans İtalyanları’na saldırdı.

  Eserleri:

  -De Immortalitate Animae, [82]

 

 

Maximilien de Bethune Sully

1560-1641

   Fransız düşünürü..

  Kral IV.Henri’nin  Bakanlarındandı.  Ekonomide ilk Fizyokrat düşünceyi o söyledi: ‘Toprağı sürmek ve hayvanları beslemek Fransa’nın iki memesidir.’

  Bakan olarak Merkantilist’ti. Tarımın önemi üzerinde de durdu. Maliye Bakanı olarak Fransız Vergi sisteminde yaptığı düzeltmeler övülür.

  Anılar kitabında görünüşte Türklere ve gerçekte Hasburg’a karşı 15 devletin katıldığı bir Avrupa Cumhuriyeti’nin kurulmasını önerir.

  Eserleri:

  -Memoires des Sages et Royalles Oeconomies d’Estat de Henri le Grand , (Büyük Henri Çağının Ekonomik Hayatından Anılar),[83]

 

 

Francisco Sanches

1562-1632

   Portekizli düşünür. Fransızlar François Sanchez derler.

  Rönesans Septiklerinin temsilci olan Hekim’di.

O’na göre, nesneler (onun değimiyle ne yazık ki)  birbirleriyle ilişkilidirler. Bundan ötürü de tek tek biri bilinemez. Bundan başka sayıları da sınırsızdır, demek ki tümünü bilmek zaten olanaksızdır. Dahası, sürekli olarak değişirler, değişen şeyler nasıl bilinebilir? Duyulara asla güvenilemez, çünkü onlar sadece görünüşü gösterebilirler, nesnenin kendisine inemezler.

  Eserleri:

  -De Multo Nobili et Prima Universali Scientiae Quod Nihil Scitur, (Çok Bilme ve Evrenselin Bilinmezliği Üstüne),[84]

  -Opera Medica, (Hekimlik Eserleri), [85]

  -De Divinatione per Sommum ad Aristotelem in Librum Aristotelis Physiognomicum Commentatarius, De Longitudine et Brevitate Vitae, (Aristoteles’in Hayatın Uzunluğu ve Kısalığıyla Yüzbilim Torumlarına Dayanan Görüilerini Tanrılaştırma Üstüne), [86]

 

 

Honore d’Urfe

1567-1625

   Fransız düşünürü..

  Şiir ve Romanlarıyla ünlü bir edebiyat adamıdır. Platonist Aşk anlayışıya yazdığı eseri Felsefe Sözlükleri’nde yer alır.

  Eserleri:

  -Epitres Morales, (Ahlaki Mektuplar),

 

 

Thomas Mun

1571-1641

   İngiliz Ekonomist..

  Ünlü İngliliz Merkantilistlerinden.. East India Company müdürlerindendi. Kendisi de bir Merkantilist olduğu halde, Kumpanyasının yurtdışına ticaret fonu olarak altın ve gümüş çıkarmasını eleştiren Merkantilistler’ce savaştı. Dış ticaret gelirini artırdığı sürece dışarıya altın ve gümüş çıkarmanın hiçbir sakıncası olmadığını, tersine, ülke için büyük yararı bulunduğunu savundu.

  Ticaret Dengesi kuramının kurucusu sayılır. Ticaret dengesini sağlamak için ithalatın azaltılıp ihracatın çoğaltılması gerektiğini önerdi.

  Child ve Petty ile birlikte İngliz Ticaretinin (Komersiyalizm) temelini atanlardandı. Onların ilkelerini Cromwel uyguladı.

  Eserleri:

  -England’s Treasure by Foreign Trade, [87] Eserde çok ilginç gözlemler vardır. Şöyle der:’ İlk doğal servet, son derece soylu ve karlı olduğu için, insanları mağrur eder ve her türlü aşırılıklara götürür; oysa ikincisi, dikkatli olmaya, bilmeye, sabata ve siyasete zorlar.’ [88]

 

 

Antoine de Montchretien

1575-1621

   Fransız Ekonomist..

