ORTAÇAĞ’DAN YENİ ÇAĞ’A

 

  Haçlı Seferleri sonunda Avrupa Bizans’ın mirası ile tanıştı.

Bizans Kilisesi, Katolik Kilisesi’yle barışmak için Floransa’ya Bilginler gönderiyordu. Barışma olmadı ama, İtalya’nın gözünü açtılar.

 

 

Georges Acropolite

1217-1282

 

  Bizans düşünürü..

  Yeni-Platoncu ve Mistik Teolog..

  Grek ve Latin Kiliseleri birleştirme çabasıyla ünlendi.

 

 

Saint Bonaventura

1221-1274

 

  İtalyan düşünürü.. Ortaçağ’ın en önemli Teologlar’ındandı. Fransizken Tarikatı’ndan.. Aziz. Mistik yapılı.

  Eserleri:      

  -Speculum Mariae Virginis,

 

 

Ciolek Witelo

1225-1275

 

  Polonyalı düşünür... Skolastik Felsefe’den..

  Grek Bilim ve Felsefesi uzmanı’ydı. Optik çalışmalarıyla ünlendi.

  Ünü Vitellionis Perspectivae libri X den gelir.  De Intelligentiis de Yeni-Platonculuğu inceledi. Burda Platonculuğun bir (Fr. L’un)  anlık (Fr. L’Intelligence) ve ruh (Fr.L’Ame) olmak üzere 3 görünümü (hipostasını ) inceler ve bundan Hristiyanca sonuçlar çıkarır.

 

 

Raymundus Lullus

1234-1315

 

  İspanyol düşünürü..  Raimundo Lulio, Ramon Llull da yazılır. Teolog, Doğabilimci, Ozan.

  Çarmıha gerilen İsa’yı düşünde görerek ailesini bıraktı, Papaz oldu. Arapça öğrendi, Müslüman Afrika’ya giderek Misyoner Yetiştiren bir Manastır gördü. Papa’ları Haçlı Seferleri için kışkırttı. İbnu Rüşdcülüğün yasaklanması için çalıştı.

  Sihir, Büyü ve Simya’yla  uğraştı. Mistik’ti.

  Bugia’da taşa tutuldu ve aldığı yaralardan öldü. Çok sayıda eser yazdı. Ars Magna eserinde Gizli Bilimleri yaymaya çalıştı.

  Libro de Contemplacion,[1] (Tefekkür Kitabı ) Roman Edebiyatının şaheseri sayılır.

Alfred Weber O’nu ‘garip bir kişi’ olarak niteleyerek şöyle der:

‘Birçok yazılarda toplanan öğretisi kendisine gelecek yüzyıllarda, işleri altın yapımını keşfetmek olan heyecanlı yandaşlar kazandırıyor. Bu çocukça iş sayesinde zihin yavaş yavaş gerçekliğin gözlemine yönelmiş ve doğada Aristoteles’ten daha az önemli olmayan bir inceleme alanı görmeye başladı.’

  Lullusçüler akımı 1600 lü yıllarda bile vardı.

 

 

Siger de Brabant

1235-1281

 

  Fransız düşünürü... Hollanda asıllıdır.

  Paris Üniversitesi Sanatlar Fakültesi Profesörüydü.

  Latin İbnu Rüşdcülüğü’nün başlıca temsilcidir. 1100 lü yıllarda kurulan Paris Üniversitesi’nde bir de Artist Fakultesi (Edebiyat Fakultesi) oluşturdu. Bu Fakulte’nin Başkanı oldu. Felsefe de bu Fakulte’de okutuluyordu.

  Aristoteles’in (ö. MÖ 322) ezeli ve ebedi evren düşüncesiyle, İbnu Rüşd’ün tek bir Ruh’un insanlarda ayrı ayrı kişileştiği (Monopsişizm) düşüncesi’ni savundu. Çifte gerçek (Bilimsel ögelerle dinsel gerçeklerin ayrı şeyler olduğu) görüşünü ortaya attı.

  Kilise kendisini mahkum etti. Sekreteri tarafından öldürüldü.

  Latince yazdığı pek çok eseri vardır.

  -Homo est Amimal,

  -De Aeternitate Mundi, ünlü eserleridir.

 

 

Mattheus, Aquasparta’lı

1235-1302

 

  İtalyan düşünürü... Fransisken Papazı’ydı.  Kardinal oldu. Fransızlar Mattheieu d’ Aquesparta der.

  Ünlü Skolastikler’den Bonaventura’nın öğrencisi oldu. O’nun öğretisini O’ndan daha iyi savundu. Platon (ö. MÖ 347) ile Aristoteles arasında orta bir yol araştırmakla tanındı. Augustinuscu’ydu.

  Şöyle der:’ Platon bilgelik sağlar ama bilgi değil, Aristoteles (ö. MÖ 322) bilgi sağlar ama bilgelik değil.’

  Fransisken Tarikatı önemli düşünürler yetiştirmiştir. Roger Bacon, Duns Scotus, Ockham’lı William hep bu Tarikat’tan yetişti. Bacon’a Skolastik Papaz demek zordur, Matteheus’a da.

