(J)

0??-0??                 Markos ,Yuhanna                      Yahudi              Siyer Yazarı

0??-0??                 Matta,Levi                               Yahudi              Siyer Yazarı

0??-0??                 Yuhanna                                 Yahudi              Siyer Yazarı

 

Yuhanna

MÖ 0 ??-0 ??

 

                Hristiyan Geleneği’nde Yeni Ahit’teki 3 Mektub’un, 4.İncil’in Yazarı kabul edilir.

                 Kardeşi Yakup’la birlikte İsa’nın çağırdığı İlk Havariler arasında yer aldı. Markos İncili’nde adı hep Yakup’dan sonra geçer ; bu yüzden Yakub’un Küçüğü olduğuna inanılır. Annesi Salome, Havariler Meclisi’nde gizmet eden Kadınlar’dan biridir. Petrus’la birlikte 2 Kardeş, İsa’ya en yakın Havariler’i oluşturur. Hristiyanlığın Başlangıcı’ndan beri, Yuhanna’nın Eseri sayılan 4.İncil’de 2 Kardeş’den yalnızca bir kez, Taberiye Gölü’nün Kıyısında Göğe Yükselmiş İsa’yı gördüklerinde söz edilir. İsa’nın sevdiği Havari’nin Yuhanna olup olmadığı Metin’den anlaşılmaz. İncil’de Yuhanna’nın adı da hiç geçmez.

                 İsa’nın Dirilişi’nden sonra, Hristiyanlığı yeni kabul edenler’i kutsamak için Petrus’la birlikte Samiriye’ye gitmesi, Yuhanna’nın Kilise’de Önemli bir Konuma geldiğini gösterir. Pavlus’un tanıtmaları için İncil’i Emanet ettiği Kişiler Petrus, (Yuhanna’nın değil ‘İsanın Kardeşi’ olarak anılan) Yakup ve Yuhanna’dır. Yahudi Olmayanlar’ın Kilise’ye alınması Konusunda çıkan tartışma’da Yuhanna’nın Tutumu’nun ne olduğu bilinmemektedir, ama O ve Yandaşları’nın Pavlus’la ters düşdüğü, yani Yahudi Olmayanlar’ın Kilise’ye alınmasına karşı çıktığı yolunda bir delil yok.

                 Yuhanna’nın bundan sonraki Hayatı belirsiz ve Efsaneler’le süslüdür. 100 lerin sonlarında Ephesos Piskoposu Polykrates, Yuhanna’nın Mezarı’nın Ephesos’ta bulunduğunu, Onun ‘İsa’nın Sevdiği Havari’ olduğunu ileri sürüyordu. Yaklaşık 180’de Lugdunum (lyon) Piskoposu olan Iremaeus’a göre de Yuhanna Ephesos’ta ölmüş, İncil’ini ve Mektuplarını Ephesos’ta, vahip Kitabını da Patnos’ta (Batnos) yazmıştı.

                 200 lerde Ephesos’ta 2 Rakip Yöre’nin Halkı, Havariler’in Mezarı’nın kendi Yörelerinde olduğunu iddia ediyorlardı. Sonunda bunlardan birinin iddiası resmen benimsendi ve o yöre Kutsal ilan edildi (300 ler). İmğ. II.Theodosius, Mezarın bulunduğuna inanılan Şapel’in Çevresine, Bugün kullanılan Adıyla St.Jean Kilisesi’ni yaptırdı.

                 500 lerde Yuhanna’nın Mezarından alınan Toz’un Şifa getirdiği İnancı yaygınlaştı. Aynı Dönemde Ephesos’taki Kilise’nin Önde gelenleri, 4.İncil’in Yuhanna El Yazısı ile yazılmış bir Nüshasının kendilerinde bulunduğunu öne sürdüler.

                 Batı’da da özellikle Markos İncili’nin Yuhanna’nın öldürüldüğü biçiminde yorumlanması sonucunda pek çok Efsane yayıldı. 100 lerde yaşamış olan kartacalı Teolog Tertullianus, Yuhanna’nın kaynar Yağ’a atıldığını, amma yara bile almadan kurtulduğunu yazıyordu.

                 600 lerde Laterano Bazilikasında bu Olayı gösteren bir Tablo yapılarak Roma’daki Latin  Kapısı’na yerleştirildi. Bu Olay, her Yıl 6 Mayıs’ta anılır. Yuhanna’nın Yortu Günü ise 27 Aralık’tır. Yuhanna’nın ölmediği yolundaki İnanç ise Eski bir Efsane’ye dayanır. Yuhanna’nın İşleri (100 ler) adlı Apokrif metnin Özgün Biçiminde Yuhanna ölür. Ama sonradan, Enoş ve İlyas gibi Onun da Göğe yükseltildiği Kabul edilmiştir. Bir başka yaygın İnanış’a göre de Yuhanna’nın Mezarı’nın üstündeki Toprak, sanki Havari hala Soluk  alıyormuşcasına inip kalkar.