  1600 lü yılların ilginç kafalarından.. Oyun yazarı.. Siyaset yaptı. Aşağı Normandiya’yı ayaklandırmaya çalışırken bir Han’da öldürüldü.

  Eserinde  Fransız Ekonomisi’nin kusursuz bir görünümünü sergiledi. Economie Politique deyimini ilk kez kullanan oydu. Ekonomi anlayışı bakımından Merkantilist’tir. Ulusal Ekonomi’nin önemi üzerinde duran ilk Ekonomist’tir.

  Ekonomik bağımlılık, siyasal bağımlılık gerektirir’ der. İnsan emeği ile işbölümünün önemi üstünde de  tezleri vardır. Dış ticarette sıkı himayeciliği savunurken, iç ticarette tam bir serbestiği önerdi. Tembellerin işevlerinde zorla çalıştırılmaları gerektiğini savundu. Ekonomi Tarihi’nin bütük adlarından biri kabul edilir.

  Eserleri:

  -Traite de l’Economie Politique, (Siyasal Ekonomi Üstüne İnceleme),[89]

 

 

Socondo Lancellotti

1575-1643

   İtalyan düşünürü..

  Papazdı. 1579 da yazdığı aşağıdaki eserinde çağının Avrupa Ekonomisi üstünde yararlı bilgiler vardır:

  ‘Danzig’li Antony Müller 50 yıl kadar önce bu kentte, aynı anda 4-6 parça kumaşı birden dokuyan olağanüstü bir makine görmüştü. Ama o icadın birçok işçiyi sokağa dökeceğinden korkan Belediye Başkanı bu makineyi icad edeni gizlice boğdurttu.’

  İnsanlığın gelişmesinde insana zaman yaratan makinenin Kapitalist üretim biçimine özgü kullanımının işçileri işsiz bırakılıdğı sonraki yüzyıllarda daha çok görülecektir. Bu nedenle işçilerce tehlikeli bulunur. 1779  Luddist’ler hareketi (Makina Kırıcılık) bunun sonucudur.

  Eserleri:

  -Farfalloni de gli Antichi Historici,

 

 

Jean Babtist Van Helmont

1577-1644

   Johann babpiste .. Belçikalı düşünür. Philosophus per Ignem (Ateşli düşünür) denir.

  Hekim ve Kimyager’di. Oğlu François Mercure van Helmont (1614-1699) ile birlikte  Skolastik Düşmanı, Kabalist ve Teosofi’nin hazırlayıcıları olarak tanındı.

  Babasının tuykula aradığı ab-ı Hayat ve Hecar-i Felsefi’yi oğlu bulduğunu iddia etti. Her ikisi de mistik yapıda ve Alşimi gibi gizli bilimlere tutkundular.

  Eserleri:

  -Opera, (Bütün Eserleri), [90]

 

 

Gerardus Johannis Vossius

1577-1649

   Hollandalı düşünür..

  Amsterdam’da Tarih Profesörü’ydü.. Ünlü bir Humanist.. Leiden Koleji’nde Müdürlük yaptı. Grek ve Latin Tarihçileri üstüne bu türün ilk incelemeleri olan eleştirel çalışmalarıyla ünlü.

  Eserleri:

  -De Historicis Graecis, (Grek Tarihi),[91]

  -De Historicis Latinis, (Latin Tarihi),[92]

  -De Theologia Gentili et Physiologia Christiana, (Hristiyan Fizyolojisi ve Teolojisi), [93]

 

 

Portunio Liceti

1577-1657

   İtalyan düşünürü..

  Bologna Üniversitesi’nde Felsefe Profesörüydü.. Padova Üniversitesi’nde de Tıp dersleri verdi. Ünlü Aristotelesciler’dendir.

  Galile’ye mektuplaştı, tartıştı.

  70 den fazla eseri var.

  Eserleri:

  -De Ortu Humanae, (İnsanın kaynağı Üstüne),[94]

  -De Intellectu Agende, Parlak Zeka üstüme, [95]

 

 

Philippe d’Aquin

1578-1650

 

  Fransız düşünürü.. Asıl adı Mordohay olan Yahudi..

  Hristiyan oldu. Hristiyan Teolog olarak ünlendi..

