PRE-SOKRATİK ANTİK GREK DÜŞÜNCESİ

         Milet Okulu, İonia Okulu,İtalya Okulu, Elia Okulu, Pythagorculuk, Atomculuk

 

 

 

 

MÖ 0640-0558 Solon ,Atinalı  Bak:Grek’te Dün
MÖ 0624-0547    Thales   7 Bilge , Milet Okulu, İonia Okulu
MÖ 0610-0547    Anaximandros (Anaximandre)        Milet Okulu, İonia Okulu, Pyth. üstadı
MÖ 0580-0504 Pythagoras  Samos’lu, İyonyalı, İtalya Okulu , Orfik, Mısır Tapınağı
MÖ 0570-   Bias, Priene’li   Bak:Grek’te Dün
MÖ 0550-0480 Anaximenes        Milet Okulu, İonia Okulu
MÖ 0500 lü yıllar  Khilon, Ispartalı  Bak:Grek’te Dün
MÖ 0500 lü yıllar  Theognides   Megara Ozanı
MÖ 0500 lü yıllar     Ferekides  İlk Teologlardan, Pythagoras’ın üst.
MÖ 0500 lü yıllar Theano,        Pythagorascı, O’nun karısı
MÖ 0500 lü yıllar Hekataios , Miletos’lu   Tarihçi, Coğrafyacı
MÖ 0500 lü yıllar  Hippias, Metapont’lu          Milet Okulu, Phytgagorascı, Sofist
MÖ 0500 lü yıllar Leucanos Aresas   Phytgagorascı, O’nun Halefi
MÖ 0500 lü yıllar     Xenophanes, Kolophan’lı Elea Okulu, Parmenides'in üstadı
MÖ 0539-0469 Parmenides   Elea Okulu
MÖ 0500 lü yıllar   Aristarkhos, Kroton’lu    Phytgagorascı, damadı
MÖ 0556-0467 Simonides, Keos’lu    Ozan, Sofist,    
MÖ 0540-0480    Herakleitos , Efes'li     İonia Okulu ,Değişim Felsefesi ,
MÖ 0525-0456 Akhelaos        Milet Okulu, Atomcu, Sokrat’ın üst.
MÖ 0500-0428  Anaxagoras, Izmir'li     Eklektist,Atomcu,    
MÖ 0500-0440  Leukippos        Atomcu, Abderalı
MÖ 0500 lü yıllar Kalliphon    Pythagorascı
MÖ 0500 lü yıllar Hermotimos         Pythagorascı
MÖ 0500 lü yıllar Phaleas, Halkidikya’lı   Mutlak Eşitlikçi
MÖ 0500 lü yıllar Epimenides, Girit’li       Theogoni Yazarı, 7 Bilge
MÖ 0500 lü yıllar Demokedes       Pythagorasçı
MÖ 0500 lü yıllar Anakreon,Lidyalı       Aşk Ozanı
MÖ 0500 lü yıllar Anakharsis, İskit  8.Bilge, Solon'un Dostu
MÖ 0500 lü yıllar Aristeas, Prokennesos’lu  Theogoni Yazarı
MÖ 0499-0428     Diogenes = Dionysos, Apollonialı Milet Okulu,İonia Okulu(493-427)
MÖ 0490-0430  Zenon, Elealı     Elea Okulu
MÖ 0492-0432    Empedokles , Sicilyalı     Eklektist, Atomcu, (483-432)
MÖ 0485-0411   Protagoras   Sofist, Relativist
MÖ 0484-0424     Herodotos              Tarihçi
MÖ 0483-0375  Gorgias  Elea Okulu, Rasyonalist Agnostik
MÖ 0468-0400     Sokrates             Bak: Sokrates
MÖ 0400 lü yıllar Melissos      Elea Okulu
MÖ 0456-0360 Demokritos ,Teos'lu  Atomcu, Abderalı     (460-370)
MÖ ??? lü yıllar Arkhelaos  Kynik
MÖ   0427-0347 Platon Bak: Akademi ve Lise
MÖ   0385-0322 Aristoteles  Bak: Akademi ve Lise

                                    

                                                     

                           

 

Antikite’nin 5 düşüncesi günümüze de kaynaklık etti:

 

       1.Herakleitos (ö.480)

       2.Parmenides (ö.469)

       3.Protagoras (ö.411)

       4.Anaxagoras (ö.428)

