ALMAN FİLOSOFİSİ

Aufklaerung’dan Diyalektiğe

 

Germenler'den Kutsal Roma'ya

Reformasyon'a Doğru

Hegel'den Heidegger’e

23. Saat

1700 lü yıllar  Christian Frederic Boehme   Kantçı 
1700-1766 Prof. Gottsched    Edebiyatçı
1707-1767  Peter Süssmilch  Papaz, Demograf, Matamatikçi, İstatistikçi, Merkantilist
 ö.1772  M.George Körner Bak:Yükselen Kapitalizm
1707-1778 Karl Günther Ludovici Leibniz-Wolff Öğretisi
1708-1777   Albrecht Haller (İsviçreli)  Doğabilimci, Ozan, Yayıncı
1708-1780 Frederic Baumeister  Leibniz-Wolff Öğretisi
1709-1782 Andreas Sigismund Maggraf Kimyacı
1713-1751  Martin Knutzen  Mantık, Metafizik Prof, Anti-Materyalist.
1714-1762    Alex. Gottlieb Baumgarten Leibniz-Wolff Öğretisi, Estetik Biliminin Kurucusu,
1715-1775 Christian Auguste Crusius  Protestan Teolog, Wolff  Eleştirmeni Sofu
1716-1790  Godefrov Plouquet  Matematikçi, Leibniz-Wolff Öğretisi,
1717-1768 Johann J. Winckelmann Sanay Kuramcısı, Tarihçi, Arkeolog, Estetikçi,
1718-1777   Georg Friedrich Meier Estetik, Metafizik, Ahlakçı
1718-1787  Johann Friedrich von Pfeiffer Bak:Yükselen Kapitalizm
1719-1772   Gottfried Achenwall     İstatistiğin Kurucularından,Hukuk-Tarih Okutmanı
1720-1771  Johann H. Gottlob von Justi  Leibniz- Eleştirmeni
1720-1790   Andreas Boehm  Leibniz-Wolff  Öğretisi
1723-1789  Paul Henri D. baron d’Holbach Alman asıllı  Baron  Bak:Aufklaerung Çağı
1723-1790 Johann Bernhard Basedow Eğitimbilimci, Rousseau Etkisinde
1723-1807 Melchior Grimme  Bak:Aufklaerung Çağı
1724-1804  Immanuel Kant       Kritisizm’in Kurucusu, Klasik İdealist
1728-1777  Jean Henri Lambert    Fransız, Matematikçi, Fizikçi, Astronom, Filozof
1728-1782   Isaac Isellin (İsviçre)   Pedagog, Ekonomist,
1728-1797   Benedikt Stattler   Cizvit Papaz, Teolog, Kant Karşıtı
1728-1800 Johann Georg Busch  Bak:Yükselen Kapitalizm
1729-1781    Gotthold Ephraim Lessing  Ozan,Trajedi Yazarı, Klasik Alman Edebiyatının Babası
1729-1786 Moses, Mendelssohn     Bak:Yahudi Rönesansı 
1730-1788 Johann Georg Hamann Mistik, Kant Karşıtı, İdealistler Üzerinde Etkili
1730-1783  Charles Louis de Beausabre Fransız, Mutluluk Felsefesi
1732-1804  Jacques Necker (İsviçre)   Bak:Aufklaerung Çağı, Bak:Yükselen Kapitalizm
1732-1806  Johann Christoph Adelung Tarihçi, Dilbilgini,
1733-1794  Caspar Friedrich Wolff  Fizyolog, Anatomist.
1735-1809 August Ludwig von Schlözer  Felsefe Tarihçisi,
1736-1805   Johannes Nicolaus Tetens Felsefeci, Metafizikçi Matematikçi,
1738-1776  Thomas Abbt  Ahlakçı, Alman Dilini Geliştirenlerden
1738-1809 Samuel Steinbart    Teolog, Hristiyanlık Felsefecisi,
1738-1822   William Herschel    Bak:Aufklaerung Çağı
1739-1805   Johannes Schulz  Kantçı, Matematikçi,
1741-1801  Johann Kaspar Lavater  (İsviçre) Mistik Papaz, Fizyonomist
1742-1798  Christian Garve   Felsefe Çevirmeni,
1743-1813    Johann Christian Lossius  Felsefe-Teoloji Prof. Deist,
1743-1819  Friedrich Heinrich Jacobi Duygu ve İnanç Felsefesi
1744-1803 Johann Gottfried von Herder Kant’ın Öğrencisi,Eleştirmen, Tarih Felsefecisi
1744-1814 Frederic Anccillon Descartes-Leibnizci.
1744-1817   Karl T. primo de Dalberg  Ahlak-Felsefe Estetik Araştırmacısı
1744-1818    Ernst Platner     Leibniz-Wolff Öğretisi, Hekim, Ahlak,Psikoloji,
1746-1818    Joachim Heinrich Campe  Pedagog, Pikolog, Sözlükçü
1746-1827  Johann Heinrich Pestalozzi (İsviçre) Pedagoji’nin Kurucusu, Teoloji karşıtı,
1747-1810  Christophe Meiners   Din Tarihçisi, Skolastik Karşıtı,  
1747-1832 Christian Godfroi Schutz Leibniz ve Kant Şarihi, (Latince yazdı)
1748-1800 Chretien Theophile Selle Kant Karşıtı,Deneyci, Hekim,
1748-1803 Dietrich Tiedemann  Wolffçu, Kant Karşıtı, Felsefe Tarihçisi,
1748-1821 Christian Graf zu Stolberg Alman  Ozan, Antik Grek ve Latin Ozanları çevirmeni
1748-1830      Adam Weishaupt   Aydınlanmışlar-Yetkinleşmişler Derneği Kurucusu
1749-1832   Johann W. von Goethe Şair,
1750-1809 Karl Erhard Schmidt Teolog, Kantçı, Antropolog,
1753-1840 Josephe Weber    Kant ve Schellingci,Papaz,Fizikçi
1753-1821   Franz Berg     Kilise Tarihçisi,
1753-1833   August F. Wilhelm Crome   İstatistikçi,
1754-1800 Salomon ben Josua Maimon  Bak:Yahudi Rönesansı 
1754-1828 August Hermann Niemeyer Teolog,Pedagog
1755-1825  Georg Samuel Alban Mellin Kant Uzmanı
1755-1834  Christian Guillaume Snell Kant Uzmanı
1756-1794 Eulogius Schneider Fransizken Papazı,Skolastik Karşıtı,
1758-1823 Karl Leonhard Reinhold Kantcı,
1758-1840 Heinrich Wilhelm Olbers Astronom,
1758-1858 Franz Joseph Gall (Avus. ) Hekim, Fizikçi, Anatomist,
1759-1805  Johann F. von Schiller Ozan, Dram Yazarı, Tarihçi
1759-1827 Ludwig Heinrich Jacob Kantçı, Adam Smithci
1759-1831 Theodor Schmalz   Doğal Hukukçu, Kantçı,
1761-1808 Christoph-Gottfried Bardili Teolog,Matematiksel Mantık
1761-1819 Wilhelm G. Tennemann Felsefe Tarihçisi, Sübjektif İdealist,
1761-1826  Frederic Staeudlin  Din ve Ahlak Tarihçisi
1761-1833 Gottlob Ernst Schulze Septik, Kant Eleştirmeni
1761-1840  Jacob Sigismund Beck Kant Yorumcusu
1762-1814 Johann Gottlieb Fichte Klaisk Subjektif İdealist,
1762-1826 Gaetan von Weiller  Teolog, Eğitimci, Felsefe Tarihçisi
1762-1832  Lazarus Bendavid (Yahudi) Bak:Yahudi Rönesansı 
1763-1821 Johann Gottlieb Buhle Kantçı,
1763-1825 Johann P. Friedrich Richter Teolog, Romancı, Estetiğe Giriş,
1765-1841 Franz von Baader  Hekim, Kimyager,Tanrısıl Evrimci,
1765-1847  Johann Gottfried Hofmann Bak:Yükselen Kapitalizm
1766-1828  Friedrich Bouterweck  Kantçı
1766-1835 Heinrich Friedrich von Storch Bak:Yükselen Kapitalizm
1766-1837 Friedrich Schwartz   Kantçı, Teolog
1766-1838 Thaddaeus Anselm Rixner Papaz, Schellingci,
1767-1812 Johann Neeb     Kantçı, Anti-Ateist
1767-1835 Karl Wilhelm Humboldt  Dilci, Berlin Üniversitesi İlk Rektörü
1767-1837 Jean-Pierre Ancillon Metafizikçi
1767-1845  August Will. von Schlegel Romantik Ozan, Eleştirmen, Dilci
1768-1821 Christian G. Schaumann Kantçı, mantık, Ahlak, Hukuk Felsefesi
1768-1834  Friedr. E. D. Schleiermacher Protestan Teolog
1769-1834  Jean Adam Bergk    Doğal Hukukçu
1769-1835   Auguste Matthiae  Tarih Felsefesi
1769-1859   Alexander Humboldt  Doğa Bilgini, Coğrafya, Klimatoloji Kurucusu