  Eserleri:

  -Dictionnaire Hebru-Chaldeen-Thalmud-Rabbinique, (Din Bilim Sözlüğü), [96] Eski dinleri incelemede değerli bir kaynak.

 

 

William Harvey

1578-1657

   İngiliz Hekimi,

  Bilimsel Fizyoloji’nin kurucusu.. Krallık Koleji’nin Anatomi ve Cerrahlık Profesörü’ydü.

  ‘Modern Doğabilim’de Galile neyse, Fizyoloji içinde Harvey odur’ denir.

  Kan dolaşımını keşfetti. Bu keşfin ilk kez O’nun tarafından yapıldığı söylentisi yanlış bir iddiadır.  Kanın vucuttaki dolaşımının kalbin büzülme ve genişleme hareketleriyle olduğunu, büzülme hareketleriyle kanın damarlara basıldığını göstererek Fizyoloji’de birtakım mistik güçlere olan inancı yıktı.

  O’na göre kanın vucutta dolaşması, ne kanın kendi gücü ve ne de Ruh’un işe karışması yüzündendir. Sadece bir tulumba gibi çalışan kalbin basındı yüzündendir.

  Büyük dolaşım ile küçük dolaşımı birbirinden ayırdı, üreme üstünde bir çok araştırmalar yaptı.

  ‘Omme viyum mex ovo ( canlı varlık bir yumurtadan doğar’ ilesini ortaya attı.

  Eserleri:

  -Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Anibalibus, (Hayvanlarda Kann Dolaşımı ve Kalp hareketinin Anatomi Açısından İncelenmesi),[97] Kan dolaşımı üzerine açıklamalar yapar.

  -Exercitationes de Generatione Animalium, (Hayvan Nesilleri Üstüne Çalışmalar), [98]

  -Opera a Collegio Medice Londinensi Edita, ( Bütün Eserleri), [99]

 

 

Claude Guillerment Berigard

1578-1663

 

  Fransız düşünürü.. Beauregard da denir. İtalya’da Padoua Üniversitesi’nde ders vermeye çağrılmış ve uzun yıllar orada kaldı. Meşşai Prof.u olduğu halde ustaca Aristoteles etkilerini yıkmaya çalıştı. Galile’nin buluşlarını da çürütmeye çalıştı. Düşünce Yapısı İonia Okulu’na özgü bir karekterdedir.

 

 

Francisco Gomez de Quevedo Y Villegas

1580-1645

   İspanyol düşünürü..

  Ozan, Romancı.. Edebi eserleri hayranlık verici bulunur.

  Stoacılık üzerinde kaynak değerinde eserleri var. Bir çeşit Hristiyan Stoacılığı geliştirdi. Eserleriyle Felsefe alanındada ün sahibi oldu.

  Siyaset adamı.. Çağının bir çok siyaset olaylarına karıştı. İnişli çıkışlı bir hayatı oldu.

  Eserleri:

  -La Politica de Dios, (Tanrı’nın Siyaseti),[100]

  -Marcus Brutus, [101]

  -Epicteto y Phocilides, [102]

 

 

Herbert of Cherbury

1581-1648

   İngiliz düşünürü..

  Cherbury Baronu.

  Eseri De Veritate de bir doğal din anlayışı geliştirmeye çalıştı.  Bir Us dini, Us Ahlakı.. Asıl dinin temeli de budur. Vahiy de insan usuna boyun eğmek zorundadır. Doğal Din’in diğer bir temsilcisi de Fransız Jean Bodin’dir.

  Dinin temeli olarak her zaman ve her yerde geçerli saydığı şu 5 ilkeyi ileri sürdü.

  1.En yüksek varlık olarak bir Tnrı vardır.

  2.Bu Tanrıya tapmak gerekir.

  3.Bu ibadetin temeli erdemi gerçekleştiren bir dindarlıktır.

  4.Günah ve suçun cezası pişmanlıkla ödenmelidir.

  5.Öbür dünyada da ödüller ve cezalar olacağı düşünülmelidir.

  Hangisi olursa olsun, bütün dinlerde bu ilkelere aykırı olmayan bütün şeylere inanılabilir. Sağduyulu bir inanma için bu 5 ilke yeter.