       5.Leukippos (ö.440) 

 

 

MİLETOS OKULU

Büyük BUGÜN/ 1.SAAT

 

Aristoteles Filosofi’yi O’nunla başlatır... Materyalistler O’nu ‘Dinsel Düşünce’den  kendini sıylırarak bilimsel bir niteliğe dönüşen İlk Düşünce anlamındaki Filosofi’ olarak görürler.  MÖ  500 lerde, Antikçağ Grekliler’in  Miletos[1] kentinde başladı. Antikçağ Grek Düşüncesi’nin ilk 3 düşünürü Thales,  Anaximandros,  Anaximenes Miletos’ludur. Milet Okulu’na  Efes’li Herakleitos’u da kapsayarak, İyonya Okulu[2]  de denir.  Bakışlarını Din’den ayırıp Doğa’ya çeviren ilk Düşünürler bunlardır.  Miletliler’in başlıca ayırıcı nitelikleri Fizikçi, Spontan Maddeci ve Diyalektikçi oluşlarıdır.  Evrendeki her şeyin kendisinden yapılmış olduğu Arkhe [3] olarak ileri sürdükleri Su, Hava vb. gibi maddeleri de Zoon[4]  olarak düşünmüşlerdir; çünkü bu Arkheler Yaratıcı’dır ve bütün varlıklar bu Arkhe’lerden oluşmuşlardır.

       Miletliler, Aristotelesin (ö. MÖ 322) anlatımıyla bilinmektedirler. [5] Onların karşılık aradıkları ‘Bütün nesnelerin yapılmış olduğu Arkhe nedir?’ sorusu da Aristoteles tarafından ortaya konulmuştur. Bu soru, bir açıdan Fizik’in Başlangıcı olduğu kadar, bir başka açıdan da Metafizik’in Başlangıcı sayılabilir. Çünkü çeşitli dönüşümlere uğrayarak Evrensel Nesneleri meydana getiren ve böylece sürekli olarak devinen İlkmadde’nin kendiliğinden değişmediğini ve neyse o kaldığını düşünmektedirler. Nitekim, çok geçmeden ‘İlkneden nedir?’ sorusunu , ‘Oluş nedir?’ sorusu izlemiş ve İyonyalılar’ın  Değişirlik Felsefesi karşısında, Elealılar’ın Değişmezlik Felsefesi’ni bulmuştur.

       Miletliler Varsayımları Mısır ve Babil Bilgileri üzerine kurdular.  Miletliler, büyük bir düşünsel aşama olarak, Pratik Çalışma’yı Teorik Çalışma’ya dönüştürdüler.  Bu nedenle Grek Filsofisi’nin Kurucuları’ndan sayılacaklardır. Thales diğer Yedi Bilge gibi pratikte işe yarar Özdeyişler öne süren kişilerindendi. O’nun ‘İlkneden Su’dur’ deyişi Pratik Yarar’dan, Kuramsal Bilgi düşüncesine sıçrayış sayılır.

       Aristoteles şöyle der:

’Filosofi’yle ilk uğraşanlar, bütün nesnelerin Arkhe’inin Madde olduğunu sanıyorlardı. Kendisinden varolan Bütün Şeyler’in çıktığı ve ‘o İlk’ten meydana geldiği ve yokolarak ona döndüğü Şey’e -temel varlık olduğu gibi kalıyor, yalnız durumları değişiyor- Unsur diyor, bunun  Varolanlar’ın İlk Başlangıcı olduğunu söylüyor ve bundan ötürü, bu biçimdeki Varlaşma olduğu gibi kaldığından, hiç bir şeyin meydana gelmediğini ve hiç bir şeyin de yokolmadığını düşünüyorlardı. Bu türlü Filosofi’nin asıl başı olan Thales bunun Su olduğunu söylüyor. Bu Düşünce’ye, belki de, Bütün Varlıklar’ın Besisinin Nemli olduğunu ve Sıcağın da bu Nem’den çıktığını ve onunla yaşadığını görerek varmıştır, bir de Bütün Nesneler’in Tohumlarının yaratılışının Nemli olmasından. İlktemel’se kendisinden her şey’in meydana geldiği Şey’dir. Su ise Nemli Şeyler’in İlktemeli’dir. Ondan çok daha Eskiler de Tanrısal bir Düşünce’yle Doğa üstüne böylesine düşünceler yürütmüşlerdir. Okeanos’la Tethys’i meydana gelişin Babası ve Anası, Tanrılar’ın And’ını da kendilerinin Styks Adını verdikleri Su yapıyorlardı. En saygıdeğer Şey en eski olan Şey’dir, And da en en saygıdeğer şey’dir’.

