Friedrich
Nietzsche
1844-1900
Alman
Düşünürü..Şair.
15
Ekim 1844’de, Röcken, Lützen Yakınları’nda doğdu. 25 Ağustos
1900’de, Weimar’da öldü. Batı’nın ve Hristiyanlığın Geleneksel
Din, Ahlak ve Filozofi Anlayışları’nı temelden eleştirdi,
kendine özgü bir Uslup’la ortaya koyduğu Yoğun ve Çarpıcı
Düşünceler’iyle en Etkili Modern Düşünürler arasına katıldı.
Daha çok ‚Tanrı öldü’ Görüş’ü ve Also sprach
Zarathustra Adlı Şiirsel eser’iyle Bellekler’de Yer edindi.
Nazizim ve Faşizm’in Temellerini
hazırlamakla suçlanır. Halkı ‘Ahmaklar Sürüsü’ olarak
niteler, onlar Antidemokratik yönetilecektir. Us’a
karşı İrade’yi çıkaran Öğretisi Halk’tan tiksinmektedir.
‘Ömrü boyunca Hastalık’tan kurtulamadı. İlk
Delilik Krizi’ni 1889 da geçirdi ve delirdikten sonra 11 Yıl
yaşadı’ der Meydan Larausse.
Gençliği ve Eğitimi:
Prusya Kralı IV.Friedrich Wilhelm’in Adı
verilen Nietzsche Protestan Din Adamları’nın yetiştiği
Dindar bir Aile’nin Oğlu’ydu. Babası ölünce Annesi, Kızkardeşi,
Anneannesi ve 2 Teyzesiyle Naumburg’a yerleşti.( 1850).
1858’de Burs kazanarak Almanya’nın önde gelen Protestan Yatılı
Okulu Schulpforta’ya yazıldı. Üstün Başarı gösterdiği bu
Okul’da Antik Grek ve Roma Klasikleri üzerine Temel bir Eğitim
aldı. 1864’te Mezun olunca Teoloji ve Klasik Filoloji okumak
ve Aile Geleneği’ne uyarak Papaz olmak üzere Bonn
Üniversitesi’ne gitti. Ama burada Ünlü Filoloji Bilgin’i
Friedrich Wilhelm Ritschel’in de Etkisi’yle Klasikler’e
duyduğu İlgi Ağır bastı. Bu arada Müzik’le de ilgilenerek
Robert Schumann’ın Etkisi’nde Romantik Kompozisyon
Çalışmaları yaptı. 1865’te Ritschel’in ardından Leipzig
Üniversitesi’ne geçti ve Ritschel’in yönettiği Rgeinisches
Museum Dergisi’nde Yazılar’ı yayınlanan Diplomasız Tek Kişi
oldu. 1867’de Süvari olarak Ordu’ya yazıldıysa da bir Kaza
geçirerek 1868’de Leipzig’e döndü ve Öğrenim’ini sürdürdü.
Leipzig Yılları’nda Arthur
Schophenhauer’in Filozofisi’ni derinlemesine inceledi.
Richard Wagner ile tanıştı ve onun Müziğine Hayranlık
Derecesi’nde İlgi duydu.
1869’da İsviçre’nin Basel Üniversitesi’nde
Klasik Filoloji Profesörlüğü’ne Aday göstermesi istenen
Ritschel, bu Görev’e henüz Akademik Unvan’ı olmayan
Öğrencisi Nietsche’yi önerdi. 1869’da leipniz Üniversitesi’nin
Sınav ve Tez Şartı aramadan yalnızca Yazılar’ına dayanarak
Doktor Unvanı verdiği Nietzsche Basel Üniversitesi’nde
Öğretim Görevlisi olarak atandı. Ertesi Yıl isviçre Vatandaşı
oldu. Öğretim Üyeliğine Yükseldi. Basel Üniversitesi’nde 10
yıl (1869-79) Filoloji Profesörlüğü yaptı. Fransız-Alman
Savaşı Başlayınca Üniversite’den İzin alarak Ağustos 1870’te
Gönüllü Sıhhiye Eri olarak Cephe’ye gitti ve Difteri’ye
yakalanınca Elim’de Basel’e döndü. Daha 1871’de Bozuk Sağlığı
yüzünden Ağır Öğretim Yükü’nü taşıması güçleşti. 1876’da 1
Yıllık İzin aldı. 1879’da da Görev’inden ayrıldı. Basel
Üniversitesi’nden malülen Emekli sayılarak Maaş bağladı.
Düşünsel Evreleri:
Nietsche, Profesörlüğü Sırası’nda Klasik
Filoloji Çalışmaları’ndan uzaklaşarak Filozofi’ye yöneldi. Bu
arada Basel’de Dost olduğu Kültür Tarihçisi Jacob
Burckhardt’ın Görüşler’inden de etkilendi.
