Karl Wilhelm Humboldt

1767-1835

 

               Alman Düşünürü.. Objektivist İdealist. Kantçı’ydı (ö. 1804). Diplomat, Eğitim Reformcusu..

               22 Haziran 1767’de Potsdam’da doğdu. 8 Nisan 1835’te Tegel, Berlin yakınları, Prusya’da öldü.

               Dilbilim’in Gelişmesi’ne yaptığı Katkılar’la 1900ler’de Büyük Önem kazanan Alman Dil Uzmanı,

               Leibniz (ö.1716) Berlin Bilimler Akademisi’ni kurmuştu.  O’da Fichte (ö.1814), Hegel (ö. 1831)  vd.lerinin Prof.ettiği Berlin Üniversitesi’nin hem Kurucuları’ndandır, hem de ilk Rektörü’dür. Lenguistik ve Estetik Alanı’nda birtakım Başarıları oldu.

               Dünya Tarihi’ni Tinsel bir Güc’ün Faaliyeti ve Nedensel açıdan Bilinemez sayıyordu. Kardeşi  Doğabilimci Alexander  O’ndan sonra 24 Yıl daha yaşadı.

               Dil’in Yapısı’nın ve Özellikleri’nin, Konuşan’ın Kişiliği’ni ve Kültürü’nü yansıttığını İleri sürdü ve İnsanlar’ın Dünya’yı Tmel olarak Dil Yolu’yla algıladıklarını savundu. Bu Görüşleri ile Dil ve Kültür arasındaki İlişki’yi inceleyen Etnik Dilbilim’in Gelişmesi’nin Habercisi oldu.

               Jena Üniversitesi’nde okuduğu sırada, Friedrich Schiller ile Hayat’ı boyunca sürecek Yakın bir Arkadaşlık kurdu. (Schiller’le Yazışmaları 1830’da yayınlanmış, Kitab’ın, Yeni Basımı 1889’da yapılmıştır)  1790lar’ın Sonları’nda kazandığı Edebi Ün, Prusya Hükümeti’nce Roma’da Bazı Görevler’e getirilmesini sağladı. Roma’da Görev yaptığı 1801-1808 arasında , birçok Sanatçı ve Bilim Adamı’nı Korumasına aldı. 1809’da Prusya Eğitim Bakanı oldu ve Berlin’deki Friedrich-Wilhelm Üniversitesi’nin Kurulması’nda Önemli Rol oynadı. Ayrıca, Öğretmenler’in Eğitim ve Yeterlik Düzeyini artırarak İlköğrenimi yeniden düzenledi. Prusya’nın, Eğitim’deki İlerleme’nin en önlerinde yer almasını sağladı. Kısa süren Eğitim Bakanlığı’ndan sonra Devlet Hizmeti’nden ayrıldıysa da, 1812’de Viyana Büyükelçisi oldu. 1813’teki Prag Kongresi’nde, Avusturya’nın Fransa’ya karşı Prusya ve Rusya ile İttifak kurma Kararı almasında Rol oynadı. 1815’te, Prusya Hükümeti Adına II.Paris Antlaşması’nı imzalayan Temsilcilerinden biriydi.

               Diplomatik Hayatı’nın Sonlarına doğru (1817) , J.C.Adelung’un Dilleri Karşılaştırmalı olarak incelediği Mithridates oder allgemeine Sprachkenkunde Adlı Eseri’nde Özellikle Bask Dili’ne İlişkin Önemli Düzeltme ve Ekler yaptı. Bu Katkıları’yla Araştırmacılar’ın İlgisi’ni Bask Dili’ne çekti ve bu Dil’in Bilimsel Çalışmalar’a Konu edilmesine ön ayak oldu. Bask ülkesi’ni de gezen Humbold, 1821’de İspanya’da yaşayan Eski Halklar üzerine bir İnceleme yazdı. 1828’de, Tekil ve Çoğul’dan Farklılık gösteren İkil Sayı üzerine İncelemelerinden Yola çıkarak bir Tür Dil Metafiziği’ne yöneldiği Über den Dualis’i yayınladı.

               En Önemli eseri olan, Cava’da konuşulan Eski Kavi Dili üzerine Çalışmasını tamamlayamadan öldü. Yarın kalan eseri kardeşi ve J.Buschmann Über die Kawisprache auf der Insel Java Adıyla yayına hazırladılar.

               Humbold’un Dilbilim Alanı’ndaki Diğer yazılarını Kardeşi, Estetik Alanı’ndaki Denemeleri ve Şiirleri’yle birlikte, 1841-52 arasında 7 Cilt olarak yayınladı. Goethe ile Yazışmaları ise 1876’da yayınlandı. Humbold üzerine 1900ler’de yazılan en Önemli Hayathikayesi H.Nette’in Wilhelm und Caroline von Humbold: ein Leben in Briefen (1956; Wilhelm ve Caroline von Humbold: Mektuplar’da bir Hayat) ve Paul R.Sweet’in Wilhelm von Humboldt (1978-79) 2 Cilt Adlı Eserlerdir.

 

               Eserleri:

               -Ideen zu einem Versuch, die Grenzen der Wirksamkeit des Staates zu bestimmen, [1]

               -Aesthetische Versuche über Goethes Herman und Dorothea, [2]

               -Über dıe Aufgabe des Geschichtschreiber, [3]

               -Über die Kawi sprache auf der Insel Jawa, [4]

               -Über die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaus und ihren Einfluss auf dıe Geistige Entwicklung des Menschengesclechts, [5] (Diller’in Yapısı arasındaki farklılıklar ve İnsanlığın Kültürel Gelişimindeki Etkileri Üzerine),

               - Mithridates oder allgemeine Sprachkenkunde,[6](Mithridates ya da Genel Dilbilim),

               - Über den Dualis, (İkil Sayı Üzerine)

               - Über die Kawisprache auf der Insel, [7](Java Adası’ndaki Kavi Dili Üzerine), 3 Cilt. Eser’in Giriş Bölümü’nü oluşturan Über die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaus und ihren Einfluss auf dıe Geistige Entwicklung des Menschengesclechts, Konuşma Filosofisi Aalanı’ndaki Temel eserler’den Biri sayılır.