       Thales’in yaşadığı Çağ’da Milotos Kenti, önemli toplumsal ve ekonomik gelişmeler içindeydi.  Tarihçi Rostovtseff, bu kentte, önce halkın egemen olup Soylu Kişiler’i öldürdüğünü, sonra da Soylular’ın egemen olup Halk’tan olanları diri diri yaktıklarını anlatır.[6] Bu yüzden Yoksullar ve Yoksul İnsanlar’ın uğraşısı sanılan Filosofi’de küçümseniyordu.  Aristoteles’in anlattığına göre Thales bu kanıyı da değiştirmiş ve Astronomi Bilgisi’yle bol Zeytin Ürünü alınacağını bir yıl önceden hesaplayarak Zeytinlikleri ucuza kapatıp Zengin olmuştur.‘ Thales, böylece, dünyaya, Filozoflar’ın isterlerse Zengin olabileceklerini, ama Tutkularının başka türden olması nedeniyle Yoksulluğu yeğlediklerini de göstermiştir’ [7]

       Thales, Su’dan ve Deniz’den, ondan çıkan bütün Canlılık’la birlikte denizsel bir Enginlik ve Sonsuzluğu da anlıyordu. Kendisini izleyen Anaximandros, Thales’in ilknedeni Su’yun yerine, Aperion[8]u koyarken bu düşünceden esinlenmiş olabilir. Diels’in dediği gibi ,Aperion’la, Göğün sınırları içinde bulunan Evren’in karşıtı olarak Sınırsız’lığı ortaya koymuştur.[9]  Aperion varsayımı Anaximenes’in, bu sınırsızlık içinde, Evrenler’in Çokluğu varsayımını etkilemiş olabilir. O Arkhe’yi Hava[10] olarak belirler. Bu da Sınırsızlığı ve Sonsuzluğu kapsar. Anaximenes, Salt Sınırsızlık’ın Nesnelerin Varlaşması’nı açıklayamayacağını düşünmüştür. O’na göre  bu Sınırsız canlı-madde, seyrekleşip yoğunlaşmasıyla, nesneleri varlaştıran Hava olmalıdır.

       Daha sonra Hippias ve Diogenes (ö. MÖ 428) gibi Düşünürler de yetiştirecek olan Miletos Okulu’nun, özellikle Thalesin,  Düşünce’ye yol göstermesinin altı çizilir. Miletli Düşünürler’e, İlk Fizikçiler denir. Matematik, Coğrafya ve Astronomi alanında Mısır ve Babil’e uzanan ilk bilgileri Grek’de onlar gündeme getirerek geliştirdiler.  Spontan Canlı-maddeci ve Diyalektikci’ydiler.

       Daha sonra   Samos’lu Hippon, Milet’li Arkhelaos ve Apollonia’lı Apollothemis oğlu Diogenes (MÖ 400 ler) Milet Okulu’nun temsilcileri oldular. Diogenes, Unsurlar’ın çokluğu’nu yadsımış ve öğretmeni Anaximenes (ö. MÖ 480) gibi Doğa’nın ve Hayat’ın kaynağı olarak Tek Unsur olarak Hava’yı kabul etti. O’na göre, insan Havasız kalınca yokolmaktadır. Demek ki Hayat, Bilinç, Anlak[11] ve her şey Hava’dan gelmektedir. Hava (yani canlı-madde), biricik İlke’dir. Anlak’tan  yoksun Madde olamayacağı gibi, canlı-maddesel olmayan Zeka da olamaz.  Zeka, ayrı bir Töz değil, Hava’nın niteliğidir. Duyusal Algılar’ı da Hava’ya bağlamaktadır. Koku duyma Beyin’deki Hava’yla oluyor, İşitme’de Kulak’taki Hava’nın dışardaki Hava’yla devinerek bu devimi Beyin’e vermesiyle meydana geliyor, demektir. Görme de içerdeki Hava’yla karışan Gözbebeği’ndeki yansımayla oluşur.

