Xenophanes

MÖ 0500 lü Yıllar

 

 

       Fransızlar Xenophane yazarlar.

       Grek düşünürü.. Elea Okulu’nun yani Antikite İdealizmi’nin kurucusu. Kopolphon’luydu. Yurdundan sürüldükten sonra Güney İtalya’daki Elea kentine yerleşti. Oradaki göçmenlere katıldı.

       Heksametron  ölçüsüyle şiirler yazdı.

       Balık kalıntıları ve deniz fosillerini ilk kez O inceledi.

       Mitoloji ve Antropomorfizmi kıyasıya eleştirdi. ‘Hayvanlar da resim yapmasını bilselerdi kendilerine benzeyen tanrılar yaparlardı’ der. Oysa ‘ Tek bir Tanrı vardır ve insanlar arasında en ulu -Ne kılıkça insanlara benzeyen ne de düşüncece- Hep aynı yerde kalır hiç kımıldamadan- Yakışmaz O’na bir oraya bir buraya gitmek- Yorulmadan sarsar Ruh’un düşünüşüyle bütün dünyayı’ [1]

       Homeros’la Hesiodos’un Mitolojik tanrıları yıkıldı. Artık Elea’da Felsefik spekülasyonlar vardır. Elea, İdealizmin doğduğu merkez olarak anılacaktır. Herakleitos’la, Milet Okulu’nun spontane Maddeci ve Diyalektik görüşlerinin karşısına, varlık’ın değişmezliği temeline ve gelişmelerin aldatıcı olduğunu savunan Elea Okulu çıkacaktır.

       Varlık’ı Maddeci bir açıdan su ve toprak olarak ele aldı. Ama su ve toprağı soyutladı, bundan ötürü de varlığı her zaman aynı ve değişmeyen bir şey olarak gördü. ‘Varlık herşeydir, değişiklik görünüşten ibarettir, gerçekte değişen hiçbir şey yoktur.’

       Bilgikuramı’nda duyusal verilerin yetersizliğini savundu.

       Öğrencisi Parmenidese (ö. MÖ 469) dilediği gibi yürüyeceği bir alan açmış oldu.

      

Eserleri:

       Günümüze kimi dizeleri geldi. Mesela : ’Toprakla sudur hepsi, bütün doğanların ve yetişenlerin- Hepimiz topraktan ve sudan doğduk zira- Topraktan gelir bütün şeyler ve toprağa dönerler sonunda.’ [2]

 

 

[1]          Kranz,Walter/ Antik Felsefe, ç.Suat Yakup Baydur, 1948, İst, s.67.

[2]          İbid, s.69