  Herbert doğuştan düşüncelere de inanır ve bu dinin temel kavramlarının insanlarda doğuitan bulunduğunu ileri sürer.

  Eserleri:

  -De Veritate, (Doğruluk Üstüne),[103]

  -De Causis Errorum, (yanılmaların Nedeni üstüne), [104]

  -Autobiography,

 

 

Lucilio Vanini 

1583(5)-1619

 

  İtalyan düşünürü.. Asıl adı Pompejo Ucilio  .. Eserlerinde Julius Caesar Vaninus imzasını kullandı.

  Rönesans Felsefesi’nin ilginç düşünürlerindendi. Ruh’un ölümsüzlüğünü açıkça reddetti.

  ‘Ancak ihtiyar, zengin ve Alman olduğum zaman Ruh’un ölümsüzlüğüne inanabilirim’ dedi.

  Birçok ülkeleri gezdi. İngiltere’de Devlet Kilisesi’ni eleştirdiği için hapsedildi. Guyenne’de papazı olduğu tarikattan kovuldu.

  Fransa’da eserleri Sorbonne sansürünce yakıldı.

  Toulouse’da dili kesildikten sonra Engizisyon Mahkemesi kararıyla 9 Şubat 1619 da diri diri yakıldı. Kaderi Bruno’ya benzedi.

  Ölümünden sonra Cremonini (ö.1631) şu öğüdü ortaya attı:’Dışardan herkes gibi, içinden dilediğin gibi.’

  Eserleri:

  -Amphitheatrum aeternae providentiae, [105]

  -De Admiraudis Naturae Reginae Deaque Mortalium Arcanis, (Ölümlülerin Kraliçesi ve Tanrıçası Olan Doğanın Olağanüstü Gizleri üstüne), [106]

 

 

Hugo Grotius

1583-1645

 

  Hollandalı düşünür.. Asıl adı Huig van Groot.

  Hukukçu, Toplumbilimci, Devlet adamı.. De Jure Belli et Pacis adlı eseriyle ünlü. Bu eserinden dolayı Devletler Hukuku’nun kurucusu sayılır.

  Eserde savaşları önleyici nitelikte belli kurallara bağlamaya çalıştı.

  Tabii Hukuk ve Toplum Sözleşmesi gibi Metafizik kuramların temsilcidiydi. Yasa ve Devletin Tanrılık bir iş değil, dünyalık bir iş olduğunu ileri sürdü.

  Devletin insanlar arasındaki bir anlaşmanın sonucu olarak ortaya çıktığını söyler.  Bu inanç  Devlet ve Yasa anlayışlarının Ortaçağ Skolastiğinden ve Teolojiden ayrılmaısnda rolü vardır.

  Doğal Hukuk anlayışı açısından ekonomide de görüşleri oldu. Örneğin ithalatı kısıtlama gibi devlet müdahalelerinin fiyatları yükselteceğini söyler. Faizde bireysel alanda %8 i, ticari kredilerde %12 aşmamayı öğütler. Denizlerin serbestliğini (Mare Liberum) savundu.Onlar Mülkiet altına alınamazdı.

  Bir ara hapis yattı Ülkesinden kaçarak Fransa’ya sığındı.

  Eserleri:

  -De Jure Belli et Pacis, (Savaş ve Barıi Hukuku),[107]

 

 

Francesco Quaresmio

1583-1656

   İtalyan düşünürü..

  Fransisken papazı.. İsa’nın mezarını Müslümanların elinden kurtarmaya çalıştı. Teolojik bir ahlak geliştirdi.

  Eserleri:

  -Historica Theologicae et Moralis Terrae Sancktae Elucitadio,[108] 2 cilt,

 

 

Jean Pierre Camus

1584-1654

   Fransız düşünürü...

  Ünlü Fransız septiklerindendi. Piskopos. Pyrhon ve Ainesidemos Şüpheciliğini tekrarladı. Bilimsel bilgiye karşı çıkıp hiçbir şey bilemeyeceğimiz hakkında hiç düşünmememeiz gerektiğini, çünkü insanın bilebileceklerini Tanrı’nın zaten gösterdiğini, bundan ötesinin hayal ve dumandan ibaret olduğunu söyledi. Tanrı’dan şüphe etmedi. Adaşı Albert’in öncüsü gibidir.