       Diogenes  (ö. MÖ 428) Doğa adlı eserinde şöyle der:

‘Başkalarının tersine ben, tümünü söylemek gerekirse, bütün var olan Nesneler’in aynı Şey’in değişmesiyle meydana geldiklerini ve aynı Şey olduklarını sanıyorum. Bu apaçıktır: Şimdi bu Kosmos’ta bulunan her Şey, Toprak, Su, Ateş ve Hava ve bu Kosmos’ta var görünen bütün ötekilerden bir Şey başkasından başka bir Şey olsaydı ve birbiriyle birleşebilir, ne de birinden öbürüne yarar ya da zarar gelebilirdi. Ama bunların hepsi aynı bir Şey’den başkalaşarak meydana  çıktıkları için, kimi böyle kimi başka türlü olur ve yeniden aynı Şey’e geri dönerler. İlk Unsur’da çok Noesis[12] vardır. Çünkü Noesis olmadan her Şey’in; Kışın, Yazın, Gecenin, Gündüzün, Yağmurların, Yellerin ve Güneş Işığı’nın belli ölçülerde bölünüşü imkansız olurdu. Biraz düşünen İnsan, her Şey’in en güzel biçimde düzenlenmiş olduğunu görür. İnsanlar ve öteki Canlılar soluk alarak Hava’yla yaşıyorlar. Bu onların Noesis’idir.  Havasız kalırlarsa ölürler ve Noesis kalmaz. Ve ben Noesis’i olan Şey’in, İnsanlar’ın Hava dedikleri Şey olduğunu sanıyorum. Tanrı O’dur gibi geliyor bana, ondan pay almayan tek Şey yok çünkü’.

       Arkhelaos da Öğretmeni Anaxagorasın (ö. MÖ 428) Atomculuğunu sürdürüyor: ‘Ruh, Töz, Madde aynı anlama gelen Sözcükler’dir’, diyor. Altın Demir değildir ama her ikisi de Madde’dir, Ruh da ne Altın ne de Demir’dir, ama onlardan daha az Madde değildir. O İonya’daki bu Filosofik Düşünme’yi Atina’ya getirdi. Sokrates’in (ö. MÖ 399) Öğretmeni oldu burada.

       Hippon’da, Thales gibi, her şey’in nedeni olarak Su’yu gösteriyor ve bu yüzden Tanrısız Hippon adıyla anılıyor.  ‘Ruh da Su’dan başka bir şey’ değil, demektedir. Bizi yaşatan, düşündüren, devindiren, içimizdeki Nemlik’tir. Yaşlılar Ölüm’e yaklaştıkça kururlar, Nemlilik’ten yoksunlukları oranında da Duyular’ı ve Algılar’ı azalır, giderek tüm Duygusuz ve Algısız kalırlar.

 

 

Bias b.Teutames

MÖ 0570-0???

 

       Grek düşünürü.. Antikite’nin 7 Bilge’sinden.

       Herakleitos (ö. MÖ 480) Doğa adlı eserinde O’nu över: ’ Priene’de Teutames oğlu Bias doğmuştur, ünü ötekilerden daha büyüktür.’ Herakleitos O’nun naklettiği şu sözünü beğenir:’ İnsanların çoğu kötüdür’.

       Ondan kalan vecizler şunlardır:

       -İşe yavaş giriş, ama giriştikten sonra sıkıca sarıl.

       -Çabuk konuşmaktan sakın, yanılırsın ve ardından pişmanlık gelir.

       -Çok dinle, az söyle.

       -Yaptığını düşün.

       -Dostlarınla bir gün düşmanların olacakmış gibi yaşa.

       ‘Çok dinle, yerinde konuş, ölçüyü kaçırma’ diyor. ‘İnsanların çoğu kötüdür. İşe yavaş giriş, başladıktan sonra sıkı sarıl. Çabuk konuşmaktan sakın, yanılırsın. Yaptığını düşün. Güzellikle al, zorlayarak değil.’

 

 

Theognides

MÖ 500 lü Yıllar

 

       Theognis diye de yazılır.  Grek düşünürü.. Ünlü Megara Ozanı..

       Hikemî şiirler (Fr.Poesie gnomique) yazdığından, kimi Felsefe Sözlükleri’nde adı anılır.

      

Bibliyografya:

         -Felsefe Tarihi, Alfred Weber, [13]

 

 

Ferekides=Pherekydes=Pheresides

MÖ 500 lü.yıllar

 

       Kyklad’lar Adaları’ndan Syros’da doğdu. Dyogenes Laertius (ö.MS. 220) O’nun 59. Olympiat’ta (MÖ 540) yaşadığını söyler.