  İbnu Sina’yı (980-1037) Skolastiğe kazandırmaya çalıştı.  Thomascılığa karşı çıktı. Ruh’un maddi biçimli yapısını (Hylemorphisme) savundu.

 

 

Pierre de Cros

ö.1304        

 

  Fransız düşünürü.. Ünlü Skolastikler’den.. Auverne’liydi.

  Thomas’ın (ö.1274) öğrencisi oldu. Aristoteles (ö. MÖ 322) ve Thomas’ı yorumladı. Paris Üniversitesi’nde Rektör oldu.

 

 

Pachymeros

1242-1310

 

  Bizanslı düşünür..

  Aristoteles’in şerhlerini şerhederek Latince’ye çevirdi.

  Eserleri:

  -Histoire de Constantinople, [2] (İstanbul Tarihi)

 

 

Colonna Aegidius

1247-1316

 

  İtalyan düşünürü. Roma’lıydı. Aegidius Romanus, Gille de Rome de denir.

  Kral Güzel Philippe’in öğretmeniydi. Aristotelesci’dir.

  Siyasa, hukuk ve Ekonomi alanlarında da düşündü.

  Eserleri:

  -De Reginin principium,[3]

  -Tractatus de esse et essentia, [4]

  -De Ecclesiastica Potestate,

 

 

Pierre D’Apono

1250-1316

 

  İtalyan düşünürü.. Gizlicilik akımının ünlü düşünürlerindendi. Hekim. Gökbilim’le uğraştı. Arapça’dan Layince’ye çeviriler yaptı. Felsefe’yle Hekimliği uzlaştırmak amacını güden eseri önemlidir.

  Eserleri:

  -Bütün Eserlerinin Toplu baskımı, [5]

  -Conciliatio affirmatiarum Philosophicarum et proecipue Medicarum,

 

 

Marco Polo

1254-1323

 

  İtalyan seyyah.

  Moğol dünyasına uzanan bir gezi.

 

 

Maksimos Planudes

1260-1310

   Bizanslı düşünür..

  Eserleri:

  -Anthologia Graeca, (Grek Antolojisi) ile ünlüdür. Planudea diye de anılır. Asıl adı: Antologion Diaphoron Epigraphon. Antik çap Grek epigramları için başlıca kaynaktır. Edepsiz epigramları almamıştır veya değiştirmiştir.

  -Bion Aisopu , (Aisopos’un Hayatı),

  -Hintlilere Göre Aritmatik,

 

 

Dante Alighieri

1265-1321

 

  İtalyan Ozanı ve düşünürü.. Filozof.     İtalya'da doğdu ama bütün dünyayı vatanı sayıyordu.

  25 yaşında kaybettiği Beatrice’den sonra yeni ve çok daha büyük bir aşkla tutulduğunu söyler: ‘Pythagoras’ın felsefe adını verdiği, evren imparatorluğunun en güzel kızı’.

  Kendine özgü bir felsefesi yoktur, bir çeşit teolojik Aristotelescilik izler.

  Convito’da O’na göre ahlak, ilahi düzene dayanan ve bütün bilimleri düzenleyen bir premiere mobile (ilk muharrik) dir. Kitapta her konudan bahsetti.

  Eserleri:

  -İlahi Komedi, bir Edebiyat Klasiğidir. Bir çok kez Türkçeye çevrildi.[6]

  -Convito, (Şölen), felsefi düşünlei bu kitaota yer alır. Halk diliyle yazılmış teoleojik bir metafiziktir.

  

 

Ressam Giotto

1266-1336

   Yeniden doğuş sanatla başlamıştı.

  Giotto klasik tiplerden sıyrılarak İtalyan güzellerini meryemleştirmeye başlamıştı.

 

 

Mayronius Franciscus

ö.1325

 

  Fransız düşünürü. Skolastik Felsefe’nin Scot’cu kanadı’ndandı. François

Sorbonne Üniversitesi’nde Felsefe Profesörü oldu. Düzenlediği Haftalık Felsefe tartışmaları (Actus Sorbonici) çok ilgi çekti ve kendisine Doctor Illuminatus (Nurlu Doktor) ve Magister Abstractionum (Soyutlama Ustacı) denildi.

Eserleri tek ciltte toplanarak basıldı.[7]

 

 

Marsiglio, Padua’lı

1270-1342

 

  İtalyan düşünürü.. Fransisken Papazı.  Hekim. Fransızlar Marsile derler. Marsilio, Marsilius Patavinus da yazılır.

  Ünlü siyaset teorisyenlerindendi. Paris Üniversitesi’ne Rektörlük etti.

  Tüm Ortaçağ Kilise’yle Devlet arasındaki kavgayla geçti. O’nun amacı, Felsefe yapmaktan çok, bu çekişmelere çözüm bulmaktı.

  Barış Savunucusu’nda Devlet’ten yana çıkıyor ve İmparator’un Kilise denetiminden bağımsız olması gerektiğini savundu. Papa Johannes XXII Fransisken’lerin yoksulluk öğretisine karşı çıkarak onları kızdırmıştı.

  Eserleri:

  -Barış Savunucusu, [8] Bu eseri Rönesans’ın müjdeleyicisi sayanlar vardır.

