Xenophanes
MÖ 0500 lü Yıllar
Fransızlar Xenophane yazarlar.
Grek düşünürü.. Elea Okulu’nun yani Antikite
İdealizmi’nin kurucusu. Kopolphon’luydu. Yurdundan sürüldükten
sonra Güney İtalya’daki Elea kentine yerleşti. Oradaki
göçmenlere katıldı.
Heksametron ölçüsüyle şiirler yazdı.
Balık kalıntıları ve deniz fosillerini ilk kez O
inceledi.
Mitoloji ve Antropomorfizmi kıyasıya
eleştirdi. ‘Hayvanlar da resim yapmasını bilselerdi
kendilerine benzeyen tanrılar yaparlardı’ der. Oysa ‘ Tek bir
Tanrı vardır ve insanlar arasında en ulu -Ne kılıkça insanlara
benzeyen ne de düşüncece- Hep aynı yerde kalır hiç
kımıldamadan- Yakışmaz O’na bir oraya bir buraya gitmek-
Yorulmadan sarsar Ruh’un düşünüşüyle bütün dünyayı’
Homeros’la Hesiodos’un Mitolojik
tanrıları yıkıldı. Artık Elea’da Felsefik spekülasyonlar
vardır. Elea, İdealizmin doğduğu merkez olarak
anılacaktır. Herakleitos’la, Milet Okulu’nun
spontane Maddeci ve Diyalektik görüşlerinin karşısına,
varlık’ın değişmezliği temeline ve gelişmelerin aldatıcı
olduğunu savunan Elea Okulu çıkacaktır.
Varlık’ı Maddeci bir açıdan su ve toprak
olarak ele aldı. Ama su ve toprağı soyutladı, bundan ötürü de
varlığı her zaman aynı ve değişmeyen bir şey olarak gördü. ‘Varlık
herşeydir, değişiklik görünüşten ibarettir, gerçekte
değişen hiçbir şey yoktur.’
Bilgikuramı’nda duyusal verilerin yetersizliğini
savundu.
Öğrencisi
Parmenides’e (ö. MÖ 469) dilediği gibi
yürüyeceği bir alan açmış oldu.
Eserleri:
Günümüze kimi dizeleri geldi. Mesela :
’Toprakla sudur hepsi, bütün doğanların ve yetişenlerin-
Hepimiz topraktan ve sudan doğduk zira- Topraktan gelir bütün
şeyler ve toprağa dönerler sonunda.’