(ΠΑΡΑKΛHΤΟΣ ) 

          Grek Düşünürü. Grek İdealizmi’nin Kurucusu.. Elea Okulu’nun  Antikite Metafiziği’nin Önderi.

         Walher Kranz O’nu şöyle tanıtır:

’Pyres oğlu Elea’lı Parmenides, Xenophanes’in Dersleri’ni dinlemiştir. Diokhaitos Oğlu Pythagorascı Ameinias’la da bir arada bulunmuş ve O’na çok bağlanmıştır. Kendisi Parlak ve Zengin bir Soy’dan olduğundan O’na Ölüm’ünden sonra bir Heros-Tapınağı (Türbe) yaptırmıştır. Parmenides’i İç Durgunluğa kavuşturan Xenophanes değil, Yoksul ama Yetkin bir Kişi olan Ameinias’dır. En Dinç ve Zinde Zamanı 69. Olympiad’a rastlıyor (MÖ 504-501). Parmenides Yurd’unu pek Yetkin Yasalar’la iyice düzenlemiş, bundan  dolayı Memurlar her Yıl Yurtlar’ına ,Yasalar’a Bağlı kalacaklarına Yemin ettiriyorlardı.

Walter Kranz:

(Platon söylüyor): Büyük Parmenides.. Parmenides, Homeros’un Deyimiyle, Saygı ve aynı Zamanda Korku uyandıran bir Kişi olmalı.

(Öğrencileri söylüyor): Parmenides Evren’i durduruyor.

(Yeni-Platoncu Proklos söylüyor): Elea’lı Bilge Çoğunluğun Ruh Gözü’nün Gerçeği görmeye dayanacak Güç’te olmadığını söylüyor.

(Aristoteles’in Yargısı): Varolan’a göre Varolmayan’ın Hiç olduğunu doğru bulan Parmenides Zorunlu olarak Varolan’ın bir Şey olduğunu ve başka bir Şey olmadığını sanıyor.  Ancak Görünen Nesneler’e uymak Zorunda kaldığından ve Lojik Düşünüş’e göre Tek-şey, İdrak’e göreyse Çokluk Kabul ettiğinden yine İki İllet ve İki Principium, yani Ateş’le Toprak da dediği Sıcak’la Soğuk’u koyuyor, bunlardan Sıcağı Varolan’ın yanına koyuyor, ötekini de Varolmayan’ın yanına.

(Sonraki Bildiriler): Akşam ve Sabah Yıldızı’nın aynı olduğunu söylüyor Parmenides, Göğün Kosmos olduğunu ve Yeryüzü’nün Beş Kuşağa Ayrılışının Babası olarak Parmenides’i gösteriyor. Meydana gelen ve yokolan Şeyler üstüne Canlı Varlıklar’ın Organlar’ına varıncaya kadar Parmenides kendinden sonrakilere Bilgi veriyor.‘[1]

         Parmenides Fizik’in Sınırları’nı görüyordu, Yanılgılar’ını da. Metafizik Alan’da ise Spekülasyonlar birbirini izliyordu. Ortaya atılan İddialar’ı kanıtlamaya uğraşıyordu Düşünceciler. Pratik’le denetlenmesi İmkansız Düşünceler’di bunlar.

          Kolophon’lu Xenophanes’in Öğrencisi’ydi. Hocası Hellen Kentleri’nde 20 Yıl süren bir Gezi’den sonra buraya yerleşmişti. Homeros’la Hesiodos’un Antropomorfik  Mitolojik Tanrıları’na karşı, Tanrı’nın Tekliğini savunan bir Hoca’ydı. Xenophanes Bir Tek Tanrı [2] vardır, diyordu. O, ne Yapı ve ne de Düşünce olarak Ölümsüzler’e benzer. Tüm-Göz’dür, Tüm-Kulak’tır, Tüm-Anlak’tır. Değişmez’dir, Devimsiz’dir. İnsan’a benzer Biçim, Nitelik ve Davranışlar O’na yakıştırılamaz. Hesiodos la Homeros, Resim Yapmasını bilselerdi, Kuşkusuz kendilerine benzeyen Tanrılar çizecek olan Atlar ve Öküzler gibi davranmışlardır.

         İşte Parmenides bu Öğreti’yi Miras aldı. Xenophanes’in bu Dinî Tekliğini Filosofi’ye aktardı. Sürekli[3]  ve Bölünmez[4]  bir Bütün[5]  olan Tekvarlık’ı[6] Savunmaya başladı. O’na göre Değişme[7]  bir Kuruntu[8] dan İbaret’ti.