  Bibliyografya:

  -Meydan Larousse, [9]

 

 

Guillaume Durand de Saint-Pourçain

1272-1334

 

  Fransız düşünürü.. Ortaçağ Skolastiği.. Dominiken Papazıydı.  Ockhamlı William’dan önce Nominalizm’i savunduğu söylenir. Nominlizm’in ateşli savunucusudur. Kendisine ‘pek sebatlı Doktor’ lakabı takıldı.

  Duns Scotus tarafını tutarak, Thomascılık’la savaştı. Papalığa bağlı olduğu halde Papalığa karşı cesur  düşünceler savundu. Bu yüzden suçlandı.

  Ölümünden sonra arkadaşlarınca mezar taşına şu sözlerin yazılması  önerilmişse de gerçekleşmemiştir:

‘Burada sert madenden levhanın altında sert Durant yatıyor. Kurtulup kurulmadığını bilmiyor ve buna inanmış da değildir.’

  Eserleri:

  -Ayetler üstüne Yorumlar, Bu eseri her seferinde içinden birçok parçalar çıkarılarak 3 kez yeniden yazmak zorunda bırakıldı. 1. yazması, gizli gizli elden ele dolaşmaktaydı.

 

 

Walter Burleich

1275-1343

 

  İngiliz düşünürü.. Burlaus da yazılır.

  Oxford’da Felsefe okuttu. Duns Scotus’un öğrencisiydi. Nominalist Papaz.

 

 

Levi ben Gerson

1288-1344

 

  Yahudi düşünürü.. Maitre Leon diye anılır.  Fransızlar Gersonide yazarlar.Yahudi Teologları arasında yoktan yaratılışa karşı çıkmakla ünlüdür. Judaizm’i Aristoteles (ö. MÖ 322) temeline oturttu.

Ünlü Aristotelescilerdendi. Astronomi ile de uğraştı.

 

 

Strasbourg’lu Thomas

ö.1357

 

  Fransız düşünür..  Thomas Argentinensis de denir.

  Nominalizm ile savaşan Realistlerdendi. Saint-Augustin Münzevileri Tarikatı’nın Başkanıydı.

  Thomas Bradwardin (ö.1349 ) ile karıştırılmamalı.

  Eserleri:

  -Commentarii in IV.Libros Sententiarum, [10]

 

 

Jan Van Ruusbroec

1293-1381

 

  Belçikalı düşünür.. Brabant’lı.  Van Ruysbroek, Van Rusbrock da yazılır. Teolog Papaz.

  İllüminizm öğretisine karşı çıkarak kendine özgü bir Mistisizm geliştirdi. Çağının tüm Mistik düşüncesinin merkezi durumuna gelen bir manastır kurdu.

  Groote, Tauler, Kempis gibi düşünürler O’nu Üstadları sayarlar. Mistik yazıları Tanrı Aşıklarının Krallığı adlı eserinde toplandı.

 

 

Gomez Pereira

1300 lü yıllar

 

  İspanyol düşünürü..

  Ünlü bir Hekim’di. Antoniana Margarita adlı eserinde hayvanların ruhsuz birer otomat olduklarını ileri sürerek Descartes’in makine-hayvan kuramı’nın öncüsü sayılır.

  Söylentiye göre Descartes bu kuramın ilk kez kendisi tarafından ortaya atıldığını sanmaları için O’nun eserlerini yoketmiş.

 

 

Jean de Mericourt

ö.1347 (1300 lü yıllar )

 

  Fransız düşünürü.. Jean de Mercuria da denir. Tubingen’li Prof.

  Citeaux Tarikatı’ndan bir papaz. Rönesans’ın müjdecilerinden sayılır. İnancı us’la denetledi.

  1347 de şu sözlerinden mahkum edildi:

‘Erdemsizlik de, erdemlilik gibi, Tanrı işidir. Evrende meydana gelen her şey, iyilik ve kötülük, Tanrılık irade tarafından gerçekleştirilir. Günah, bir kötülük olmaktan çok, bir iyiliktir. Dayanılmaz bir iğvaya (tentation) kapılan  kimse asla günah işlemiş sayılamaz. Çünkü bu güdü de bir Tanrı iradesidir.’

  Bibliyografya:

  -*Hançerlioğlu,O. ,Düşünce Tarihi ,[11]

 

 

John Ball

1300 lü yıllar

 

  İngiliz düşünürü.. Teolog, Papaz.

  İngiltere’de ilk işçi ayaklanmasını hazırlayan ve örgütleyen adam.

  Şu sözüyle ünlüdür:

’Adem toprak kazarken ve Havva iplik bükerken centilmenler neredeydi?’

  Söylevleri yazıya geçmemiş veya yokedilmiştir.

  Kral Richard II tarafından öldürüldü.

 

 

Judaia Penini

1300 lü yıllar

 

  Yahudi düşünürü.. Iedaia, Jedaia asıl adıydı.

  Ahlakçı’ydı. Maimonides’in izleyicilerindendi.

  Eserleri:

  -Bahinat Olam (Evrenin İncelenmesi), [12]

 

 

Nicolas d'Autrecourt

ö.1348 ?

 

  Fransız düşünürü.. Sorbonne Prof.