Die Geburt der Tragödie aus dem
Geiste der Musik
Adlı İlk Kitab’ı Klasik Filoloji Bilgileri’ne dayanan bir
Sanat Filozofisi Eser’iydi. Wagner’e adadığı Kitab’ın
Son Bölümler’inde Şiirsel bir Dil’le Görüşünün çağdaş Dünya
için taşıyabileceği Anlam üzerinde dururken Besteci Dostu’nun
Müziği’ni de ele aldı.
Müziğin Özü’nden Tragedya’nın
Doğuşu, Klasik Filoloji Çevresi’nde İyi tanınan Nietsche’nin
Son Derece Sert Eleştiriler’e uğramasına Yol açtı ve ancak,
Değer’i anlaşıldıktan sonra Sanat Filozofisi ile Müzik-Tiyatro
Kuramları arasındaki yerini alarak Klasik bir Eser haline
geldi. Wagner’le olan Dostluğu ise 1873’te gölgelenmeye
başladı. Wagner’in Aşırı Milliyetçi ve Antisemitik
Tutum’una karşılık Nietsche Din ve Ulus Kaynaklı
Geleneksel Değerler’den uzaklaşmıştı. Nietzche’nin
1878’de Parsifal Operası’nı ‚Hristiyanlığa Geri Dönüş’
olarak yorumlamasıyla da Dostlukları Sona erdi.
Bu Dönem’de Nietzsche 1873’te
Unzeitgemaesse Betrachtungen (Zamana Aykırı Düşünceler)
Genel Başlığı’yla 4 Küçük Kitaplık bir Dizi yayınlamaya
başladı.
1.Kitab David Strauss, der
Bekenner und der Schriftsteller, sert bir Saldırı’ydı.
David Strauss Das Leben Jesu kritisch bearbeitet’ta
(1835-1836, 2 Cilt, İsa’nın
Hayatı Üzerine Eleştirel İnceleme), yaptığı Din Eleştirisi’yle
Nietzsche’yi de etkilemiş, ama 1872’de Kitab’ın ‚Alman
Halkı için Gözden geçirilmiş’ Biçim’inde Görüşler’ini
yumuşatmıştı. Nietzsche bu Yeni Baskı’da Yer alan Alman
Yanlısı Görüşler’i eleştirdi. 1870 Savaşı’nda Fransa’yı yenen
Prusya’nın Üstünlüğü’nü kanıtlamak şöyle dursun, Kültürel
Açı’dan bir gerileme içine girdiğini İleri sürdü.
2.Kitab Vom Nutzen und nachteil der Historie
für das Leben ile Tarih Filozofisi’ne Yeni bir Boyut
getirdi. Tarih Yazma Biçimi ve Tarih’e Bakış Açıları üzerinde
durarak sonradan geliştireceği Perspektivizm Görüşü’nün
İlk Biçimi’ni Ortaya koydu. Bu Görüş hiçbir Tarih Yazımı’nın
Objektif olmadığı, Tarih’i Her Anlama Çabası’nın Belirli bir
Bakış Açısı, bir Perspektif’i olduğu yolundaydı. Bı yüzden de
Tarih yazım Biçimleri, arkalarında yatan Bakış Açısı’nda Ağır
Basan Hayatî İhtiyaç’a Dayalı Niteliği’yle
sınıflandırılabilirdi.
3.Kitab
Schophenhauer
als Erzieher ve 4.Kitab Richard Wagner in
Bayreuth’u kendisini çok Etkileyen 2 Kişi’ye ayırdı ve
sonradan 2 Metnin birer ‚Yanlış Anlama’ olduğunu belirtti.
Nietzsche’nin
Zihinsel Hayat’ının Son 10 Yılı (1879-1889) Yalnız ama Yoğun
bir Düşünsel Çaba içinde geçti. WagnerWden koptuktan sonra
Schophenhauer’in
Düşünceler’ini eleştirmeye başlaması, Klasik Filoloji’den
Tümü’yle uzaklaşarak kendini Filozofi’ye vermesi bu Dönem’de
oldu. Hayat’ına Kısa bir Süre giren ama Çok Yoğun bir Etkisi
olan Rus Asıllı Şair Lou Salome’den koptu (1882).
Başeser’i Böyle Buyurdu Zerdüşt’ü de bu Dönem’de
yazdı.
Şaheser’ine giden Yol’da İlk
Aşama’yı Menschliches, Allzumencliches oluşturdu. Gerek
Uslup, gerek Düşünce Açısı’ndan Şaheser’inin hazırlayıcısı
sayılan Die fröhliche Wissenschaft’ta Antik Grek,
Rönesans ve Akdenizce Özgü Kültür Anlayışı’nın Bakış Açısını
yakalamaya çalışarak Sağlıklı bir Hayat’ın Şartları’nı
araştırdı.