                             

Christian Frederic Boehme

1700 lü yıllar

    Alman düşünürü..

   Ünlü Kantçı. Sırasında yalan söylemenin de Ahlaka uygunluğunu söyledi. Kant’ı (ö.1804) Fichte’e (1762-1814 ) karşı savundu.

 

 

Prof. Gottsched

1700-1766

    Alman Edebiyatçısı

Alman tiyatrosunu, Fransız örneğine uygun olarak Prof. Gottsched düzenledi. Lessing (ö.1781) her şeyden önce, güçlü bir yönetici olan Gottsched'in beğenisiyle savaşmak zorundaydı.

 

 

Peter Süssmilch

1707-1767

    Papaz. Demografi alanında çalışmalarıyla ünlendi. Matematikçi, İstatistikçi. Çağdaş Nufus bilimin kurucusu. Alman Merkantilist, sigorta alanında katkıları var.

 

 

Karl Günther Ludovici

1707-1778

    Alman düşünür.

   Leibniz-Wolff öğretisi  izleticisi.. Leipzig de Felsefe Profesörü’ydü. Felsefi düşüncelerinden çok Sözlüğü önemlidir. Diğer eserleri ustalarının öğretileriyle ilgili. Alfred Weber (ö. 1958) O’nu Leibniz-Wolff’un önemli bir izleyicisi olarak anar.

   Eserleri:

   -Ticaret Sözlüğü, 5 cilt,

 

Albrecht Haller

1708-1777

    İsviçreli düşünür..

   Doğabilimci, ozan ve yayımcı.  Toplumsal-siyasal görüşleri gerici bulunur. Goethe’nin (d.1749) kendisine karşı çıkmasıyla ünlendi. ‘Falschheit der Menschichen Tugenden adlı şiirinde şöyle der:

   ‘Doğanın derinine hiç bir ruh inemez, bu ruh sadece dış kabuğu görebilirse ne büyük mutluluk..’

   Goethe, ‘Allerdings adlı şiirinde (1820) Doğanın tek bir birlik olduğunu, Haller’in yaptığı gibi, insan için bilinmeyen iç çekirdek ve dış kabuk diye bölünemeyeceğini belirterek Haller’in savına karşı çıktı. Hegel (1770-1831), Goethe’yle (ö.1832) Haller arasındaki bu tartışmayı Felsefi Bilimler Ansiklopedisi’nde iki kez belirtir.[1]

 

 

Frederic Baumeister

1708-1780

    Alman düşünürü..

   Leibniz (ö.1716) ve Wolff Öğretisi’ni izledi. Goerlitz Üniversitesi’nde Rektördü.

   Eserleri:

   -Histoira doctrinoe de mundo optimo, [2]

   -Institutiones metaphisicoe methodo Wolfiadornatoe, [3]

 

 

Andreas Sigismund Maggraf

1709-1782

    Alman kimyacısı.. 1747 de pancar kökünde şekeri bulmakla meşhur.