  1348 de Sorbonne Üniversitesi’ne sunduğu teziyle ünlüdür:

’Doğayı incelemeliyiz. Deliliğimizin nedeni, yüzyıllar boyunca o koca doğayı bir yana bırakıp Aristoteles'le Platon'la (ö.MÖ 357) boşuna vakit geçirmemizdir. Doğayı incelemek bizleri kolaylıkla kesin bir bilime götürür. Tanrı’yı en yüksek varlık olarak düşünebiliriz ama O’nun gerçekten var olup olmadığını bilemeyiz. Evren her halde sonsuz olmalıdır, çünkü yokluktan varlığa bir geçiş düşünülemez.’

 

 

Nicolas Triveth

1300 lü yıllar

 

  İngiliz düşünürü...

  Thomascı Teolog. Tarihler yazdı. ‘Platon’u güven vermeyen bir zeka’ olarak niteler.

 

Sir John Mandeville

1300 lü yıllar

 

  İngiliz düşünürü..

  Çağında çok beğenilen ve birçok dillere çevrilen eserinde bir çok ülkelerin  ekonomileri üstüne değerli bilgiler verir. Örneğin Çin:

  ‘Çin İmparatoru dilediği kadar para harcayabilir. Çünkü bağımsızdır ve parayı meşin ya da kağıt üstüne basmaktadır. Bu para iyice yıpranacak kadar elden ele dolaştı mı, onu İmparator’un hazinesine getirirler ve yenisiyle değiştirirler. Bu para bütün ülkede geçerlidir.. Burada ne altından, ne de güöüşten para yapılmamaktadır.. Bu yüzden İmparator, yeni harcamalara ve en aşırı harcamalara girişebilir.’

  Eserleri:

  -Voyages and Travels, (Geziler ve Gezintiler), [13]bu eseriyle ünlüdür.

 

 

Jean Buridan

1300-1360

 

  Fransız düşünürü..

  Ochkam’ın öğrencisi, Nominalist, Paris Üniversitesi Rektörü..

  Özgürlüğün karşısına Kaderciliği çıkardı. O’na göre her karar, iki karşı uç arasında gerçekleşir. Bu halde de karar özgürlüğü, bir ilgisizlik özgürlüğüdür. Her iki uca karşı da eşit bir ilgisizlik duyunca karar vermenin  hiçbir anlamı yoktur. Ekonomide Nominalist ekol’dendi. Değer ve Yarar kavramları arasında bağlantıyı ilk kuranlardandı.

  Onunla alay etmek için Buridan Eşeği adında bir kanıt uydurulur.

 

 

Francesco Petrarca

1304-1374

 

  İtalyan düşünürü..

  Ozandı. Yalnızlık Üstüne kitabında yalnız yaşamanın erdemini savunur. Mutluluk, iç ve dış etkilerden sıyrılmakla, bağımsız olmakla mümkündür. İnsanın ilk ödevi kendini geçiştirmektir. Bu gelişmeye ancak yalnız yaşamakla erişilebilir. Yalnız yaşamak insanları sevmeye engel değildir. İnsan yalnız yaşar ama her zaman insanlarla ilgilenir, onlarla beraber olabilir.

  Eserlerinde yalnız yaşamanın erdemini savundu. Bu düşünceler Ortaçağ’a karşı büyük bir tepkiyi simgeledi. Humanizm’in kurucusu sayılır. Kutsal-Roma  (Sacrum Imperium Romanum) içinde kişiliğini yitirmiş insan, O’nunla yeniden dirilmiş denilir.   Yine de Metafizik bir kişiliktir. Daha yüzıllar sonra sacrumla tüm bağları koparanlar doğacaktır.

  M.Gökberk şöyle der:

’Benliğini yaşayıp duymuş olan ilk modern insan Petrarca’dır.’

  Belediye 1350 de O’nun doğduğu evi müze haline getirdi.

  Eserleri:

  -Vita Solitaria (Yalnız Hayat Üstüne), [14]

  -De Otio Religioso (Dinsel Tembellik Üstüne) [15]

Petrarca, Dante (ö.1321) ve Bocaccio’yla (ö.1365) birlikte Rönesans’ı biçimlendiren bir Humanist’ti.

Rönesans, Felsefe’de insanı arıyordu. Hristiyanlık öncesi Grek-Roma’ya özlem. Petrarca yaşamak sanatı’nın felsefesini ortaya koyar. Macchiawelli, beşeri nitelikleri araştırarak buna uygun bir devlet önerir. Erasmus ve Montaigne insanın içinde yaşayan insani doğayı bulup çıkarmak isterler. İnsan bütün doğmalardan kuşkulanmaktadır.

  Montaigne, Charron'la birlikte Lamothe-Levayer ve Françoiz Sanchez'in sürdürdürdükleri şüphecilik metafizik temeli yıkarak bireyci temeli kurdular

  Bibliyografya:

  -*Hançerlioğlu,O. ,Felsefe Ansiklopedisi, Düşünürler Bölümü [16]

 

 

Bocacio

1313-1365

 

  Rönesans’ı hazırlayanlardan. Bocaccio yaşamak sanatının ürünlerini verir.

 

 

Konstantinos Harmenopulos

1320-1383

   Bizanslı düşünür.