Böyle Buyurdu Zerdüşt
Nietzsche’nin En Temel Düşünceler’den biri olan ‚Bengi
Dönüş’ (ewige Wiederkehr) Kavramı Üzerine
kurulmuştu.Şiirsel bir Yapı içinde Alışılmış Dünya ve Hayat
Anlayışları’nın yeniden değerlendirilmesinin Doruk Noktası’nı
oluşturan ‚Bengi Dönüş’ Düşüncesi, hem Dünya’yı Zorunlu
bir Bütün olarak görüp ‚Evetleme’ye, hem de en Büyük Özgürlük
İhtimali yaratmaya Yönelik’ti. Her İnsan’ın Hayat’ının baştan
sonra belirlenmiş bir Bütün olduğunu, ama İnsan bu Bütün’ü Tam
Anlamı’yla bilinçlendirip onaylarsa, Yani Hayat’ını Bütünlüğü
içinde olduğu gibi kabullenirse, Büyük bir Özgürlük
kazanacağını İleri sürdü.Bu Nokta’ya ulaşabilmiş İnsan
Übermensch olacaktı. Zerdüst’de Übermensch’i
şöyle tanımlar: ‘Maymuna göre İnsan neyse, İnsan’a göre de
İnsanüstü odur. ‘
Zarathustra
sonrası Düşünceleri’ni Düz bir Biçim’de geliştirmeye çalıştı.
Jenseits von Gut und Böse ve Zur Generalogie der
Moral’da yer yer Aforizma Uslub’u, Yer yer de daha Uzun
Düşünsel Zincirler içinde Olgun Düşüncleri’ni Dil’e getirdi.
Bunlar Zerdüşt’te Şiirsel Dil’le ortaya konan
Bakış Açıları’nın Düşünsel ve Tarihsel Açı’dan geliştirilmiş
Biçimler’iydi ve Nietzsche’nin Amor fati (Yazgısını
Sevme) Adını verdiği Yaşantı’ya Yol açıyordu. Buna göre, Kişi
Hayat’ın Genel Akış’ını onaylamakla bir Bütün olarak
Yazgı’sına ‘Evet’ diyor, bu da Nietzsche için Tek
Sağlıklı hayat İhtimalini oluşturuyordu. 2 Temel Moral Biçimi
Ayırt etti. Efendi ve Köle Ahlakını Dünya’ya Bakış’ın 2 Biçimi
olarak yorumladı ve bunların Temel’indeki Değerler Sistemi’ni
çözümledi. Tarihsel olarak da Antik Grek’in ve Roma’nın Efendi
Ahlakı’na Dayalı Kültürler’den sonra bir Köle Ayaklanması
olarak gördüğü Hristiyanlığı, Tipik bir Köle Ahlakı olarak
yorumladı.
Moral’i ikiye ayırır, Halk için Uygun gördüğü
Köle Ahlakı (Al.Sklavenmoral)na, Egemenler için Uygun
gördüğü Efendi Ahlakı (Al.Herrenmoral) nı Karşı çıkarır.
O Hristiyanlığı Zayıf İnsanlar’ın Dahiler’e
karşı bir Tuzağı olarak görmüş ve Aristokrat bir Görüş’le
Uluslar’ı Elit bir Seçkin Zümre’nin İdare Etmesini ve Zayıf
İnsanlar’ın Güçlü İnsanlar’a Yardımcı olmasını önermiştir. O
Daima Güçlü’nün ve Genç olan’ın Tarafını tuttuğundan Gençler
tarafından sevilmiştir.
'Siz Solucan’dan İnsanlığa kadar Yol aldınız ve
içinizde birçok Şey hala Solucan’dır.. Ben size insanüstü’nü
öğretiyorum. İnsan, aşılması gereken bir Şey’dir. Onu
yenmek için ne yaptınız? İnsanüstü, Yeryüzü’nün
Amacı’dır. Yeryüzü’ne Bağlı kalın ve size Öte Dünya
Umutları’ndan Söz edenlere kanmayın. Tanrı ölmüştür.
Şimdi, Korkunç olan, Yeryüzü’ne karşı Günah işlemek ve
bilinmesi Kabil olmayanı Yeryüzü’nün Amacı’ndan Üstün
tutmaktır. Benim Erdem’im nedir ki? Erdem’im Beni henüz
çıldırtmadı ama, İyilik ve Kötülükler’imden ne kadar Bezgin’im.
Bunların hepsi Züğürtlük, Kirlilik ve acınacak bir Rahat
Düşkünlüğü’dür. Bir Tanrı yaratabilir miyiz? Öyleyse
bana Tanrı Sözü etmeyin. Ama İnsanüstü’nü
yaratabilirsiniz. Sizin en İyi Yaratmanız da bu olacak. Eğer
Tanrılar Var olsaydı ben Tanrı olmamaya nasıl dayanırdım, o
halde Tanrı Yok’tur. Siz kendiniz, Yaratıcı’sınız.