       Pythagoras (ö. MÖ 505) Öğrencisi oldu.

       Aristoteles’in İlk Theologlar dediği kişilerin Hesiodos’dan sonra gelen en Büyüğü’dür.

       Düzyazı ile Theologia’sını yazdı. Hesiodos, Orpheos’un Tanrıbilimleri de bu adla anılır.

       Şöyle der: ‘

Zas (Zeus) ve Khronos vardılar daima ve Khtonie (Toprak Tanrıça). Zas ve Khtonie Düğün yapıyorlar. Düğünün 3. günü gelince Zas büyük ve güzel bir Atkı yapıyor ve üzerine renk renk Toprağı ve Denizi ve Denizin evlerini işliyor. Ve Zas, Khotonie’ye söylüyor: ‘Düğünün olmasını istediğimden Seni sayarak bu örtüyü veriyorum, sana hoş geldin derim Eşim olarak. İlk meydana gelen şey en iyi Şeydir’. Burada Gök-tanrı ile Toprak-tanrıça’nın İlksiz ve Sonsuz varoldukları belirtiliyor. Dünya’nın ya da Göğün, Tanrı’nın dokuduğu ya da işlediği bir Elbise ya da bir Hırka ya da bir Halı olduğu tasarımı çok eskidir ve Doğu da da bulunan bir tasarımdır.’

 

 

Theano

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Grek Kadın Düşünürü.. Pythagoras’ın Karısı.

       İlk Pythagorascılar arasında sayılır.

       Porphyrius, eserinde O’nu överek bu Ekol’de önemli yeri olduğunu söyler.[14]

       O’ndan kaldığı sanılan bir Mektubunda şöyle der:

‘Grekler, Pythagoras’ın, Nesnelerin Sayılar’dan meydana geldiğini iddia ettiğini sanırlar. Oysa O, Nesnelerin Sayılar’a oranla oluşmuş olduğunu söylemiştir.’

 

 

Hekataios, Miletos’lu

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Grek düşünürü.. Tarihçi ve Coğrafyacı.

       Bir Dünya Gezisi  yazdı. İlk kez Avrupa ve Asya ayrımını o yaptı.

       Antik Grek Tarihi’ni Özet olarak anlatan Geneologie adlı eseri yazdı. Bu eserde Antik Grek Düşünürleri  üzerinde de bilgiler verdi. Tarih sözcüğünü de ilkin Araştırma anlamında o kullandı.

 

       Eserleri:

       -Pertegesis,

       -Geneologie,

 

 

Khilon, Isparta’lı

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Fransızlar Chilon diye anar.

       Isparta’lı Grek Düşünürü.. Antikite’nin 7 Bilgesi’nden..  Isparta’nın 5 Yöneticisi (Ephoros) inden biriydi. Ülkesinin gelişmesine katkıları oldu.

       Delphoi'deki Apollon Tapınağı’nın kapısında yazılı olan, Sokrates'in alıp işlediği bu sözü Platon (ö. MÖ 347) şöyle açıklar:  ‘Sadece bir İnsan olduğunu bil.’

       Vecizelerinden:

       ‘Kendini bil. Dostların Şölenlerine yavaş yavaş git, Felaketlerine koşa koşa. Ölmüşleri Bahtlı diye öv. Kendinden Yaşlı’yı say. Tutkular’a Egemen ol. Yasalar’a uy. Haksızlığa uğrarsan barış, Hakaret’e uğrarsan öc al.’

 

 

Hippias= Hyppias, Metapont’lu

MÖ  0500 lü yıllar

 

       Grek Düşünür’ü.. Pythagorasçı’dır.

       Sofist’di. Giydiği Elbiseleri kendisi diktiği için bağımsızlığına kavuşmakla öğünüyordu. İnsan her türlü yapma bağlar’dan kurtarılmalı, Nomos ( İnsanî Yasa’nın) yerine Physis ( Tabi Yasa) konmalıydı. İnsan ve dolayısıyla Toplum yaşamının öngörülmesi, zorunlu olarak Ahlak sorunlarına önem kazandırıyordu.

       Aristoteles O’nun, Herakleitos (ö. MÖ 480) gibi, evrenin ilk tözü olarak ateşi ileri sürdüğünü yazar. Ruh da ateşsel bir maddeydi.