 

 

Martin Knutzen

1713-1751

    Alman düşünürü...

   Kant’ın öğretmenlerinden. Kögigsberg Üniversitesi’nde Mantık ve Metafizik Profesörlüğü yaptı. Anti-Materyalist bir Metafizikçi’ydi. Maddenin düşünme yeteneği olamayacağını Metafizik olarak kanıtlayan eseri çağında beğenildi.

   Eserleri:

   -Elementa Philosophiae Rationalis sive Logica,[4]

   -Systema Causarum Efficientium, [5]

 

 

Alexander Gottlieb Baumgarten

1714-1762

    Alman düşünürü..

   Felsefe Profesörüydü. Leibniz-Wolff Felsefesi’nden yanaydı.

   Estetik Bilimi’nin kurucusu sayılır. Güzellik anlayışını Felsefe’den ayırarak bağımızlaştırmış ve bu konuda günümüzde de geçerli olan düşünceler ileri sürdü.

   Eserleri:

   -Aesthetica Acromatica,[6]

   -Metaphysica, [7]

   -Ethica philosophica, [8]

   -Jus naturae, [9]

 

 

Christian Auguste Crusius

1715-1775

    Alman düşünürü..

   Proteston Teolog. Wolffu eleştirdi ve Protestanlığa uygun yeni bir Felsefe kurmaya öalıştı. Sofuluğuyla ünldü.

 

 

Godefrov Plouquet

1716-1790

    Alman düşünürü..

   Matematikçi. Tübingen Üniversitesi’nde Felsefe Profesörlü’ğü yaptı. Leibniz-Wolff öğretisini açıklayıp geliştirmeye çalıştı. Materyalizm’e karşı Ruhçuluğu savundu. Mantık ve Felsefe Tarihi üstüne çalıştı.

   Bir incelemeci O’nu şöyle tanımlar: ‘Hayatın büyük bölümünü İncil’i incelemekle geçirdi.’

   Eserleri:

   Latince yazılmış pek çok eseri vardır.

 

 

Johann Joachim Winckelmann

1717-1768

    Alman düşünürü..

   Alman Aydınlanmacıları’ndan.. Tarihçi, Sanat Kuramcısı, Esretikçi, Arkeolog..

   Eserleriyle Sanat Tarihi’nde yapılmış ilk bilimsel araştırmaları başlattı. Sanat ve Estetik görüşleri kendisinden sonraki akımları büyük ölçüde etkiledi. Sanatın gelişmesini hem doğal koşullara (iklim), hem de (siyasal yönetimin doğurduğu düşüncelere bağlar. İnkarnasyon gibi Tanrısal güzelliğin de Eski  Grek heykellerinde cisimselleştiğini ileri sürer.

   Eserleri:

   -Geschichte der Kunst der Altertums, (Eskiçağ Sanat Tarihi),[10]

   -Gedanken über die nach Ahmung der Grieschischen Werke, ( Grek Eserlerinin Taklidi Üstüne Düşünceler), [11]

 

 

Georg Friedrich Meier

1718-1777

    Alman düşünürü..

   Halle Üniversitesi’nde Felsefe Prof.u idi. Burda iki kez de Rektörlük etti. Estetik, Metafizik ve Ahlak alanında çalıştı. Öğretici ve açıklayıcı El kitaplarıyla ün yaptı.

   Eserleri:

   -Güzel Sanatkarın ve Bilimlerin İlkeleri, [12] Çağında etkili oldu, beğenildi.

 

 

Gottfried Achenwall

1719-1772

    Alman düşünürü..

   İstatistik Bilimini’n kurucularındandır.  Çeşitli Üniversitelerde Hukuk ve Tarih okuttu. Ekonomi üstüne çalıştı.

 

 

Johann Heinrich Gottlob von Justi

1720-1771

    Bak:Yükselen Kapitalizm

  

   Alman Ekonomist.. Viyana’da Profesördü..  Berlin Akademisi’nde verdiği 2 Bilimsel incelemeyle (disertasyonla) Leibnizin (ö.1717) Monad kuramını eleştirdi.

   İncelemeciler , v’in ilk kez böylesine bir açıklıkla eleştirildiğini vurgularlar.

   Sonunda ihtilasla suçlanarak hapsedildi ve cezaevi’nde öldü.

 

 

Andreas Boehm

1720-1790

    Alman düşünürü..

   Leibniz-Wolff Felsefesi’nin ünlü izleyicilerinden olan bir Felsefe Prof.u

 

 

Johann Bernhard Basedow

1723-1790

    Alman Düşünürü..

   Eğitimbilimci.. Eğitimbilimde Rousseau (ö.1778) etkisindedir. Özellikle Bedeneğitimi’nin babası sayılır. Teoloji konularında da eserleri var.

   Kant (ö.1804) tarafından övülmüştür.

   Eserleri:

   -Praktische philosophie,[13]

   -Methoden Buch für Vater und Mütter der familien und Völker, [14]

 

 

Jean Henri Lambert

1728-1777

    Fransız düşünürü..

   Almanya’da yetiştiği ve Almanca yazdığı için Almanlar O’nu kendilerinden sayarlar ve adını Johann Heinrich olarak anarlar. Çağdaşları O’nu Leibniz (ö.1716) ile kıyaslarlar. Fransızlar’ın Prusya’lı Lambert dedikleri, kendisinden dört yaş büyük olan Kantın Almanya’nın 1.dahisi dediği bir Metafizikçi.

   Matematikçi, Fizikçi, Astronom, Filozof. Bütün bu alanlarda ün yaparak çağını etkiledi. Berlin Akademisi’nde Profesör’dü. Matematik ve Fizik alanlarında kendi adıyla anılan icadları vardır. Fotometre’yi o buldu.