Büyük Kurtuluşunuz da bu Yaratıcılığınızdadır. Ey İnsan
Kardeşlerim, sizler belki İnsanüstü olmayacaksınız ama
İnsanüstü’nün Babaları olabilirsiniz. Dünya dediğiniz
Şey’i Siz yaratmalısınız. O, Sizin Aklınız, Düşünceniz,
Sevgi’niz olmalı.’
Sağlığı iyice bozulan ve Yalnız Kalan
Nietzsche Yaz’ın İsviçre Dağları’nda, Kış’ın İtalya
Kıyıları’nda yaşadı. Bağ Ağrıları ve Uykusuzluk için aldığı
İlaçlar Sağlığını daha da bozdu. Ama İnatla Defterler Dolusu
Yazı yazdı. Son Yayınladığı Kitaplar’da anlaşılmaz hale
gelmesi üzerine yayıncısı’yla da Arası açıldı. Yeni bir
Yayıncı bulduysa da, Kitan yayınlaması Eskisi kadar Kolay
olmadı. Bu arada Büyük bir Başeser planlayarak Düşünceler’ini
Bütünlüklü bir Sistem içinde toplamaya çalıştı. Bu Büyük Eser
için Çeşitli Tasarımlar geliştirdi. Der Wille zur Macht
(Kuvvet İstemi) Adını vermeyi düşündü. Ama Ne sağlığı, ne de o
Zamanki Yazma Alışkanlığı buna İzin vermiyordu. Bu Eser’in
Notlarını ve Ön çalışmaları’nı Bütünlüklü bir Kitap Görüntüsü
içinde yayınlayan Kız kardeşi Elisabeth, bu Kavram’ı da
Nietzsche’nin Görüşleri’ni çarpıtmak için kullandı.
Nietzsche Son Üretken Yılı’nda (1888) bu
Tek Büyük Eser Projesi’nden vazgeçerek bi Dizi Küçük Çaplı,
ama Yoğun Kitap yazdı. Bunlardan Dionysos-Dithyramben,
Böyle Buyurdu Zerdüşt Dönemi’nde yazdığı bir Dizi
Şiir’i içeriyordu. Başlığı’nda isa için kullanılmış Deyim’i
taşıyan Ecce Homo Otobiyografik’ti. Bu Tür
Kitaplar’ının bazısı uzun Yıllar yayınlanamadı.
Nietzsche 1889’un İlk Günleri’nde
Zihinsel Yetileri’ni Tümü’yle kaybetti. Bir İki Eski Dostu’na
yazdığı Çılgın mektuplar Sayesi’nde Torino’da olduğu
belirlendi ve Bakım altına alındı. Çıldırmasının Nedeni, Yılar
önce, Öğrenciliği sırasında aldığı bir Frengi Mikrob’una
bağlandı. Son 11 Yılı boyunca Bitkisel denebilecek bir Hayat
sürdü, hiçbir Şey yazmadı.
Filozofisi:
Herakltem Mülhem bir Bilgi Kuramı olan
Oluş Filosofisi’ni işledi. Bunu O'nun ' Der
Wille zur Macht' Kudret’e Yönelik İradesi’nde buluyoruz.
O'nun bu Çıkışı
Schophenhauer'in (ö. 1860) İrade Filosofisi’dir.
Wille zur Macht'da belirttiği üzere Hayat
Gider’i ve Gelir’i aynı kalan bir Bütçe’dir. Bu Madde’de
Ebedî Tekerrür Fikri Filosofisi’sinin Özünü Teşkil eder.
Human Üstü (Übermensch) İdeali
Nietzsche'nin İleri sürdüğü Görüşler, Hayat’ı Özverisel
olarak Yaşama yerine Ölüm’ü, Sanat Eserleri’nin Sarhoşluğu
içinde unutmak, İnsan’ın Güc’e dayanan bu Evrimi, Barış
Dönemleri’nin Yeni bir Savaş için Ara Devreleri olduğu Görüşü,
Acımasızlık hep bunlar Faşizm’in ortaya çıkmasına yolaçmış ve
Hitler'in (ö.1944) Düşünceleri’ni etkilemiştir.
Dostu R.Wagner'in (1813-1883) Müziğini
bile etkileyen bir Güçlülük Düşüncesi Peşindedir. Bu Güçlülük,
İnsanüstü’nü yaratacaktır. İnsan’ın Görevi,
İnsanüstü’nü yaratmaktır. Evrim’in Hızını azaltan, bu
Gelişme’yi geciktiren Bütün Değerler parçalanmalıdır. Erdem
de bu Değerler’den biridir. Çünkü Erdem İnsanlar’ı
Rahat’a kavuşturmakta, çoğalmalarını sağlamakta, Ömürlerini
uzatmakta, birbirlerini Yok etmelerine Engel olmaktadır.