       Pythagorasın Merkezcil Ateşi’yle, Herakleitos’u (ö. MÖ 480) birleştirmek istediği sanılıyor.

 

 

Leucanos Aresas

MÖ 0500 lü Yıllar

 

       Grek Düşünürü..

Pythagoras’ın Çağdaşı.. O’ndan sonra Okul’un başına geçti. Hayatı hakkında çok az şey biliniyor. Adı bile tartışmalı: Oresamder, İsaras, Aesaras..

 

       Eseri:

       -İnsanın Özü Üstüne,

 

 

 

ELEA OKULU

BÜYÜK BUGÜN/ 2.SAAT

 

Antikçağ Grek Düşüncesi’nde   Xenophanes ve O’nu izleyenlerce geliştirilen öğreti..

         Napoli’nin Güneyindeki  Elea’da Böylesi bir kent. Latinler’in Velia adını verdikleri bir kıyı kenti.

       Xenophanes,  Parmenides (ö.MÖ 469), Melissos, Zenon (ö. MÖ 430),   Gorgias (ö. MÖ 375) Metafizik’i kurdular. Miletliler’in Fizik’ine karşı.  Onlara göre Oluş ve Değişirlikler bir Görüntü’den ibarettir, Varlık asla değişmemektedir.

Xenophanes, Hellen Kentleri’nde 70 yıl süren bir Gezi’den sonra oraya yerleşti. Politeizm’e karşı  Monoteizm’i savunarak  Homeros-Hediodos Destanlarını eleştirdi. [15] Tanrı Bir’dir ve Değişmez. Birlik ve Değişmezlik Düşünceleri üstüne kurulan Elea Öğretisi, Öğrencisi Parmenidesle gerçekleşti. Melissos, Zenon, Gorgias gibi Düşünürler’in sürdürdükleri bu Öğreti Antik Grek Düşüncesi’nin Genel Diyalektik yapısı içinde Deneydışı Rasyoalizmi, Değişmezlik’i, Mutlaklık’ı savunan Kutbudur. Zenon’un Hareket’i çürütmek için ileri sürdüğü çıkmazlar[16] da ünlüdür. Okul, Grek’te İonya’nın Fizikcilik’ine karşı Metafizik Filosofi’yi başlatmış oldu. Bilgi’nin kaynağını Duygu’da ve Deney’de değil, Düşünce’de bulurlar. Onlar için Varlık Bir’dir ve Mutlak’tır. Dış değişmemiştir ve asla değişmeyecektir. Kavramsal Diyalektik’i yani Mantıksal Kavramlar’ın Diyalektik Hareketini ilk kez ortaya attılar. [17]

       Platon İdealizmi’nin gerçek temeli de Elealılar’dır. Xenophanes’in kendisi, Devimsiz olan Tanrı’nın sadece düşünmekle  Dünya’yı kımıldattığını söylerken, Aristoteles (ö. MÖ 322) Metafizik’ine kaynaklık ediyordu. Parmenides’e göre sadece Varlık var’dır, dahası Varlık’la Düşünme aynı şey’dir.[18]  O’na göre Varolma ve Yokolma Duyular’ın Hokkabazlığı’dır, Duyular’sa bir Düş’ten daha Gerçek değildirler. Yer değiştirme, Renk değiştirme vb. gibi İnsanlar’ın sözünü ettiği şeyler sadece birer Ad’dır.[19]  Parmenides’e göre Varlık Ülkesi’nde sadece şu nitelikler geçerlidir:

Meydana gelmemiş, Geçipgitmez, Bölünmez, Sürekli, Devimsiz, aynı şeyde aynı şey, Kendinde, Toplu, Bir, Bütün..

 

 

Aristarkhos, Kroton’lu

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Grek düşünürü..

       Pythagoras’ın (ö. 504) öğrencisi, damadı, izleyicisi..  [20]

 

 

Simonides  

MÖ 0556-0467

 

       Grek Ozanı..  Keos’lu.

Önceleri Apollon şenliklerinde koroları yönetirmiş. Atina ve Larissa’da yaşadı. O’nda Sofist düşüncelerin ilk izleri görülür. O’ndan günümüze bölük bölük dizeler ulaştı. ( 80 kadar epigram)

       Mesela :’Resim sanatı susulan bir şiir sanatı, şiir sanatı konuşan bir resim sanatıdır.’