   Daha sonra Hegel’inde (ö.1831) kullanacağı Fenomenoloji değimini o ortaya attı. Kantın Müjdecisi sayılır. Kant’ın bir çok varsayımları Lambert’te basit ve ilkel biçimde var olduğnu söylerler. Bu nedenle Kant inceleyicileri David Hume (ö.1776) kadar, Lambert’e de dikkat edeceklerdir.

Pek çok eser yazdı. Felsefe’ye dair olan Yeni Mantık, ve Mimarlığa Giriş’de neyi bilip neyi bilemeyeceğimizi araştırır.

‘Bir şey ölçülemez ve tartılamazsa ben ondan hiçbir şey anlamam’ der ama kavramla nesnel gerçeklik arasında aracı olarak Tanrı’yı gösterir.

   Eserleri:

   -Neuer Organon, (Yeni Organon),[15]

   -Anlage zur Architectonik, (Mimarlığa Giriş),

 

 

Isaac Isellin

1728-1782

    Bak: Yükselen Kapitalizm

   İsviçreli düşünür.

Über die Geschichte der Menschheıt adlı ünlü olduğu eseriyle Herder (ö.1803) ve Condorcet’e önclük etti. Pedagoji ve Ekonomi’yle’de uğraştı.

   Eserleri:

   -Über die Gschichte der Menschheıt[16]

 

 

Benedikt Stattler

1728-1797

    Alman düşünürü..

   Teolog. Cizvit Tarikatı’ndan bir Papaz. Solothurn’da Teoloji Proseförlüğü yaptı. Kant Öğretisine düşmanlıkla ünlendi. Bunun Hristiyanlıkla asla bağdaşamayacağını söyledi. 4 yaş küçük olduğu muraızdan 7 sene önce öldü.

   Çok sayıda eser yazdı.

   Eserleri:

   -Demonstratio Evangelıca, (Protestanlığın Tanımı), [17]

 

 

Moses, Mendelssohn

1729-1786

    Alman Düşünürü, Yahudi.

   Metafizikçi.  Leibniz-Wolff öğretisini izledi. Leibniz’in (ö.1716) iyimserliğini, Voltaire’nin (1694-1778) alaycı Candide’ine karşı savundu.

   Alman Aydınlanması’na katkıları var. Çok güç koşullar içinde kendini geliştirdi.

   Eserleri:

   -Philosophische Gespraeche, (Felsefi Söyleşiler),[18]

   -Phadon oder über die Unterblichkeit der Seele, (Phadon yada Ruhun Ölümsüzlüğü Üstüne), [19]3 Diyalog.

   -Morgenstunden oder Vorlesungen über  das Dasein Gottes, (Sabah Söyleşileri ya da Tanrı’nın Varlığı Üstüne Konuşmalar), [20]

   -Duyumlar üstüne Mektuplar, [21]

   -Metafizikte Belirginlik Üstüne, [22]

   -Güzel Sanatlarla Edebiyatın Kaynakları ve İlişkileri Üstüne Belirlemeler, [23]

 

Johann Georg Hamann

1730-1788

    Alman düşünürü...

   İdealist ve Mistik. Kuzey Müneccimi diye anılır. Fransız Düşüncesi’nin etkisiyle gelişen Rasyonalizme ve Klasisme başkaldırarak Herder (ö.1803) ve Goethenin (ö.1832)  oluşuma yol açtı. Burjuva Demokratik Sturm und Drang Edebiyat Okulu, O’nun etkisiyle yönlendi. Kant’a (ö.1804) ve Aydınlanma’ya karşı çıktı. Mistik sezgiyle dolaysız bilgi öğretisini savundu.

Çağındaki Almanları büyük ölçüde etkiledi. Varlığın Genel Yasası olarak karşıtların birliği’nden sözettiği için Fichte (ö.1814), Schelling (ö.1854) ve Hegeli (ö.1831) (Alman İdealizmi) etkiledi, hazırladı.

Eserleri:

-Kreuzzüge eines Philologen, (Bir Filologun Kutsal Savaşımları),[24]

-Des Ritters von Rosenkreuz letzte Willenmeynung, (Rosenkreuz Şövalyesinin Son Düşünceleri), [25]

-Metakritik über den Purismus der Vernunft, (Usun saltıklığı üstüne eleştiri), [26]

 

 

Charles Louis de Beausabre

1730-1783

    Fransız Isaac de Beausabre’ın Berlin’deyken doğan oğlu.  Babasının ölümünden sonra Büyük Frederic , babasına sevgiden dolayı O’nu evlat edindi. Alman kültürü ile yetişen bir Alman düşünürü oldu.

   Pyrrhonculuk, Epikourosçuluk ve Mutluluk Felsefesi üzerine çalışmalarıyla tanındı.

 

 

Johann Christoph Adelung

1732-1806

    Alman düşünürü.. Tarihçi ve Dilbilimi..

   Marxçılığı küçümsemeye çalışanlar, Marxılığa kaynaklık ettiklerini ilerisürdükleri yazarlar arasında Adelung’u da sayarlar.

   Eserleri:

   -Geschtehte der Kultur, [27]

 

 

Caspar Friedrich Wolff

1733-1794

    Alman düşünürü.. Fizyolog ve Anatomist..

   Almanya ve Rusya’da çalıştı. Evrim kuramı’nın kurucularındandır. Türlerin tek tek yaratıldıkları ve sabitlikleri (yani nasıl yaratıldılarsa öyle kaldıkları ve kalacakları) kuramıyla Performasyon adı verilen anlayışa karşı bütün gücüyle savaşmış, evrimi tanıtlamak için bilimsel kanıtlar sağlamıştır. O’nun bu savaşımında bir umut olan şey, O’ndan tam 300 yıl sonra 1859’da Darwin tarafından gerçekleştirilmiştir. Performasyon, çekirdek hücresinde organizmanın tüm bölümleriyle önceden varolması demektir, sözcüğün gerçek anlamında ‘yeni biçimlenme ya da epigenez (sıralı oluş) asla olmaz’ demektir. Daha açık bir değişle VXII. ve XVIII.yy ların Biyologlarınca yaygın olarak kabul edilen Performizme göre, organizma canlı hücrede cücük halinde ama bütünüyle (örneğin bir insan  cebini elleri, ayakları, gözleri, burnu vb.) vardır. Gelişme önceden varolan bütün bu organların niceliksel büyümelerinden başka bir şey değildir. İnsanlık yakın zamanlara kadar bu düşlemsel ve bilimdışı varsayımına inandı. Wolff bu inanışı çürütmeye çalıştı.