  Bazilika’nın özeti olan 6 ciltlik Heksabiblos ile ünlüdür. Bu eser Hukuk Edebiyatının başlıca kaynaklarındandı.

 

 

Nicolaus Oresmius

1323-1382

 

  Fransız düşünürü.. Nicole Oresme de denir. Yakında başlayacak olan Rönesans’ın kapılarını aydınlatan bir ışık gibidir.

  Yüzyılının en ilginç düşünürlerindendi. Teolog, Fizikçi, Matematikçi, Astronom, Filozof ve Ekonomici’ydi. El attığı her alanda çağına katkıda bulundu.

  Navarre Koleji’nde Profesördü.  Astronomi’de Kopernikus’un, Geometri’de Descartes’in öncüsü sayılır.

  Aristoteles’in (ö.MÖ 322) eserlerini ilk kez Fransızca’ya çeviren de O’dur.

  Latince objectum (nesne) terimini bu anlamda ilk kez o ileri sürdü.

  O çağda Ekonomi bilimine eğilen sadece iki düşünür çıktı. Oresmius ve Jean Buridanus.  Para konusunda başlı başına bir deneme yazmakla ekonomik düşünceyi ilk kez dinden ayırdı. Parayla fiyatların doğru orantılı bir değişme gösterdiğini ilk kez sezdi. Para konusunda dahiyane sezişleri, buluşları vardır.

  Eserleri:

  Latince yazdığı eserlerinin yanında Fransızca yazdığı eserler de vardır. O çağda ilk kez Latince’ye karşı Fransızca’yı kullanmak şerefini taşır.

 

 

Jacop Peyt 

1323 1328

 

  1200 lü yılların sonunda Fransa Flandre'a saldırmıştı. Flandre'li soylular ve zenginler çıkarları gereği, Fransızlar’ı bekliyorlardı. İşçiler ve köylülerse ağır vergiler altında ezilince ayaklandılar.

  Bruges, Ypres, Cassel kentleri ezilenlerin, Gand kentiyse ezenlerden yanaydı. Papa ayaklananları afaroz etti. Kral da zenginlerin ve soyluların korunması için ordular gönderdi. Ayaklanmalar önceleri başarılı iken sonunda onlar da Katilina ve Spartaküs gibi yenildiler.

  Jacop Peyt ateşte yakıldı. En sonunda O’nu ele vermiş, yakalatmışlardı. 28 Ağustos 1328 de işçiler, savaş alanında 9000 den çok ölü bıraktılar.

  Bibliyografya:

  -Hançerlioğlu,O. ,Düşünce Tarihi ,[17]

 

 

Tomas Ştitny

1331-1401

   Çek düşünürü..

  Teolog. Huc’cu Hareketin öncülerindendi.

  Latince’yi bırakarak Çek diliyle yazdı. Eski Çek düzyasısının ustalarından.

  Eseri:

  -Reçi Besedny, (Söyleşiler),

 

 

Coluccio Salutati

1331-1406

   İtalyan düşünürü..

  Humanizm’in öncülerinden. Felsefi tartışmaları ve özellikle Mektupları ile ünlü. Floransa Cumhuriyeti’nde önemli görevler gördü. Latince yazdığı pek çok eseri var.

  Eserleri:

  -De Saeculo et Religione, (Yüzyıl ve Din Üstüne),[18]

  -De Tyranno, (Saltıkçılık Üstüne), [19]

  -De Nobilitate Legum et Medicinae, (Yasaların ve Hekimliği  Soyluluğu Üstüne), [20]

 

Don Hasdai Crescas

1340-1410

   Yahudi düşünürü..

  Yahudi Felsefesi’nin en ünlü Teologlarındandı. Aristoteles’i eleştirdi.

 

 

Pierre d’ Ailly , D'Ally

1350-1420

 

  Fransız düşünürü.. Latince Petrus de Alliaco’dur.

  Nominalizm’in büyük düşünürlerinden. Özgür ve ileri bir Teolog kabul edilir. Teoloji alanındaki güçlü etkisiyle, Kilise’yi temelinden sarsacak hür düşünceyi çekinmeksizin savunduğu halde, Kardinalliğe kadar yükselebildi. 3 Papa’nın birden hüküm sürdüğü Reformasyon Hareketi’nin doğumu sırasında Kilise’nin ıslahı için toplanan Constance Din Bilginleri Toplantısı’nda (1414-1418) ‘gök gibi gürleyen bir sesle’ şöyle bağırdı: ‘Yalnız şeytan kurtarabilir Katolik Kilisesini..

  Eserleri:

  -Questiones super IV libre sentatiarum,

  -Tractatus et sermones,

  Bibliyografya:

  -Felsefe Tarihi, A.Weber, [21]

 

 

Albert de Saxe

1353-1390

 

  Fransız düşünürü.. Araştırmacı bir bildin. Paris Üniversitesi Rektörü..

Astromekanik ve dünyanın devimselliği üstüne ilginç düşünceler ileri sürdü.  Pythagoras’ın düşüncelerini yaymaya çalıştı.

  Eserleri:

  -In libro de Codo et Mondo, [22]

  -Questiones super octo physicorum libros, [23]

 

 

Georgios Gemistos Plethon

1355-1450

 

  Bizanslı düşünür. Kostantinopolis’li. Plethon Lakabını Platon’a (ö. MÖ 347) olan sevgisinden dolayı aldı.

