(J)
0??-0?? Markos ,Yuhanna
Yahudi Siyer Yazarı
0??-0?? Matta,Levi
Yahudi Siyer Yazarı
0??-0?? Yuhanna
Yahudi Siyer Yazarı
Yuhanna
MÖ 0 ??-0 ??
Hristiyan Geleneği’nde Yeni Ahit’teki 3 Mektub’un,
4.İncil’in Yazarı kabul edilir.
Kardeşi Yakup’la birlikte İsa’nın çağırdığı
İlk Havariler arasında yer aldı. Markos İncili’nde adı
hep Yakup’dan sonra geçer ; bu yüzden Yakub’un
Küçüğü olduğuna inanılır. Annesi Salome, Havariler
Meclisi’nde gizmet eden Kadınlar’dan biridir.
Petrus’la birlikte 2 Kardeş,
İsa’ya en yakın Havariler’i
oluşturur. Hristiyanlığın Başlangıcı’ndan beri, Yuhanna’nın
Eseri sayılan 4.İncil’de 2 Kardeş’den yalnızca bir kez,
Taberiye Gölü’nün Kıyısında Göğe Yükselmiş
İsa’yı gördüklerinde söz
edilir. İsa’nın sevdiği
Havari’nin Yuhanna olup olmadığı Metin’den anlaşılmaz.
İncil’de Yuhanna’nın adı da hiç geçmez.
İsa’nın
Dirilişi’nden sonra, Hristiyanlığı yeni kabul edenler’i
kutsamak için Petrus’la
birlikte Samiriye’ye gitmesi, Yuhanna’nın Kilise’de
Önemli bir Konuma geldiğini gösterir.
Pavlus’un
tanıtmaları için İncil’i Emanet ettiği Kişiler
Petrus, (Yuhanna’nın değil
‘İsa’nın Kardeşi’ olarak
anılan) Yakup ve Yuhanna’dır. Yahudi Olmayanlar’ın
Kilise’ye alınması Konusunda çıkan tartışma’da Yuhanna’nın
Tutumu’nun ne olduğu bilinmemektedir, ama O ve Yandaşları’nın
Pavlus’la
ters düşdüğü, yani Yahudi Olmayanlar’ın Kilise’ye alınmasına
karşı çıktığı yolunda bir delil yok.
Yuhanna’nın bundan sonraki Hayatı
belirsiz ve Efsaneler’le süslüdür. 100 lerin sonlarında
Ephesos Piskoposu Polykrates, Yuhanna’nın
Mezarı’nın Ephesos’ta bulunduğunu, Onun ‘İsa’nın
Sevdiği Havari’ olduğunu ileri sürüyordu. Yaklaşık 180’de
Lugdunum (lyon) Piskoposu olan Iremaeus’a göre de
Yuhanna Ephesos’ta ölmüş, İncil’ini ve Mektuplarını
Ephesos’ta, vahip Kitabını da Patnos’ta (Batnos) yazmıştı.
200 lerde Ephesos’ta 2 Rakip Yöre’nin Halkı, Havariler’in
Mezarı’nın kendi Yörelerinde olduğunu iddia ediyorlardı.
Sonunda bunlardan birinin iddiası resmen benimsendi ve o yöre
Kutsal ilan edildi (300 ler). İmğ. II.Theodosius, Mezarın
bulunduğuna inanılan Şapel’in Çevresine, Bugün kullanılan
Adıyla St.Jean Kilisesi’ni yaptırdı.
500 lerde Yuhanna’nın Mezarından alınan Toz’un
Şifa getirdiği İnancı yaygınlaştı. Aynı Dönemde Ephesos’taki
Kilise’nin Önde gelenleri, 4.İncil’in Yuhanna El Yazısı ile
yazılmış bir Nüshasının kendilerinde bulunduğunu öne sürdüler.
Batı’da da özellikle Markos İncili’nin
Yuhanna’nın öldürüldüğü biçiminde yorumlanması sonucunda
pek çok Efsane yayıldı. 100 lerde yaşamış olan kartacalı
Teolog Tertullianus, Yuhanna’nın kaynar Yağ’a
atıldığını, amma yara bile almadan kurtulduğunu yazıyordu.
600 lerde Laterano Bazilikasında bu Olayı
gösteren bir Tablo yapılarak Roma’daki Latin Kapısı’na
yerleştirildi. Bu Olay, her Yıl 6 Mayıs’ta anılır. Yuhanna’nın
Yortu Günü ise 27 Aralık’tır. Yuhanna’nın ölmediği
yolundaki İnanç ise Eski bir Efsane’ye dayanır. Yuhanna’nın
İşleri (100 ler) adlı Apokrif metnin Özgün Biçiminde
Yuhanna ölür. Ama sonradan, Enoş ve İlyas
gibi Onun da Göğe yükseltildiği Kabul edilmiştir. Bir başka
yaygın İnanış’a göre de Yuhanna’nın Mezarı’nın
üstündeki Toprak, sanki Havari hala Soluk alıyormuşcasına
inip kalkar.