  Eserleri:

  -Essai Sceptique,

 

 

Uriel Acosta

1585-1640

   Yahudi düşünürü..

  Portekiz’de doğdu, Hollanda’ya kaçtı. Koyu Rasyonalist, aklı aykırı dohmalarla savaştı.

  Yahudiliği ve Hristiyanlığı kıyasıya eleştirdi. Sinagog’dan Ateistliği nedeni ile iki kez 1633 ve 1640 da aforoz edildi. İki defa tekrar dinine çevre bulmak için döndüğünü söyledi.

  İntiharından az sonra yazdığı otobiyografisi dışında eserleri toplatılıp yakıldı.

  Hayatı boyunca çok işkence çekti, hakarete uğradı, sonunda intihar etti.

  Spinoza üzerinde etkisi vardır.

  Eserleri:

  -Examen dos Tradicoes Phariseas Conferidas Con a Lay Escrita, (Yazılı Yasalarla Karşılaştırarak Filistin Geleneklerin İncelenmesi),[109]

  -Trado de l’Immottalitat de L’ma, (Ruhun Ölümzülüğü Üstüne), [110]

  -Examplar Humanae Vitae, (İnsan Hayatından Örnekler), [111]Otabiyografi.

 

 

François de La Mothe le Vayer

1586-1672

   Fransız düşünürü..

  Rönesans Septikliğinin başlıca temsilcilerinden.

  Kardinal Richelieu tarafından Louis XIV.’ün yetiştirilmesine memur edilmiş ve bütün hayatı Saray’da geçmişti. Fransa’nın resmi tarihçisi de Devlet Danışmanı sıfatlarını taşır.

  Tanrı dışında herşeyden şüphe etti. Şüpheciliğin bilimi yıktığını ileri sürdü. O’na göre bilim, boş ve verimsiz bir çabadan başka bir şey değildir.  Dogmaların bile en sağlam ve kesin bilimler olduklarını söyledikleri Mantık, Fiizk ve Ahlak’ın da şüpheli olduğunu söyledi.

Çünkü, ‘Şüpheci Felsefe’nin şüphelerinin bilimlerde çok işe yaradığını gösteren konuşma’ adlı denemesinde dediği gibi, ‘insanın tanrısal gerçeklere Tanrı’nın yardımı olmaksızın ulaşması imkansızdır.’ ‘Çok fazla bilme  isteği bizi daha çok bilgili yapacağı yerde büsbütün bilgisizliğin karanlığına atar.’ diyordu.

Şöyle der: ’Zavallı Fizikçiler her şeyi bilmek isterler, ama henüz kendilerini bile tanıyamamışlardır. Bütün yapabildikleri çelişmeli birtakım savları ileri sürmektir. Fiizkçiler Doğa yasalarını öğrenmeye çalışırlar, oysa doğa Tanrı iradesinin özgür bir göstergesidir. Hiçbir yasaya bağlı değildir. Her şeyi anlamanın tek yolu Tanrı’yı tanımaktır. Bunu yadsıyan ve kendi güçsüz imkanlarını kullanmakta direnen Fizikçiler, kendi kural ve ölçüleriyle Tanrı’nın davranışına egemen olmak istemektedirler. Ama Tanrı her istediğini yapabildiğine göre, ona egemen olunamaz, demek ki bilim diye birşey varolamaz. Doğayı tasvir etmeye çalışmak bile Tanrı’ya küfürdür. Tanrı’nın özgürlüğüne sınır koymaktır. Tanrı isterse dünyanın nedensel çizelgesini bir anda  değiştirebilir, fiziğin her buluşunu hemen çürütebilir. Bütün insan hemcismleri gibi maalesef Fizikçiler de bşlgisizliklerini açığa vuracak yerde doğayı ve onun yaratıcısını haksız çıkarmayı yeğlemektedirler. Bilim adamları insan bilgisizliğinin büyüklüğünü, Tanrı’nın dünya  üstündeki bilgimizi sınırlandırmak istediğini kabullenmeli, sonra da bilimsel araştırmayı bir kenara atıp tek rehberimiz olan ilahi vahy’e dönmelidirler.’