  1440’ta Doğu ve Batı Kiliseleri’ni  uzlaştırmak için toplanan Konseye gönderildi. Cosmus de Medici O’nu Florensa’da alıkoydu. Ünlü Fark Kitabını burada yazdı.

  Floransa’da Platon Akademisi’ni kurdu. Kurduğu Akademi’yi saha sonra Bizanslı Basilius Bessarion (ö.1472) ve ünlü  Marsilius Ficinus (ö.1499 ) yönetti. Onların eliyle Metafizik’den temizlenmiş Humanist bir Platonculuk oluşturuldu.

Şöyle der: ‘İnsanın ruhu Tanrı’dan türemiş olduğuna göre, insanda bütün evreni bilebilmek ve anlayabilmek gücü var demektir.’

Eserleri:

-Peri on Aristoteles pros Platonia Diaferetai, (Aristoteles ile Platon arasındaki farklar)

 

 

Nicolas Clemangis

1360-1440

 

  Fransız düşünürü..

  Paris Üniversitesi Rektörü.. Pierre d’Ailly’nin (ö. 1410) öğrencisi ve izleyicisi.. Skolastikle savaşan, Papalığa karşı Reformdan yana bir dinci.

 

 

Jean Charlier de Gerson

1363-1429

   Fransız düşünürü..

  Skolastik düşünür..Nominalist.. Ockhamcı. Prais Üniversitesi’nde Şanşölyeydi.

  Mistik bir Teoloji geliştirdi. Us’un üstünlüğünü savundu. Us Teoloji’nin bir aletiydi, diğer bilimler gibi çözümleme ve tanıtlama yolunu kullanır.

  Ruh’un  vie cognitiva (zihinsel) ve vie affectiva (duygusal) olmak üzere iki yetisi vardır. Zihinse yan daha güçlüdür.

  Eserleri:

  -Opera Omnia, (Bütün Eserleri), Ellies du Pin, 4 cilt [24]

 

 

Mimar Brunelleschi

1377-1446

 

  Gotik sanatı yıkıyordu. Michelange Floransa’da inşa ettiği Kilise’yi seyredebileceği bir yere gömülmek ister.

 

 

Joseph Albo

1380-1435

 

  İspanyol Yahudisi..

  Yahudi Teolojisini geliştirdi. Hrtitiyan, Müslüman Teologlara karşı Judaizm’in savunuculuğunu yaptı.

  Eserleri:

  -Sefer-Ha-İkkarim (İlkeler),[25]

 

 

Raymond de Sebonde

ö.1436

 

  İspanyol düşünürü.. Asıl adı Raimundo Sabunde. O’nu Montaigne yanıttığı için Fransızca adıyla meşhurdur.

  Hayatı hakkında az bilgi vardır. Teoloji doktoru. Toulousse Üniversitesi’nde Profesördü.

  Papalıkca yasaklanan Theologia’sında ‘insanların eliyle yazılmış olan bütün eserlere Tanrı’nın ürünü olduğu için herkesin anlayabileceği doğa eserini yeğlediğini’ söyler. Bu söz 1400 yılar için bile yüreklicedir. Doğa’nın Aristoteles’in (ö. MÖ 322) eserlerine yeğlemek diri diri yakılmayı göze almak demektir.

  Eserleri:

  -Theologia Naturalis Sive Liber Creaturarum, (Tekvin’e göre Doğal Teoloji)[26]

-De Natura Hominis, (İnsan Doğası Üstüne),

Her iki eserde Montaigne tarafından Fransızca’ya çevrildi.

 

 

Sir John Fortescue

1394-1476

 

  İngiliz düşünürü..

  Hukukçu’ydu.. Kraliyet Mahkemesi Başkanı oldu. Ünlendiği De Laudibus eserinde İngiliz Ekonomisi’ne değinen önemli bilgiler vardır.

  Eserleri:

  -De Laudibus Legum Angliae (Kraliyet Yaqsalarına Övgü),[27]

 

 

Basilius Bessarion

1395-1472

   Bizanslı düşünür.. Trabzon’luydu.

  Öğretmeni Plethon’la birlikte, Floransa’daki Platon Akademisi’nin kurucularından oldu.

  1438 de İtalya’ya geçerek Rönesans’ın gerçekleşmesini hazırlayanlardan biri oldu.

  Skolastik Aristotelesciliğe bir tepki olarak başlayan Platon (ö. MÖ 347) hayranlığı birçok Bizanslı bilginleri İtalya’ya çekmişti.

  Platon (ö. MÖ 347) ile Aristoteles’i uzlaştırmaya çalıştı. İstanbul’un Osmanlılar’ın eline geçmesinden 19 yıl sonra öldü.

  Eserleri:

  -Bessarionis Opera (Toplubasım),[28]

  -Correctorium interpretationis librorum Platonis de Legibus,

  -Epistola et orationes de vello Turcis inferando, [29]

 

 

Georgius, Trabzonlu

1395-1484

 

  Grek düşünürü..

  Rönesans Aristotelesçiliği’nin büyük adlarından biri.. Platon’a ve Akademi’ye düşmandı.