   Eserleri:

   -Theoria Genetarionis , (Üreme kuramı), [28]

 

 

August Ludwig von Schlözer

1735-1809

   Alman düşünürü..

   Göttingen Üniversitesi’nde Felsefe Profesörü’ydü.

   Vorstellung der Uviversalgeschichte ( Evren Tarihi kavramı, 1722) adlı eseri gözden geçirerek yazdığı Weltgeschichte (1785-89) adlı eseriyle ünlendi.

 

 

Johannes Nicolaus Tetens

1736-1805

    Alman Düşünürü..

   Kiel Üniversitesi’nde Felsefe ve Matematik Profesörü’ydü. Danıştay Üyeliği yaptı. Metafizikçi, İdealist kanattan. Brehier, Tennemann gibi Felsefe Tarihçileri’nce övülür.

   Eserleri:

   -Philosophische Versche Über dıe Menschliche Natur und ihre Entwicklung, (Beşeri Doğa ve onun gelişmesi üzerine Felsefi denemeler),[29]

 

 

Thomas Abbt

1738-1776

    Alman düşünürü..

   Ahlakçı. Metafiziğe sırtını çevirdi. Lessingle (ö.1781) birlikte Alman dilini geliştirenlerdendir. Edebiyat gücüne oturttuğu Felsefesiyle çağdaşlarını şaşırttı.

   Eserleri:

   -Vom tode fürs vaterland,[30]

   -Vom Verdinste, [31]

   -Vermischte Schriften, [32]

 

Samuel Steinbart

1738-1809

    Alman düşünürü..

   Frankfurt  Üniversitesi’nde Felsefe ve Teoloji Profesörü2ydü. Hristiyanca bir Felsefe geliştirmeye çalıştı. Gerçeğin hiçbir zaman bilinemeyeceğini savunur ve bilime kuşkuyla bakar. Almanca bir çok eser yazdı.

   Eserleri:

   -Saf Felsefe Sistemi ya da Hristiyanlığa Göre Mutluluk Kuramı,[33] pek çok kez basıldı.

 

Johannes Schulz

1739-1805

 

   Alkam düşünürü..

   Königsberg Üniversitesi’nde Matematik Profesörü’ydü. Ünlü Kantçı’lardan. Kant Öğretisi’ni çeşitli yanlardan inceleyen çeşitli kitaplar yazdı.

 

 

Johann Kaspar Lavater

1741-1801

 

   İsviçre’li düşünür..

   Mistik yapılı bir Papaz’dı. O’nu Ünlendiren eseri Physiogmomistische Fragmente de insan yüzünün, insanın dışavurmuş ruhu olduğunu ileri sürer. Bir insanın yüzüne bakmasını bilenler onun bütün yeteneklerini ve karekterini görebilirler.

   Tezi etrafında birçok hayran oluşturdu. Kurduğu bilim Fizyonomi olarak anıldı. Sonraki yıllar Psikoloji’de konu araştırılmaya devam etti.

   Eserleri:

   -Physiogmomistische Fragmente , (Fizyognomik Parçalar),[34]

 

 

Christian Garve

1742-1798

    Alman düşünürü..

   Leipzig Üniversitesi’nde Profesördü. Birçok dillerden Almanca’ya çeviriler (ör. Aristoteles, Cicero, Adam Smith) yapmakla ve halk için Felsefe Kitapları yazmakla ünlüdür. Bu çevirilerde yararlı açıklamalar ve yorumlar da yaptı.

   Ekonomik gelişmenin aşamaları üstüne bir kuram geliştirmekle de ünlendi. Bu kurama göre, ekonomik gelişme 3 aşamadan geçmiştir. 1.aşama ilkel ve eşit koşullar dönemidir, 2.aşama yöresel ve bölgesel teknik farklılıklar dönemidir, 3.aşama da tekniğin yaygınlaştığı ve egemen olduğu dönemdir.

   Eserleri:

   -Aristo’dan Kant’a Kadar Ahlak Felsefesi’nin Türlü İlkeleri Üstüne,[35] Ahlak çalışmaları için önemli bir kaynak sayılıyor.

 

 

Johann Christian Lossius

1743-1813

 

   Alman Düşünürü.. Erfurt Üniversitesi’nde Felsefe ve Teoloji Profesörü’ydü. İngiliz Deizmim’ine ilgi duydu. Ruhsal olayları Fizyolojik nedenlere bağladı. Eserlerini inceleyenler Metafiziğe karşı olduğunu düşünürler. mantık ve Psikoloji alanında da yazdı. Felsefe Tarihi’ne dair eserleri var. En önemli eseri Lexicon’dur. Bunu Kant (ö.1804) kavramlarını çürütmek için yazdığı söylenir.

   Eserleri:

   -Lexikon, (Felsefe Sözlüğü), [36] 4 Cilt,

 

 

Friedrich Heinrich Jacobi

1743-1819

    Alman düşünürü..

   Duygu ve İnanç Felsefesi adını verdiği düşünceci ve dini bir öğreti geliştirmeye çalıştı. Rasyonalizmi eleştirdi ve Rasyon yoluyla bilgi edinilemeyeceğini söyledi. Dini Duygu Felsefesi’nin temelini meydana getirdi. Rasyonun etkinliği duygusal hayatın sınırlarını aşamaz. Tek bilgi edinme yolu  duygusal hayat’ttır. Buna da iman yoluyla varılır. 

   Kendisine Feslefe sözlükleri’nde uzun yer ayrılır. Dilthey’in ( 1833-1911) ünlü Hayat Felsefesi ile Heidegger’in (1889-1976) ünlü Varoluşçuluk öğretileri Jacobi’nin düşüncelerine çıkar.