İnsanüstü’nün Yaratılışı da böylece Gecikmiş oluyor.
Acımak Erdemi Yüzünden Güçsüzler, Beceriksizler, Aptallar,
Hastalıklılar da yaşamakta, Doğal Temizlik’ten kurtulmalıdır.
O’ne göre Sömürgeciler’in isteklerine Uygun
olarak, Kölelik Kültür’ün ve Sömürü yaşayan
Herşey’in Özüdür. Toplumsal Gelişme’nin Özü’yse İrade Gücü
Adını verdiği Varolma Savaşı’dır.
O’na göre Bilimsel İlerleme Yok’tur ve
İmkansız’dır. Bilim daima bir Kısır Döngü içindedir ve öyle
kalacaktır.
Nietzsche, Yeryüzü’nün Efendisi olarak
Yönetici bir Irk gerektiğini ve Almanya’ya Yahudi Irkı
Akımı’nın durdurulması Kanısında olduğunu açıkça söyler.
Aristokratik Karakterli Moral Anlayışı şöyle:
‘İyi bir Aile’den doğmadıkça hiçbir Ahlaklılık Mümkün değildir,
İnsan’ın her İlerleyişi Aristokratik Toplum’dan gelir.’
İnsanüstü Ereği ‘ Milyonlarca Salağı
ortadan kaldırarak Geleceğin İnsanını Kalıb’a dökmek’tir ve
‘Bütün bir Ulus’un Yoksulluğu bir İnsanüstü’nün Acı
çekmesinden daha az Önemli’dir.’
Ama ‘İnsan Kardeşlerim’ diye seslendiğinde
onlardan Hizmet beklemektedir.
Nietzche İnsanlar’a acımaya çağıran
Hristiyanlığa da Sosyalizm’e de Karşı’dır. Öyle ya
Milyonlarca Salak’tan yana olmak ne demek.. Onlar
Sklavenmoral içinde Her Türlü Öğretim’den Yoksun
bırakılmalı, İnsanüstüler’e Kölelik etmeliydiler. (Platon
da Köleler olmasa Çömlekçiliği Kim yapacak derdi)
Hasta bir Vucut ve Ruh Yapısı içinde
kıvranmıştır. Çocukluğu Güçsüzlüğün Acısı’yla geçmiştir.
Güçlülük Kompleksi de buradan kaynaklanmaktadır. Ama yine
de İradecilik Adını verdiği bu Kavram onun için
Metafizik bir Kavram’dır.
İsa, yıkılması
gereken bir Güçlülük Simgesi’dir. O’nun yerine aynı
Metafizik Yapı’da bir İnsanüstü geçecektir. Bir
Arkadaşına şöyle der:’ Bir Gün gelecek
İsa’dan önce ve
İsa’dan sonra
Terimleri yerine Tarihi belirlemek için Nietzsche’den
Önce ve Sonra Terimleri kullanılacak.’
Son Yazısının altına attığı İmza, ‘Çarmıh’a
Gerilen’dir.
Etkileri:
30 Yıl sonra ortaya çıkan Adolf
Hitler (1889-1945) bir İnsanüstü idi. Bir de
İnsanaltı (Fr.Sous-hommes) Terimi ekledi. Nietzsche’nin
İntihar ettiği yıl doğan Hitler’in Yardımcısı
Heinrich Himmler - 1937 de verdiği bir Söylev’de
Almanya’nın gelecek 10 Yıl’daki Dış Siyaseti’nin Amacını şöyle
Dile getirir:
‘Amacımız, Dünya’daki Bütün altinsanlar’ın
yokedilmesidir.’
8
Yıl sonra O da Hitler gibi 1945 de İntihar etti.
Çıldırmasından hemen sonra Yahudi Düşmanı bir
Alman Milliyetcisi’yle Evli olan Kızkardeşi Elisabeth
Förster’in Çabaları’yla, Milliyetçi ve Irkçı Görüşler’e
Alet edildi.II.Cihan Harbi’nden hemen sonra yapılan bir Dizi
Araştırma ise Kızkardeşi’nin çarpıtmaları’nı ortaya çıkardı.
Nietzsche’nin Filozofik Görüşleri’nin Milliyetçiliğe
Yabancı, hatta Karşıt olduğu vurgulandı.
Nietzsche’den Yoğun Biçim’de etkilenen
Sanatçı ve Düşünürler arasında, Edebiyat Alanı’nda
Thomas Mann,
Robert Musil, Hermann Hesse,
Andre Gide ve D.H.Lawrence ile
Rainer Maria Rilke, Stefan
George ve William Butler Yeats sayılabilir.Düşünce
Alanı’nda ise doğrudan etkilediği Filozoflar Arası’nda
Max Scheler,
Karl Jaspers,
Martin Heidegger ve
Michel Foucault vardır.