Ortaçağ İkonografisinin Kaynağı olan
Efsaneler’in çoğu, Yuhanna’nın İşleri’nden
alınmıştır. İkonografi’de Yuhanna İlk Dönemler’den başlayarak
hep Genç ve Sakalsız betimlenmiş, Ortaçağ Batı Sanatı’nda da
bu en Yaygın Yuhanna Tasviri olmuştur. Bizans’ta ise
Yuhanna, Saçı ve Uzun Sakalı ağarmış olarak , çoğunlukla
Elinde İncil’le betimlenir. İncil Yazarı olarak Simgesi
Kartal’dır. Yuhanna’nın Vahyi’nde yer alan Esinler dolayısı
ile Bizans’ta Teologos lakabıyla anılmıştır. İncil
Yazmaları’nda yer almayan bu Unvan’a Yuhanna’nın
Yazmaları’nda rastlanır.Ephesos’da St.Jean Kilisesi’nin
bulunduğu Tepe de Hagios Theologos (Ayasuluğ) asını
taşır.
Sh.458
Yuhanna İncili :
Yeni Ahid’deki 4 incil’in 4. Havari Yuhanna’nın
tarafından yazıldığı kabul edilirse de Yazar’ının Kimliği
konusunda pek çok tartışma vardır. Dili ve Gelişkin bir
İlahiyatı Temel alması , Yazarı’nın Yuhanna’dan sonra
yaşamış ve onun Öğretilerinden yayarlanarak metni kaleme
almış olabileceğini düşündürür. Ayrıca
İsa’nın hayatına ilişkin
birkaç Bölüm’ün Öteki İnciller’deki sırayı izlememesi ve Son
Bölümün sonradan eklenmiş gibi durması nedeniyle, Metnin ayrı
zamanlarda, ayrı kişilerce yazılmış Bölümler’den oluştuğu öne
sürülmüştür. İncil’in yazıldığı Yer ve Tarih de belli değildir.
Birçok Araştırmacı, Öğretiyi Helenistik kökenli Hristiyanlar’a
aktarmak için MS 100 de Ephesos’ta yazıldığını kabul
etmektedir.
Yuhanna İncili, Öteki İnciller’den
birkaç noktada ayrılır : Öbürlerinden farklı bir zaman
dilimini kapsar. İsa’nın
peygamberliğinin büyük Bölümünün Yahuda’da geçtiğini belirtir
ve İsa’yı İlahiyat
Konularında uzun Söylevler verirken tasvir eder.Ama Asıl
Farklılık, bu İncil’in yöneldiği Genel Amaç’tır. Yazar,
İsa’nın birçok Simgesel Eylemini yazmamayı yeğlediğini,
bunların yerine Okuyucuların, Mesih Kilisesi’nin
Gizmeli Birliğini kavrayıp paylaşabilmeleri için özellikle
belirli olayları aktardığını belirtir. Anlatı’ya bu amaç
Egemen’dir Birtür Mistik Simgesellik ile Bedenleşme’nin
Gerçekliği üzerinde ısrarla durur. İncil Bedenleşme Konusu’nda
açıkça Tekvin’i çağrıştıran bie değişle başlar : ‘Başlangıçta
Söz vardı ve Söz Tanrı’ylaydı ve Söz Tanrı’ydı.’ Yazar
sürekli olarak İsa’nın Davranış Nedenlerine Açıklık
getirmek için Yorumlar yapar, İsa’nın
bazı Mucizelerini, örneğin Öbür İnciller’de yer alan 5000
Kişi’nin Doyurulmasını (6/1-15) daha derin bir Tinsel Gerçeğin
Simgesi olarak açıklar : ‘Hayat Ekmeği benim’ (6/35).
Yuhanna İncili’nde İsa,
Markos İncili’ndeki gibi hep Kimliğini gizlemez ;
kenini açıkça Tanrı’nın Oğlu olarak tanıtır. Dolayısıyla
Yuhanna İncili’nde yalnızca bir Dizi olay aktarılmakla
kalmamış, çeşitli ayrıntılar öne çıkarılarak bu Olaylar’ın
İlahiyat açısından Sistemli bir Yorumuna ulaşılmıştır.
Sh.458
Yuhanna’nın Mektupları :
Sh.459
Yuhanna’nın Vahyi :
Sh.459
Yuhanna’nın İşleri :
Sh.458