   Eserleri:

   -Woldemar,[37]

   -Aus Edward Allwills Papieren, [38]

   -Über die Lehre des Spinoza, in Briefen an Moses Mendelsson, [39]

   -David Hume über den Glauben oder İdealismus und Realismus, [40]

   -Von der göttlıchen Dingen und ihrer Offenbarung, [41]

 

 

Frederic Anccillon

1744-1814

    Alman düşünürü..

   Descartes (ö.1650) ve Leibniz (ö.1716) yandaşlığıyla tanınır. Felsefe Tarihi açısından önemli araştırmalar yayınladı.

 

 

Karl Theodore primo de Dalberg

1744-1817

    Alman düşünürü..

   Ahlak, Estetik ve Genel Felsefe sorunları üstüne çalıştı. Eserlerinin çoğunda Fransızca yazdı.

 

Ernst Platner

1744-1818

    Alman düşünürü..

   Hekim ve Felsefe Doktoru.. Leipzig Tıb Fakultesi’nde Profesör’dü. Leibniz ve Wolff Öğretisini izledi. Ahlak ve Psikoloji alanında da çalışmaları ve eserleri var.

   Eserlerİ.

   -Philosophische Aphorismen, (Felsefi Aforizmalar) , [42]2 cilt, Bu eserle ünlendi.

 

Joachim Heinrich Campe

1746-1818

    Alman düşüürü..

   Pedagog, Sözlükçü.. Psikoloji alanında çalışmaları var. Alman 1 94

 

 

Johann Heinrich Pestalozzi

1746-1827

    İsviçreli düşünür..

   Pedagog’du. Pedagoji’nin kurucusu sayılır. Teoloji karşıtı. J.J.Rousseau’nun (ö.1778) ünlü Emile’sinden edinlendi. Köy Ekonomisi üstüne de çalıştı. Okullar açtı, özellikle yoksul çocukları eğitti.

   Eserleri:

   -Meine Nachforschungen über den Gang der Natur ın der Entwicklung des Menshengeschichtes, (İnsan türünün gelişmesinde doğanın yolu üstünde Araştırmalar),[43]

   -Wie Gertrud ihre Kinder Lehrt?, (Gertrud:ocukları Nasıl Yetiştirilir?)

   -Buch der Mutter, (Annenin Kitabı), [44]

   -Bütün Eserleri, [45]15 cilt,

 

 

Christophe Meiners

1747-1810

    Alman düşünürü..

   Göttingen Üniversitesi’nde Profesör’dü. Din Tarihi üstündeki incelemeleriyle ünlendi. Dinin bilgisizliğin ürünü olduğunu söyledi. O’na göre zenciler de ikinci sınıf insanlardır. İlk dinin Fetişizm olduğunu düşünür. Skolastikle savaştı, başta Rousseau (ö.1778) olmak üzere 18.yy. düşünürlerinin öğretilerini yaymaya çalıştı.

   Eserleri:

   -Versuch über die Religionsgeschichte der Altesten Völker, (Eskiçağ Halklarının Dinleri Üstüne İnceleme), [46]

   -Historico Doctrinae de Vero Deo, (Gerçek Tanrı Öğretisi’nin Tarihi), [47]

   -Allgemein Kritische Geschichte der Religionen, (Eleştirel Din Tarihi), [48]

 

 

Christian Godfroi Schutz

1747-1832

    Alman düşünürü..

   Halle Üniversitesi’nde Felsefe ve Edebiyat Profesörüydü.. Leibniz (ö.1716) ve Kant’ın (ö.1804) görüşlerini açıklayan Latince eserler yazdı.

 

 

Chretien Theophile Selle

1748-1800

    Alman düşünürü..

   Kral Frederic Guillaume’nin Hekimiydi. Kant’ı deneyci bir açıdan eleştirerek ün yaptı. Ruhumuzda apiriori hiçbir şey bulunmadığını, tüm düşüncelerimizin duyusal deneylerden geldiğini savundu. Usun sadece duyusal deneylerden gelen izlenimleri uzlaştırma yetisi olduğunu savundu.

   Eserleri:

   -Saf Felsefenin İlkeleri, [49]

 

 

Dietrich Tiedemann

1748-1803

    Alman Düşünürü..

   Marburg Üniversitesi’nde Felsefe Profesörü’ydü. Kant’a karşı çıktı, Wolffu (ö.1754) savundu. İdealist ve Spekülatif Felsefe yanlısıdır. Thales’den Sokrates’e kadar olan dönemi ‘kaba ve fiziksel bir Doğa-tanrıcılık’ saymasına Materyalistler katılmazlar. Aristoteles, Diogenes Laertius, Plutarkhus’un başlattığı Felsefe tarihçiliğini, Georges Horn, Brucker ve O sürdürdür.

   Eserleri:

   -Untersuchungen über den Menschen, (İnsan Üstüne Araştırmalar), [50]

   -System der Stoischen Philosophie, (Stoa Felsefesi), [51]

   -Griechenlands Erste Philosophen,(İlk Grek Düşünürleri), [52]

   -Geist der Spekulativen Philosophie von Thales bis Berkeley, (Thales’den Berkeley’e  Kurgusal Felsefe Anlayışı), [53] Felsefe Tarihi’nde Avrupa Felsefesi için kaynak gösterilir.

 

Christian Graf zu Stolberg

1748-1821

 

   Alman ozanı..

   Antikçağ Grek ve Latin ozanlarından Almanca’ya yaptığı başarılı çevirileriyle Felsefe Tarihleri’nde kaynak gösterildi.

   Eserleri:

   -Gedichte aus dem Griechischen überzetzt,

 

 

Adam Weishaupt

1748-1830

    Alman düşünürü..

   baviera’nın Ingolstadt Üniversitesi’nde Doğal Hukuk Profesörüydü.. Illuminee (Aydınlanmışlar) ya da Perfectibilistes (Yetkinleşmişler) adını verdiği mezhebimsi bir Dernek kurdu. Bu dernek, her sınıf ve dinden bütün insanları sürekli bir çıkar doğrultusunda bir araya getirmek amacı güttü. Kürsüsünden oldu.