       Lessing (ö. 1781) Laokoon’unda bu sözü çıkış noktası yaparak ‘gözkamaştırıcı bir antitez‘ der. O’na göre Simonides, ‘Grek Voltaire’ (ö. 1778) dir.

 

 

 

İONYA FELSEFESİ

 

Antikçağ Grek Filosofisi’nin Maddeci Okulu.. Thales, Anaxiandros ve Anaximenes gibi ilk 3 Grek Düşünürü’nün Milet Okulu’yla,   Efes’li Herakleitos’un (ö.MÖ 480)  öğretisini kapsar. Kendilerini çevreleyen Dünya’ya maddi bir temel arayan İyonya Okulu karşısında, İdealist bir temel arıyan Elea Okulu yer alır. Antik Grek’te bu iki Okul, Maddecilik’le Ruhçuluk’u simgeler. Aristoteles şöyle der:

‘ İlk olarak Filosofi’yle uğraşanlar, bütün nesnelerin ilk temelinin yalnız madde biçiminde olduğunu sanıyorlardı. Bu çeşit Felsefe’nin asıl başı olan Thales bunun Su olduğunu söylüyordu.’ [21]

       İonya Okulu,  Mitolojik kanıtlar dışında Grek Düşüncesi’ne, yepyeni bir dünya görüşü getirmesi bakımından önemli görülür. Us harekete geçirildi. Sırlar’ın altı deşilmeye başlandı. Bizzat Us’unda sınırlarınına gelindiği noktaya kadar masum bir kritik çizgisinde ilerledi.

 

 

Akhileos

MÖ 0525-0456

 

 

       Grek ozanı, düşünürü..

       Engels Ailenin Kökeni’nin bir çok yerinde Antikçağ  Grek Toplumunu açıklamak için O’nun eserlerinden alıntıyla örnek verir.

 

 

 

Kalliphon

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Calliphon olarak da yazılır.

Grek düşünürü.. Pyhtagoras’ın (ö.504) dostu ve izleyici ünlü bir Hekim’di. Kroton’luydu. Güney Anadolu’da (Knidos) Asklepios Rahibi’ydi. Bilimdışı eski Hekimcilik Asklepios Tapınağ’ına bağlıydı.  Oğlu ünlü hekim Demokedes de Pyhtagorasçı’dır. Çabuk kızan bir adamdı. Demokedes, O’nun bu kızgınlıklarından bıkıp kaçmış. Hayatı üstüne başka bili yok.

 

 

Hermotimos

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Grek düşünürü.. Urla (Klazomon) lu’dur.

       Aristoteles Metaphysika’da O’nun çok sözünü eder ve ,nous kavramını ileri sürmekte Anaxagorasa öncülük ettiğini söyler. Ruh’un her şeyin nedeni olduğunu söyleyen ilk düşünür O’dur.

       Zeller O’nun yaşamadığını söyler. Diogenes Laertius (ö. MS 220) da O’nun bedeninde Phythagoras’ın (ö. MÖ 504)  Ruhunun bulunduğunu ileri sürer.

 

 

Phaleas, Halkidikya’lı

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Grek düşünürü.. Antikçağ’da ilk ve tek Mutlak Eşitlikçidir.

       Aristoteles Politika da O’nun Platon’dan önce Mülkiyetsiz bir toplum tasarladığını anlatır.

       İnsanların eşit olduğunu savundu. Eşitliği Özel Mülkiyet’in bozduğunu söyledi. Aristoteles’in anlattığına göre Mülkiyetsizliği toplumun tümü için istedi, Platon (ö. MÖ 347) gibi sadece bir bölümü için değil.

 

 

Epimenides, Girit’li

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Grek düşünürü..

       Kimi metinlerde 7 Bilge’den biri olarak Periandros’un yerine zikredilir.

       Diogenes Laertius’un (ö. MS 220) anlattığına göre Atina’yı veba salgınından kurtardı.

Kolofon’lu Xenophanes O’nun 154 yıl yaşattığını işittiğini söyler.

       Eserleri:

Eserleri günümüze gelmedi. Laertius’a göre 5000 dizelik bir Theogonia kitabıyla, deniz yolculukları üstüne 6500 beyitlik bir kitabı vardır.

 

 

Demokedes

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Farnsızlarca Democede yazılır.

       Grek düşünürü.. Pythagorascı. Ünlü Hekim.. Knidos’ta Asklepios Rahibi ve Pythagoras’ın yoldaşı Kalliphon’un oğludur.  Tedavi üstüne eseri vardır.