Albert Camus, Maurice
Merlau-Ponty, Roland Bartles ve
Jacques Derrida gibi Yazarlar üzerinde de Dolaysız
Etkisinden bahsedilir. Psikoloji’de,
Freud başta olmak üzere
Alfred Adler ve Carl
Gustav Jung gibi Kuramcılar birçok Görüşler’ini
Nietzsche’ye Borçlu olduklarını belirtirler.
Tanrı’yı Çarmıh’a gerse de Materyalistlerce pek
sevildiği söylenemez.Hançerlioğlu şöyle tanımlar:’
Deliliği Oranı’nda Ünlü, Gericiliği Oranı’nda kendini Aydın
Geçinenler’e yutturmuş, Bilimdışılığı Oranı’nda Bilimci
görünmüş, Metafizik İdealistliği Oranı’nda Metafiziğe Karşıt
sayılmış, Ahmaklıkla nitelendirdikleri tarafından alkışlanarak
bir Ölçüde Haklı olduğunu tanıtlamış, 1800ler’in Sonları’ndaki
Burjuva Düşüncesi’nin Çöküntüsü’nü gereği gibi Temsil etmiş
Örnek Tipler’den biridir.’
Eserleri:
Nietsche’nin
1960lar’a Kadar birçok Yanlış’la yayınlanan Yazılar’ı 1967’de
Giorgio Colli ve Mazzino Montinari tarafından
Werke:Kritische Gesamtausgabe , (Eleştirel Bütün Yazıları)
Başlığı’yla yayınlanmaua başladı. 30 Cilt olarak planlanan bu
Proje Almanca Asıllar’ının yanı sıra Fransızca, İtalyanca ve
Japonca Çevirileri’nin de Aynı anda yayın’ını içeriyordu.
Hepsi İngilizce’ye çevrilmiş olan kendi yayınladığı Metinler
ise Saemtliche Werke.Kritische Studienausgabe ,(15
Cilt) Başlığı altında toplandı.
Merkezi Almanya’da
bulunan Uluslararası Nietsche Derneği, Nietsche-Studien
Adlı bir İnceleme Dergisi yayınlanıyor.
-Die
Geburt der Tragaedi Aus dem Geiste der Musik, (Müziğin
Özünden Trajedi’nin Doğuşu)
Burada Antik Grek Tanrıları Apollon ve
Dionysos’un Simgesel İşlebleri’ni kullanarak Trajedya’nın
Temel’inde gördüğü Sanat Anlayışı üzerinde durdu. Coşkulu
Tutkular’ı simgeleyen Dionysos ile onun
Etkilerini dengeleyen Ölçü ve Düzen Simgesi Apollon’un
bir araya gelmesiyle Antik Grek Trajedyası’nın doğduğunu,
bunun da Klasik Grek Kültürü’nün , Dünya’nın Anlamsızlığı’nı
bile bile Çare olarak geliştirdiği Trajik Dünya Görüşü’ne
dayandığını İleri dürdü. Bu, Ölüm’ü ve Yokluğu kabullenerek
hayat’ı bir Oyun gibi kavrayan ve Müzik’le beslenen bir Dünya
Görüşü’ydü.
-Unzeitgemaesse Betrachtungen,
(Zamansız Düşünceler),
-David Strauss, der Bekenner
und der Schriftsteller,
(David
Strauss, İtirafçı ve Yazar),
-Vom Nutzen und nachteil der Historie für
das Leben ,
(Tarih’in
Hayat için Yararları ve Zararları),
-Schophenhauer
als Erzieher ,
(Eğitimci olarak
Schophenhauer
),
-Richard Wagner in Bayreuth,
(R.Wagner
Beutut’ta )
-Menschliches,
Allzumenschliches, (İnsanca, Pek insanca),
Bu Eser’de, sonradan ustalığı’nı kanıtladığı Kısa ve Çarpıcı
Cümleler’den oluşan Aforizma Uslubu’nu geliştirdi.Sürekli
geliştirdiği Görüşler’inin de İlk Biçim’ini ortaya koydu.
-Der
Wanderer und Sein Schatten, (Gezgin ve Gölgesi),
-Morgenröte, (Sabah Kızıllığı),
-Die Fröchliche Wissenschaft, (Sevinçli/Şen
Bilim),
-Also Sprach Zarathustra, (Zerdüşt
Böyle Buyurdu),
Zerdüst Böyle Buyurdu da şöyle der:
‘Erdemler’in Tümü Züğürtlük, Kirlilik ve
Acınacak bir Rahat Düşkünlüğü’dür.. Ey Uyku ve Erdem’den Söz
açanlar, Bütün Erdemler’i uyumaya yollayın... Uyku,
Erdemler’in Efendisi’dir. İstediğiniz, iyice uyumak için
uyanık durmak mıdır? Öylesi bizden Uzak olsun. Bir zamanlar
Tutkular’ınız vardı, şimdiyse Erdemler’iniz var.