 

 

Karl Erhard Schmidt

1750-1809

    Alman düşünürü..

   Giesen ve Jena Üniversiteleri’nde Felsefe Profesörüydü.. Teoloji doktoru.. Kantcıydı. Kant Öğretisi’ni halka yaymaya çalıştı.

   Weimer Dukalığı’nın Kilise danışmanlığını yaptı. Antropoloji Dergisi çıkardı.

 

 

Josephe Weber

1753-1840

    Alman düşünürü..

   Fizik alanında çalıştı. Papaz’dı. Bir çok Kilise görevlerinde bulundu.

   Dillingen’de Felsefe okuttu. Felsefe’yi Doğa Bilimleri temeline oturtmayı amaçladı. Kant (ö.1804) ve Schelling (ö.1854) öğretilerine bağlandı.

   Almanca ve Latince yazdığı pek çok eseri var.

 

 

Franz Berg

1753-1821

    Alman Düşünürü..

   Kilise Tarihi Profesörü.. Gerçeğin Bilgisi’ni elde etmek için yeni bir yöntem bulmaya çalıştı. O’na göre yanılmanın tek nedeni, üstünde durulan konunun gereği gibi aydınlatılmamış olmasıdır. Buysa yeni bir Mantık’la gerçekleştirilebilir.

   Eserleri:

   -Epicritique de la philosophie, [54]

 

 

August Friedrich Wilhelm Crome

1753-1833

    Alman İstatiskçisi..

   İstatistik aracılığıyla birtakım pratik sonuçlara varnakla ünlü. Örneğin bölge Prensliklerinin bir Konfederasyon halinde birleşmesinden doğacak parasal ve mali yararı, Napoleon ordularına mukavemetten doğacak zararı istatistiklere dayanarak hesapladı. Roscher, O’nu Haupt-theoretiker des Rheinbundes olarak niteler.

 

 

Salomon ben Josua Maimon

1754-1800

    Polonyalı Yahudi Düşünürü..

   Almanca yazdı. Eserlerinden çok, 12 yaşında evlenip 14 yaşında baba olmasıyla ünlüdür.

   Şüpheci’ydi. Kant okuduğu bir eserini çok beğenmiştir.

   Eserleri:

   -Versuch über Transzendental-Philosophie, (Aşkın Felsefe Üstüne Deneme), [55] Kant’ın okuduğu eser,

   -Versuch einer Neuen Logik, (Yeni Bir Mantık Denemesi), [56] Şüpheci karekterli bu eserde Kant’ın Kategorilerini düzeltmeye çalıştı.

 

 

August Hermann Niemeyer

1754-1828

    Alman düşünürü..

   Teoloji Profesörü,Pedagog. Halle Üniversitesi’nde Rektörlük etti.

   Eserleri:

   -Grundsaetze der Erziehung und des Unterrichts, [57](Eğitim ve Öğretimin İlkeleri), Bu kitapla ünlendi.

   -Charakteristik der Bibel, (İncil’in Özellikleri), [58]

 

 

Georg Samuel Alban Mellin

1755-1825

    Alman düşünürü..

   Kant öğretisini yaymak ve halka öğretmekle ünlendi. Magdeburg’da danışmandı.

   Eserleri:

   -Kant Sözlüğü, (Eleşriri Felsefesinin Alfabetik Teknik Dili), [59]Önemli bulunur.

   -Felsefe Sözlüğü, [60]

   -Eleştiri Felsefesinin Alfabetik Teknik Dili, [61]

 

 

Christian Guillaume Snell

1755-1834

    Alman düşünürü..

   Kant’ı açıklamaya çalıştı.

   Eserleri:

   -Amatörler İçin Felsefe Elkitabı, [62]8 Cilt, Kardeşi Frederic Daniel Snell (1761-1830) ile birlikte yazdı.

 

 

Eulogius Schneider

1756-1794

    Alman düşünürü..

   Franssisken papazıydı. Ausburg’da Felsefe öğretmenliği yaptı. Skolastiği eleştirdi. Paris’te Halk savcısı oldu, kafası giyotinle kesilerek öldürüldü.

 

 

Heinrich Wilhelm Olbers

1758-1840

    Alman Astronom.

   Işık yutulmasının her yana doğru sonsuz uzaklıkta  parlak yıldızlarla dolu gökboşluğunun karanlığını açıklayabileceğini savundu. Eter (esir)  adı verilen bir maddenin gökboşluğunu doldurduğu varsayılıyor ve bunun artık ışık geçirmeyen bir uzaklığın bulunmadığı tartışılıyordu.

 

 

Johann Friedrich von Schiller

1759-1805

    Alman düşünürü..

   Ünlü Alman ozanı ve Dram yazarı.. Jena Üniversitesi’nde Tarih Prof.lüğü yaptı. Siyasal tezli ilk Alman Dramı olan Hile ve Sevgi’yle toplumsal eşitsizliği kıyasıya eleştiren Haydudlar dramını yazmakla Felsefe Sözlükleri’nde adına rastlanır. Şiirlerinde de  tiranlığa karşı insancı bir tutum izledi. Feodal toprak düzenini eleştirdi. İnsanı özgürlüğe ancak sanatın kavuşturacağını savundu. Kant Felsefesi’ne eğildi.

   Eserleri:

   -Philoosphische Brief, (Felsefi Mektuplar), [63]

 

 

Ludwig Heinrich Jacob

1759-1827

    Alman düşünürü..