Fransızlar O’nu göklere çıkararak Fransız Plutarkhos’u adını verdiler.

Moliere oyunlarında Le Vayer ile alay eder. Birçok oyunlarında yer verdiği ünlü şüpheci tipi (örneğin Le Marage Forçe oyununda dayak yiyen) Le Vayer’dir.

  Eserleri:

  -Quatre Dialoques Faits a l’Imitation des Anciens, (Eskileri Örnek Alarak Yazılmış 4 Diyalog),[112]

  -Considerations sur l’Eloquence Française de ce Temps, (Çağdaş Fransız Belagatı Üstüne Görüşler), [113]

  -Hexameron Rustique, (Kır Heksameronu), [114]

 

 

Nicolo Arrighetti

1586-1639

   İtalyan düşünürü..

  Matjematikçi, Galilei izleyicisi.. Florensa Platon Akademisi üyesiydi. Platon Felsefesi üstündeki çatışmalarıyla ünlü.

  Kardeşi Andrea (1592-1671) da Galileici bir Filozoftu.

  Eserleri:

  -Prose Fşorentine,

 

 

Robert Filmer

1589-1653

   İngiliz düşünürü..

  Egemenliğin ve iktidarın Krallara Adem’den miras yoluyla kaldığını savundu. O’na göre Tanrı, Adem’e Krallık gücü verdi. Bu güç oğuldan oğula geçerek zamanın Krallarına ulaştı. Bu yüzdendir ki Krallar muktedir ve egemen olarak doğarlar. Tasaları sadece ve kendi diledikleri biçimde Krallar yaparlar. Kral, her türlü insansal denetimin üstündedir. Kendi davranışlarıyla bile sınırlanamaz. Çünkü kişinin kendine yasa uygulamaya kalkması doğaya aykırıdır. Krallar, tüm insanların ilk doğal babalarının varisidirler.

  Sözkonusu eserinden ötürü Filmer’e İngiltere Kralı Charles I.tarafından Lordluk ünvanı verildi.

  John Locke 1689-1690 da yazdığı Yönetim Üstüne iki denemesinin birincisini Filmer’i eleştirmek ve çürütmek için yazacaktır.

  B.Russell, Batı Felsefesi Tarihi’nde ‘ bugün siyasal iktidarlar ortadan kalkmıştır, ama onun yerine ekonomik iktidarlar konmuştur. Başkalarının hayatları üstüne kurulan servetlerin miras kalması bugün bize nasıl doğal görülüyorsa egemenliğin Krallara miras kalması da Filmer’e öylece doğal görünüyodu’ der. Ve bu kuramın bir benzerinin 20.yy. Japonya’sında hala geçerli olduğunu söyler. Japon Profesörlerin ve öğrencilerinin Mikado’nun Güneş Tanrıçasının varisi olduğuna hala inandıklarını hatırlatır.

  Eserleri:

  -Patriarcha ya da Kralın Doğal İktidarı,

 

 

Jan Amos Komenski

1592-1670-1

   Çekoslavakyalı düşünür.. Adı Jean Comenius da yazılır.

  Humanist, Pedagog.. Panteizm’e bağlı bir Protestandı. Alman Feodalizm’iyle Katolik Kilisesine karşı savaşımıyla ünlüdür. Bu amaçla kurulan Moravyalı Kardeşler Derneği’nin lideriydi.  Bilgi kuramında ileri, maddeci bulunur. O’na göre bilme süreci Rasyonalist bir eğilime bağlıdır. Bütün insanlar bilgi ve eğitim yeteneğine sahiptir.

  Sözkonusu eserinde  ilk kez Pedagoji Tarihi’nde özel bir bilim olarak didaktik sistem geliştirdi. Onun bu istemi kendisinden  sonraki Pedagoji çalışmalarını büyük ölçüde etkiledi.

  Eserleri:

  -Didactica Magna,[115]