Düşünmez misiniz ki Erdem dedikleriniz o Tutkular’dan
yetiştiler. İster Kinciler’in, ister Şehvetliler’in, ister Öc
Alıcılar’ın Soyu’ndan olunuz. Sonunda bütün Tutkular’ınız
Erdemler’iniz oldu. Ama her Erdem başka Erdem’i
kıskanır. Erdemler de Kıskançlık yüzünden yok
olabilirler. Niceleri Çöl’e gittiler ve kendilerini öldürdüler,
Çünkü Erdemler’inin Savaş alanı olmaktan yorulmuşlardı. Madem
ki seyiyorsunuz Erdemler’inizi sevin. Çünkü onların Yüzünden
mahvolacaksınız. ( Bu da İnsanüstü’ne varabilmek için
Yararlı’dır, Anlamına. Çünkü sizden sonrakinin, İnsanüstü’nün
Meydana gelebilmesi için sizlerin bir An önce yok olmanız
gereklidir.)
Ben ne değilsem, Erdem’im odur.
Kimileri vardır ki, Ayaklarının Zinciri’ne Erdem derler.
Kimileri vardır ki Kurulmuş Saatlar gibidir, Günlük
Tiktaklarını yaparlar ve bu Tiktaklar’a Erdem derler.
Kimileri de Erdem Gerekli’dir demeyeEerdem
derler, gerçekteyse Polis’in de gerekliliğine inanırlar. Hiç
olmazsa herkes İyi ve Kötü’yü tanıdığını sanır.
Erdemleriyle Düşmanlar’ının Gözleri’ni oymak isterler
ve ancak başkalarını alçaltmak için yükselirler. Ah, İnsan
Kardeşlerim, nasıl Ana, Çocuğundaysa sizler de kendi
Varlığımızın Eylem’inde olmalısınız. Sizin Erdem’iniz
bu olmalı. ( Erdem, İnsan’ın, İnsanüstü’ne
varabilmek için göstereceği Çaba’dır Anlamına). Şimdi bana
Çocuklar gibi kızıyorsunuz. Ama bu Dalga Size Yeni Oyuncaklar
getirecek ve Önünüze Yeni Renkli Kabuklar dökecek.
En Büyük Kötülük, en Büyük İyilik
için Gerekli’dir. Bu en Büyük İyilikse Yaratıcılık’tır.
İyilik ve Kötülük’te Yaratıcı olmak isteyen,
önce bir Yıkıcı olmak ve Değerler’ini yıkmak Zorunda’dır.
Hayat bana şu Sırrını verdi: Bak, Ben Daima yenmek Zorunda
olanım. (İnsanüstü’ne varabilmek için kendinizi yenmek,
bu Uğur’da kendinizi Yok etmek Zorunda’sınız, Anlamına).
Nerede bir
Ölüm varsa orada bir Doğum için kendini Feda etme vardır. Var
olma Buyrultusu bir Kuruntu’dur (Schophenhauer'e
(ö.1860) Karşı). Çünkü Var olmayan bir Şey, isteyemez. Var
olan bir Şeyse daha ne Varlığı isteyecek? Evet, sizlere
diyorum ki, Son bulmayan bir İyilik ve Kötülük
yoktur. O, Daima Kendini yenmek Zorunda’dır. (Yaratma
İyiliği içinYyıkma Kötülüğü Gerekli’dir, Anlamına.
Sonra o Yaratma İyiliği de, Yeni bir Yaratma İyiliği için,
Yıkma Kötülüğüne varacaktır).
Erdemle’rini kıskanmadığım için beni bağışlamıyorlar.
Onlara, Küçük İnsanlar’a Küçük Erdemler gerekir, dediğim
için bana Diş biliyorlar. Bir Şey veriyormuş gibi
davranıyorlar ama, gerçekte istedikleri almaktır. Onlar
küçülmüşlerdir ve gittikçe de küçüleceklerdir, Mutluluklar’ı
ve Erdemler’i bundan İbaret’tir. Onların Erdemler’i, Rahatlık
isteklerine Uygun’dur. Kendilerine Acı verilmesin diye
Başkalarına Acı vermekten çekinirler. Erdem dedikleri
Aslında Korkaklık’tır. Bu Küçük Adamlar Ömürlerinde bir
Gün Sert konuşacak olsalar ancak Seslerinin Kısıklığı’nı belli
ederler. Kurnaz’dırlar. Erdemler’inin Kurnaz Parmakları
vardır. Uysal yapan Herşey, onlarca Erdem’dir. Böylece Kurd’u
köpekleştirirler ve İnsan’ı Evcil bir Hayvan yaparlar. Ah bu
Boyun Eğme Ustaları, nerede Küçüklük, Hastalık, Adilik varsa
Bit gibi oraya sokulurlar. Erdemler’i çok Fazla
esirgenmek için çok Fazla Fedakarlık etmektir. Bilmezler ki
bir Ağac’ın büyümesi için Kayalar’ın Çevresi’ne Kök salması
gerekir. Benim Yanımda olanlar, böylesine bir Boyun Eğişten
Uzak duranlardır. Herşey Ele geçebilir, derler. Fakat Ey Rahat
Düşkünleri, Sizler’e derim ki: Herşey alınır ve Herşey
Elinizden alınacak..Ah, benim şu Sözümü anlasanız: Ne olursa
olsun daima istediğinizi yapınız. Bunun için de, Herşey’den
önce, bir Şey isteyebilen İnsanlar olunuz. Yakınlarınızı
kendiniz gibi seviniz, ama önce kendinizi seven İnsanlar
olunuz.