 

 

Anakreon

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Grek düşünürü ve ozanı..  Fransızlar Anacreon biçiminde yazıyorlar. Lidyalı’dır.  Hayatı hakkında pek bir şey bilinmiyor. Sisam Kralı Polykrates’in sarayında yaşadı.

       Engels, Ailenin Kökeni’nde şöyle der:’ ‘İlkçağ’daki aşk şairi Anakreon, bizim bugün anladığımız biçimdeki cinsel aşkı öylesine umursamıyordu ki, sevilen nesnenin cinsiyeti bile O’nun için çok az önem taşıyordu’ der.

 

       Eserleri:

       -Odes d’Anacreon,[22]

 

 

Anakharsis

MÖ 0500 lü yıllar

 

       İskit düşünürü.. Yarı masallaşmış bir kişiliği var.

       Grek Uygarlığını incelemek için Atina’ya geldi. Ünlü devlet adamı Solon’la (ö. MÖ 558) dost oldu. 8. Bilge olarak anılır.

       Şu sözler O’ndan kalmıştır: ‘Şarap 3 salkım üzümden yapılır. Biri haz, biri sarhoşluk, 3.de pişmanlık.’

       ‘Diline, beline ve midene hakim ol.’

       ‘Azla yetinir olmak için sarhoşların iğrenç görünüşüne bak, yeter’..

       Yurduna dönünce de Demeter dinini yaymak istediğinden kardeşi İskit Kralı Saulius tarafından bir av sırasında pusuya düşürülerek öldürüldü.

 

 

Aristeas, Prokennesos’lu

MÖ 0500 lü yıllar

 

       Grek düşünürü..

       Heredotos (ö. MÖ 424) O’nun sözünü etmekte ve Thegonia adlı bir eseriyle tarihsel bilgiler veren yazıları olduğunu anlatmaktadır.

 

 

Arkhelaos

MÖ ??? lü yıllar

 

       Diogenes’in  Atina’lı öğrencisi. O hocasının yolundadır. Ayrıca anlak’ı da madde sayar. O’na göre anlak, havanın niteliği değil, su gibi, ateş gibi ayrı bir özdektir.

 

 

Herodotos, Halikarnas’lı

MÖ 0484-0424

 

       Grek Tarihçisi... Fransızlar adını Herodote olarak yazar.

       O’nu bir Tarihçi olmaktan çok bir Etnograf sayanlar da vardır.

       Eserleri:

       -Herodotos Tarihi,  Eseri bitiremeden öldü. Bu eser, Med Savaşları ve bu savaşlara katılan halklar için en güvenilir kaynaktır. Eser hemen bütün dillere çevrildi.[23]

 

 

 


[1]            İzmir’in güneyinde Balat köyü

[2]            Fr.Ecole İonique

[3]            İlkneden=ilkmadde

[4]            Canlı

[5]            /Metafizik, A.3,983, b, 6-11, 20

[6]            /Eski Dünyanın Tarihi, C.I, s.204

[7]            /Politeia,

[8]            Gr.sonsuz ve sınırsız

[9]            /Doxagraphi graeci, 376, 3-6

[10]          Gr. Aer, Pneuma, Psykhe

[11]          Zeka,

[12]          Düşünme Gücü

[13]          ç.Vehbi Eralp, 1949,İst, s.9

[14]          / Pythagoras’ın Hayatı

[15]          ‘Öküzlerin elleri olsaydı ve resim yapmasını bilselerdi öküz tanrılar yaparlardı’ der.

[16]            Zenon Çıkmazları

[17]          Hegel Zenon’u, ‘Diyalektiğin başlatıcısı’ sayar. Felsefe Tarihi Üstüne Dersler, s.102)

[18]          Berkeley Maddesizliğinin gerçek kaynağı da budur.

[19]          Bu düşüncede Nominalizm’in ters açıdan kökeni görülür.

[20]          Bu bilgi, Jamblikhos’tan (ö.MS 330) öğrenilmiştir.

[21]          /Metafizik, 1.Kitap

[22]          1554 de Henri Etienne tarafından yayınlandı.

[23]          Türkçeye yapılan en son çeviri Remzi Kit’nin Büyük Fikir Kiapları dizisinde Müntekim Ökmen yaptı. Azra Erhat Önsöz yazdı.