  Gennadius, Theodoros Gaza vb. düşünürlerle birlikte Floransa Akademisi’yle  savaştı. İtalyan bilginlerini Aristoteles metinlerini incelemeye alıştırdı. Gerçek Aristoteles (ö. MÖ 322) ile Skolastiğin Aristoteles’i arasındaki büyük fark günyüzüne çıktı. Farklı Aristoteles’e karşı Grekçe metinlerin gerçek Aristoteles’iyle karşılaşan İtalyan bilginleri bir hayli şaşırırlar.

  Alfred Weber şöyle der:

‘Budan sonra 1835 te Hegel’in başına gelen şey Stageira’lının da başına geldi. Kilise’nin en sağlam temeli sayılan sistemin , birçok esaslı noktalarda ondan ayrı olduğu görüldü ve resmi Peripatetizm’e zıt olarak, büyük kısmı laik unsurlardan mürekkep hürriyet taraftarı bir Aristoteles Mektebi meydana geldi. Kilise karşısında tedbirli bir ihtiyat göstermekle beraber, Kilise’nin kör bir şefkatle himaye ettiği Filozof’un sapkınlıklarını birer birer meydana çıkararak, bu sol Peripatetisyenler, O’nun otoriteci sisteminin yıkılmasına çalışıyorlar. Kilise’nin yanılmaz ilan ettiği bir Filozof’un sapkınlığını ispat etmek, Kilise’nin yanılabilir olduğunu ispat etmekti. O’nun yüksek otoritesine düşünce sahasında saldırmaktı, sağların öte tarafında meydana gelen vicdanların hürriyetini kazanmasına, zekaların hürriyetini kazanmasıyla cevap vermekti.’ [30]

  Eserleri:

  -Comparationes Philosophorum Platonis et Aristotelis,

 

 

Martinez, Toledo’lu

1398-1470

   İspanyol düşünürü..

  Talavera Başpapazı, Ahlakçı, Kendisini kadın düşmanı olarak ünlendiren eserinde kadınların bütün kusurlarını birer birer sayıp döker.

  Eserleri:

  -Rebrobacion del Amor Mundano, (Dünya Sevgisinin Kınanması) [31] El Corvacho diye ünlüdür.

 

 

Theodorus Gaza

1398-1475

 

  Bizanslı düşünür.. Gazis Teodoro olarak da anılır. Humanist bir Aristotelescidir.

  1447 de İstanbul’dan İtalya’ya göçtü. Roma’da Felsefe Profesörü oldu. Daha önce Grekçe öğretmeniydi. Ferrara’da bir Akademi kurmuştu.

  Papa’nın buyruğuyla Aristoteles’in (ö. MÖ 322) bütün eserlerini  Latince’ye çevirdi. Papa bu çevirinin doğuracağı sonuçları bilemezdi.

  Asıl hizmeti ünlendiği Gramerciliği değil, İtalya bilginlerine  Grek Aristoteles’i tanıtmış olması ve onları  bu Aristoteles’le, skolastiğini arasındaki büyük farkları görmeye yol açmasıdır.

  O’nun yönetiminde Rudolf Agricola ve Jacobus Faber,  Humanist bir Aristoteles yarattılar.

‘Bireysel ruh ölümlüdür ama, ruhun aklı ölümden sonra evrensel bir akla karışacaktır.  Çünkü onun özü olan düşünce vucuttan ayrıdır.’

  Bu anlayış, Teleziana Akademisi’nin kurucusu Bernardino Telesio ile Francesco Patrizzi'nin Naturalizmi’ne de uygun düşmektedir.

  Eserleri:

  -Grammatica Greca, (Grek Grameri),

 

 

Diomedes Carafa

ö.1487

 

  İtalyan Maliyecisi..

  Devlet harcamalarının sınıflandırılmasını yapmakla ünlüdür. Halkı zengin etmeden Devlet kasasının zenginleşmeyeceğini ileri sürdü. Devlet Muhasebesi kurulması gerektiğini önerdi. Vergi alanında yeni düşünceler getirdi.

  Örneğin ağır vergilerin insanları ve sermayeleri yurt dışına kaçırıldığını ileri sürdü.

  Eserleri:

  -88 yapraklı kitabı, İlk Maliye kitablarındandır.

 

 

Elie Del Medico

ö.1498

   Yahudi düşünürü..

  Grek-Arap Felsefesi’nin son temsilcilerindendi. İbnu Rüşd’den ( 1126-1198) yaptığı çevirilerle ünlüdür. Padua’da, başta Pico della Mirandola olmak üzere birçok ünlü öğrenciler yetiştirdi.

  Eserleri:

  -De Primo Motore,

  -De Creation,

  -Behin Hadal, [32]

 

 

Kritobulos

1400 lü yıllar

   Grek düşünürü..

  İmroz’lu  ünlü bir Tarihçi’ydi.. Türk egemenliğini benimseyerek İstanbul’a geldi. Fatih için yazdığı Tarih’i ile ünlendi.

  Eserleri:

  -Fatih Sultan Mehmed Hanı Sani,[33]

 

 

Martino Garati

1400 lü yıllar

 

  İtalyan Ekonomicisi

  Para konusunda araştırmaları vardır. Özellikle para ayarının düşmesinden soğacak zararlar üstünde durdu.