         Varlık Tek’ti ve Değişmez’di, Çokluk ve Değişirlik Görünüş’teydi. Bizler bu Görünüşler’i Duyular’ımızla algılamaktaydık, Duyular’sa Aldatıcı’ydı. Çünkü Gerçek Varlık görülemez, dokunulamaz, işitilemez, demek ki Duyular’ımızla algılanamazdı; O’nu ancak Us’umuzla kavrayabilirdik.

         Heksametron Ölçüsü’yle yazdığı Nesnelerin Yaratılışı Üstüne adlı uzun Şiir’inde ‘Aynı şeydir düşünmekle varolmak’ diyor.[9]

         ‘Varoluş’u bulunmayan bir Varlık’tan Söz ediyordu O. Ak Çiçek, ak Böcek, ak Taş’ın Aklığı gibi Fizik Evren’de yoktur. Ama Düşünsel Evren’de vardır. Tek’tir, çünkü Fizik Evren’de var olan Tüm Nesneler O’na indirgenir.[10] Platon (ö. MÖ 347) bu Kavram’ı Mantığa uygulayacaktır.[11]

         Ne Parmenides ne  Platon ne de Aristoteles- [12] Madde’yi tümüyle yadsımadılar. [13] Parmenides Varlık’ın Küre Biçimi’nde olduğunu ve Uzay’da bir Yeri bulunduğunu söylemiştir. Demekki Varlık Maddî’dir. Bundan dolayı Çağdaş İdealistler bu Üçlü’yü, Varoluşu bulunmayan Varlık’ı gereği gibi saptayamamakla suçlayacaklardır.

‘Varlık’ diyordu, ‘eğer Var olmaya başlamışsa, ya bir Varlık’tan ya da bir Yokluktan çıkıyor demektir. Üçüncü bir Oluş düşünülemez. Varlık, eğer bir Varlık’tan çıkıyorsa, kendi kendinden çıkması, bir başka değişle bir Şey’in bir Hiç’ten doğması Us’a Uygun değildir. Varolan değişmez. Çünkü değişmek, ya bir Varlığa ya da bir Yokluğa geçmek demektir. Varlık Bir’dir, ikinci ve üçüncü Varlıklar ancak onun Devamı, bir yani  kendisi olabilirler. Varlık’ın Yokluk’a geçtiğini düşünmekse Varlık’ın Yokluk’tan geldiğini düşünmek kadar Saçma’dır. Böylece Değişmezlik'e Us’umuzla erişiyoruz, Değişiklik ise Duyular’ımızın Yanılgısı. Bu Kuruntu’dan  dolayı Us için ‘Değişmez bir Birlik’ olan Evren, biz İnsanlar’a ‘İkilik’ olarak görünüyor: Gece-Gündüz, Karanlık-Aydınlık, Sıcaklık, Soğukluk.’

         O Hareket’i tanımıyordu. Gerçeğe Us Yolu’yla varmak istedi. Doğa Kuralları sadece bir ‘Kuruntu Evreni’ni yönetmeye yarayan Kurallar’dı. [14]

         Ne Varlık Yokluk, ne de Yokluk Varlık olamaz. Yok olan Var olamayacağı gibi Var olan da Yok olamaz. Değişirlik bir Kuruntu’dur, Duygular’ımızın Vehmi’dir. Gerçek olan Değişmezlik’tir ki buna Us’umuzla varmaktayız. Gerçeğe Us Yolu’yla varılır. Gerçek olan Varlık’tır, Yokluk Yok’tur.’

         Parmenides, Herakleitos’a( ö. MÖ 480) karşı bir Polemik yürüttü. O’nun Diyalektiğini bir ‘Sanı Doktrini’ sayarak O’na Karşı kendi ‘Gerçek Doktrini’ni ileri sürmüştü. Bu konuda Walter Kranz’ın Yorumlarına bakılabilir.[15]

         Okulu’nu Öğrencisi Elea’lı Zenon sürdürdü.

 

         Eserleri :

         Nesnelerin Yaratılışı Üstüne Adlı uzun Şiirinde şöyle der:

         ‘Öyleyse Us İnsanlar’ın yanında durur, aynı Şey’dir

-Çünkü düşünen Şey, Unsurlar’ın Yaradılışı, İnsanlar’da

-Hepsinde ve her birinde, Düşünce’dir Tümü

-Böylece meydana geldiler bunlar, sanıya göre de vardırlar

-Ve ilerde bundan böyle büyüyerek sona erecekler

-Bunlara Ad taktılar İnsanlar, bir İşaret her birine’. [16]