                 Ortaçağ İkonografisinin Kaynağı olan Efsaneler’in çoğu, Yuhanna’nın İşleri’nden alınmıştır. İkonografi’de Yuhanna İlk Dönemler’den başlayarak hep Genç ve Sakalsız betimlenmiş, Ortaçağ Batı Sanatı’nda da bu en Yaygın Yuhanna Tasviri olmuştur.  Bizans’ta ise Yuhanna, Saçı ve Uzun Sakalı  ağarmış olarak , çoğunlukla Elinde İncil’le betimlenir. İncil Yazarı olarak Simgesi Kartal’dır. Yuhanna’nın Vahyi’nde yer alan Esinler dolayısı ile Bizans’ta Teologos lakabıyla anılmıştır. İncil Yazmaları’nda   yer almayan bu Unvan’a Yuhanna’nın Yazmaları’nda rastlanır.Ephesos’da St.Jean Kilisesi’nin bulunduğu Tepe de  Hagios Theologos (Ayasuluğ) asını taşır.

                

Sh.458

Yuhanna İncili :

                 Yeni Ahid’deki 4 incil’in 4. Havari Yuhanna’nın  tarafından yazıldığı kabul edilirse de Yazar’ının Kimliği konusunda pek çok tartışma vardır.  Dili ve Gelişkin bir İlahiyatı Temel alması , Yazarı’nın Yuhanna’dan sonra yaşamış ve onun  Öğretilerinden yayarlanarak metni kaleme almış olabileceğini düşündürür. Ayrıca İsa’nın hayatına ilişkin birkaç Bölüm’ün Öteki İnciller’deki sırayı izlememesi ve Son Bölümün sonradan eklenmiş gibi durması nedeniyle, Metnin ayrı zamanlarda, ayrı kişilerce  yazılmış Bölümler’den oluştuğu öne sürülmüştür. İncil’in yazıldığı Yer ve Tarih de belli değildir. Birçok Araştırmacı, Öğretiyi  Helenistik kökenli Hristiyanlar’a aktarmak için MS 100 de Ephesos’ta yazıldığını kabul etmektedir.

                 Yuhanna İncili, Öteki İnciller’den birkaç noktada ayrılır :  Öbürlerinden farklı bir zaman  dilimini kapsar. İsa’nın peygamberliğinin büyük Bölümünün Yahuda’da geçtiğini belirtir ve İsayı İlahiyat Konularında uzun Söylevler verirken tasvir eder.Ama Asıl Farklılık, bu İncil’in yöneldiği Genel Amaç’tır. Yazar, İsa’nın birçok Simgesel Eylemini yazmamayı yeğlediğini, bunların  yerine Okuyucuların, Mesih Kilisesi’nin Gizmeli Birliğini kavrayıp paylaşabilmeleri için özellikle belirli olayları aktardığını belirtir. Anlatı’ya bu amaç Egemen’dir Birtür Mistik Simgesellik ile Bedenleşme’nin  Gerçekliği üzerinde ısrarla durur. İncil Bedenleşme Konusu’nda açıkça Tekvin’i çağrıştıran bie değişle başlar : ‘Başlangıçta Söz vardı ve Söz Tanrı’ylaydı ve Söz Tanrı’ydı.’  Yazar sürekli olarak İsa’nın Davranış Nedenlerine Açıklık  getirmek için Yorumlar yapar, İsa’nın bazı Mucizelerini, örneğin Öbür İnciller’de yer alan 5000 Kişi’nin Doyurulmasını (6/1-15) daha derin bir Tinsel Gerçeğin Simgesi olarak açıklar : ‘Hayat Ekmeği benim’ (6/35). Yuhanna İncili’nde İsa, Markos İncili’ndeki gibi hep Kimliğini  gizlemez ; kenini açıkça Tanrı’nın Oğlu olarak tanıtır. Dolayısıyla Yuhanna İncili’nde yalnızca bir Dizi olay aktarılmakla kalmamış, çeşitli ayrıntılar öne çıkarılarak bu Olaylar’ın  İlahiyat açısından Sistemli bir Yorumuna ulaşılmıştır.

 

Sh.458

 

Yuhanna’nın Mektupları :

 

Sh.459

Yuhanna’nın Vahyi :

 

Sh.459

Yuhanna’nın İşleri :

 

Sh.458