  Eseri:

  -De Monetis,

 

Leon Battista Alberti

1404-1472

   İtalyan düşünür. Ressam, Heykeltraş.

  Humanizm’in ünlü yazarlarındandı. Bir çok aletler inşa ederek düşünsel ve fiziksel açılardan bu akıma katkılarda bulundu.

  Eserleri:

  -De l’Archıtecture et de l’Art de bien Batir, Ölümünden sonra yayınlandı.[34]

 

 

Lorenzo della Valla= Valle Lorenzi

1407-1457

 

  İtalyan düşünürü.. Latince Laurentius denir.

  Ünlü Hümanist..  Erasmus’un öncüsü ve hazırlayıcısı sayılır.

Antik düşünceyi Hıristiyanlıkla bağdaştırmaya çalışan ilk düşünürlerdendi. Ortaçağ Aristotelesçiliği’ni eleştirdi. Grekçe’den pek çok çeviri yaptı.

  Pavia’da ders verdi. Daha sonra Roma’da yüksek dini görevler aldı. Engizisyondan yaptığı parlak savunma ile kurtuldu.

 

 

Argyropoulos

1416-1486

   Bizanslı düşünür..

  Türkler İstanbul’u alınca İtalya’ya gitti. Medicis’lere Grekçe öğretmenliği yaptı.

  Aristoteles (ö. Mö 322) çevileri yaptı. Yaptığı Aristoteles Yorumları yayınlandı.[35]

 

 

Bartolomeo Sacchi il Platina

1421-1481

   İtalyan düşünür.. Humanist Teolog.

  Vatikan Kitaplıkçısı’ydı.

  Eserleri:

  -Papazlar Tarihi,[36]

 

 

Giorgio Valla

1430-1500

   İtalyan düşünür, Hekim, Fizikçi.

  Ünlü Humanistlerdendi. Antikçağ’ın pek çok Gerkçe eserini Latince’ye çevirdi.

  Eserleri:

  -De Expetendis ac Fugiendis Rebus, [37] (Seçme Konular üstüne), Bir çeşit ansiklopedi.

 

 

Marsilius Ficinus

1433-1499

 

  İtalyan düşünürü... Fransızlar Ficin (Marsie) derler. İngilizler Ficino (Marsilio) Cemil Sena Ficiano diye anar.

  Rönesans’ın ünlü düşünürlerindendi. Platon’u (ö. MÖ. 347)  ve İskenderiyeli’leri çevirdi, yorumladı ve yayımladı.

  O’na göre Platonculuk insan bilgeliğinin özüdür. Hristiyanlığın da anahtarıdır. Katolik Öğretisi O’nunla gençleşecek ve spiritualiser olacaktır. Kimileri O’nun Platonculuğun Katolikliğe aykırı yönlerini gizlemekle suçlarlar.

Yeni-Çağ Klasik Filolojisi’nin babalarından sayılır.

Genç yaşında Florensa Akademisi’ne başkan oldu.

 

 

Don Isaac Abravanel

1437-1508

   Portekizli Yahudi düşünürü..

  Mistik Teolog. Hristiyanlığı eleştirdi, İncil üstüne incelemeler yaptı.

 

 

Rodolpho Agricola

1443-1485

 

  Hollandalı düşünür.. Gerçek adı Rolf Huysmann. Özgür düşünceli Teolog.

  Aristoteles’i (ö. MÖ 322) çevirmek ve yorumlamakla ünlüdür. Cicero ve Quentilien üstüne incelemeler yaptı. Dilsizleri konuşturma yöntemleri aradı.

  Fransa, Almanya ,İtalya gibi birçok yerde ders verdi,büyük saygı gördü.

  1453 den sonra Bizans’tan İtalya’ya göçen bilgelerin ders verdikleri merkezlerde hocalık yaptı. Böylece eski Grekçe bilgisini ana metinleri yorumlayarak çevirecek düzeye getirdi. Çeşitli eserlerde deyiş ve anlayış ustalığı, Humanist düşünceleri görülür.

  Eserleri:

  -De Inventione dialectica, [38]

  -Commentaria in Boethium, Deventer,[39]

  -De Quatuor Monarchiis,

 

 

Jacques Lefevre

1450-1537

 

  Fransız Teolog, Latince Jacobus Faber (Fabri) denir. Fransızlar Lefevre d’Etaples derler.

  Rönesans’ın büyük Humanistlerinden. Aristotelesci. Aristoteles’i Skolastikten arındırdı.

  İncil’i halkın dili Fransızca’ya çevirdi.

  Meaux Topluluğu’nu kurdu ve Papazlar arasında Reform yapmaya girişti. Bu çalışmaları protestanlıktan bağımsız olarak Fabrist hareket olarak anılır.

  Eserleri:

  -Introductio in Terminorum Cognitionem, [40]

 

 

Laonikos Khalkokondyles

1452-1490

 

  Bizanslı Tarihçi.

  Bizans’ın çöküş nedenlerini inceleyen 10 ciltlik eseri var. Bu eser Bizans’ın Türklerce Fethi açısından önemlidir.