Şehvet’i, Hükmetme İsteği’ni, Bencilliği üç Büyük
Kötülük sayarlar. Bunlar üç Büyük İyilik’tir, üç büyük
Mutluluk’tur. Beden ve Ruhlar’ın kendi kendilerine
keyiflenmelerine Erdem denir. Korkaklar bu Mutluluklar’a
yanaşamazlar. Bu Mutluluklar Sağlam Ruhlar ve Güçlü
Bedenler içindir. Bu Mutluluklar Şimdi’yi Geleceğe bağlayan
Köprüler’dir. Gerçekte, Bencilliğe Konu olan Şeyler’e Erdem
denmeliydi. İnsan’ın kendisini taşıması Güç’tür, Sırtında bir
çok Yabancı Şey taşımaktadır çünkü. Ben Herkese karşı İyi ve
Herkese Karşı Kötü’yüm diyebilen Cüce’yi ve Köstebeği
susturmuş olur. Ama Herşey’i İyi bulan ve Dünya’yı en İyi Şey
sayanları da sevmem (Leibniz'e
-ö.1716-karşı). Ben, Evet ve Hayır demesini bilen Dilleri,
Ağzının Tadını bilen Damaklar’ı ve Mideler’i severim.
Parçalayınız Kardeşlerim, Eski Levhalar’ı parçalayınız. (İşte
O’nun Ahlakı budur ... Tam de Emperyalist Yönetimler’in
beklediği Öğütler.. ) Adı İyi ve Kötü olan Eski
bir Kuruntu vardı. Kardeşlerim, şimdiye kadar Yıldızlar ve
Gelecek Üstüne ancak Kuruntular kurulmuş, oysa hiç bir Şey
bilinmemiştir; İyi ve Kötü üstüne ancak
Kuruntular kurulmuş, oysa hiç bir Şey bilinmemiştir.
Çalışmalısınız, öldürmemelisiniz Sözleri bir zamanlar
Kutsal’dı. Bu Sözler’in Karşısında Diz bükülür, Papuç
çıkarılırdı. Fakat Size soruyorum: Doğa’da Hırsızlık ve
Öldürmek Yok mudur? Böyle Sözler’in Kutsal sayılması
Doğal Gerçeğe Aykırı değil midir? Parçalayınız Kardeşlerim,
Eski Levhaları parçalayınız.
Soyluluğunuz Geçmişinizden değil, gittiğiniz Yol’dan geliyor.
Sizler Geleceğin Ekincileri’siniz. Atalarınızın
Yurdu’ndan Sürülüsünüz, Yurdunuz Çocuklarınızın Yurdu’dur.
Babalarınızın Çocukları olmak Günah’ını, Çocuklar’ınızla
temizleyin. Geçmiş böylece kurtarılacaktır. İşte Size bu
Yeni Değer Levhasını gösteriyorum. Mağaralar’ınızdan
çıkınız Kardeşlerim, Dünya Büyük bir Bahçe gibi Sizleri
beklemektedir.'
-Jenseist Von Gut und Böse,
(İyi ve Kötü’nün Ötesinde),
-Genealogie der Moral, (Moral’in
Soykütüğü),
-Die Götzen-Daemmerung, (Putlar’ın
Alacakaranlığı/Batışı),
-Antichrist, (İsa’ya Karşı),
-Dionysos-Dithyramben,
(Dionysos Dithyrambosları),
-Ecce Homo,
(İşte İnsan),
-La
volente de Puissance, (Güçlülük İradesi),
-Nietzsche contre Wagner,
(Nietzsche Wagner’e Karşı),
-Correspondances, (Yazışmalar),
-Lettres a Peter Gast, (P.Gast’a
Mektuplar),
-Der Fall Wagner,
(Wagner
Olayı),
-Nietzche contra Wagner,
(Nietzche Wagner’e Karşı),