   Halle Üniversitesi’nde Felsefe Profesörüydü. Bir ara Rusya’da Harkov Üniversitesi’nde Ekonomi dersleri verdi. Çarlık Rusya’sının mali sisetmini düzeltmek için kurulan komisyonda çalıştı. Felsefe’de Kant’ın, Ekonomi’de Adam Smith’i izledi. Felsefe ve Ekonomi alanlarında çok sayıde eseri, çevirleri var. Felsefe Yıllığı adlı bir dergi çıkardı. Ruhbilim, İnsanbilim, Gramer, Mantık vb.gibi çeşitli alanlarda çalıştı. Say’ın Ekonomi eseriyle, Thornton’un İngiliz Kredi Sistemi üstüne yazdığı  eseri Almanca’ya çevirdi.

   Eserleri:

   -Ödev duygusu Aracılığıyla Ruhun Ölmezliğini Tanıtlama, [64]Önce latince yazıp alamancaya çevirdiği eserler türünden,

   -Genel Bilim ve Sanat Ansiklopedisinin Planı, [65]Önem verilen bir eseridir.

 

 

Theodor Schmalz

1759-1831

    Alman düşünürü..

   Göttingen, Königsberg, Berlin Üniversiteleri’nde Profesördü. Hukukçu. Kant Felsefesini hukuka uygulanaya çalıştı. Çeşitli açılardan doğal hukuku inceleyen eserleri ile meşhur.

 

 

Christoph-Gottfried Bardili

1761-1808

    Alman düşünürü..

   Teolog ve Felsefe Profesörüydü.. Kant’ın etkisi altında kalmakla beraber Kantı kıyasıya eleştirmiştir. Felsefeyi bir matematiksel mantığa indirgesi. O’na göre mantıksal gerçeklerden başka gerçekler yoktur. Çelişik olmayan herşey de gerçektir. Rasyonel gerçekliğiyle Hegelin mantığını hazırladığı söylenir.

 

 

Wilhelm Gottlieb Tennemann

1761-1819

    Alman düşünürü..

   Ünlü Felsefe Tarihçisi.. Metafizik ve Ahlakla uğraştı. Sübjektif İdealist.

   Eserleri:

   -Felsefe Tarihi, [66]12 cilt. Cousin tarafından Histoire de la Philosophie adıyla Franszıcaya çecrilmesiyle ünlüdür. Bueser  hemen bütün Felsefe Tarih ve sözlüklerinde   kaynak gösterilir.

 

 

Frederic Staeudlin

1761-1826

    Alman düşünürü..

   Göttingen Üniversitesi’nde Ahlak Profesörüydü. Eserlerinin çoğunu  Latince yazdı.

   Eserleri:

   -Din ve Ahlak Tarihi,[67]5 Cilt,

 

 

Gottlob Ernst Schulze

1761-1833 

   Alman düşünürü..

   Göttingen Üniversitesi’nde Felsefe Profesörüydü.  Şüpheciydi. O’na göre nesnel gerçekliği açıklayabilecek hiçbir bilgi mümkün değildir. Septisizmden çok Agnostizme yakındır. Schophenhauer de Göttingen’de O’nun öğrencisiydi. Kant’ı da eleştirdi.

   Eserleri:

   -Aenesidemus, [68]Bu eseriyle ünlendi.

   -Enzyklopaedie der Philosophischen Wissenschaften, (Felsefi ilimler Ansiklopedisi), [69]

 

 

Jacob Sigismund Beck

1761-1840

    Alman Düşünürü..

   Kant Yorumcusu’ydu. Felefe Profesörü..

   Kant’ın, gene de, objektif bir varlık olduğunu söylememezlik edemediği kendiliğinde şey’i o büsbütün yok sayar. Beck’e göre, ‘kavranılmaz olan yok demek’tir.

  

 

Gaetan von Weiller

1762-1826

    Alman düşünürü..

   Teolog ve Eğitimci. Münih Lisesi Müdürüydü. Orada Eğitim Profesörlüğü de yaptı. Psikoloji alanında çalışmaları var. Hegel, Schelling, Fichte, Jacobi üzerinde incelemeler yaptı. Schelling’e karşı öıktı, Jacobi’ye hayranlık duydu.

   Eserleri:

   -Felsefe Tarihi Taslağı,[70]

 

 

Lazarus Bendavid

1762-1832

    Alman düşünürü..

   Yahudi asıllı..Aşırı Kantçı. Hiçbir şey eklemeden ve düzeltmeden Eleştiriciliği yaymak ve öğretmekle yetindi. Bir estetik ve Hukuk kuramı önermeye çalıştı.

 

 

Johann Gottlieb Buhle

1763-1821

    Alman düşünürü..

   Kant öğretisini açıklamak ve torumlamakla ünlü Felsefe Profesörü.. Önemli bir Felsefe Tarihi yazdı.

 

 

Johann Paul Friedrich Richter

1763-1825

    Alman düşünürü..

   Teoloji ve Felsefe okuttu. Romanlar yazdı.

   Eserleri:

   -Estetiğe Giriş, [71]

 

 

Friedrich Bouterweck

1766-1828

    Alman düşünürü..

   Kant İdealismini izledi. Göttingen Üniversitesi’nde Felsefe Profesörüydü. Sonra Mistitizme yöneldi.

 

Friedrich Schwartz

1766-1837

    Alman düşünürü..

   Kantçı Teolofi.. Almanya’nın çeşitli Üniversite ve Kiliselerinde çeşitli görevlerde bulundu. Teolojiyle ilgili eseri var.

 

 

Thaddaeus Anselm Rixner

1766-1838

    Alman düşünürü..

   Benedikten Papazıydı. Amberg Lisesi’nde Felsefe okuttu. Schellingciydi. Münik Bilimler Akademisi’ne üye seçildi.

   Eserleri:

   -Aphorismen aus der Philosophie, (Felsefi Özdeyişler),[72]

   -Aphorismen der Gesamten Philosophie, (Genel Felsefe’den Özdeyişler), [73]

   -Handbuch der Geschichte der Philosophie, (Felsefe Tarihi Elkitabı), [74]Bununla ünlendi.

   -Leben und Lehrmeinungen Berühmter Physiker am Ende des 16.und zu Angang des 17.Jahrhunderts, (16.yy sonuyla 17.yy başlarında yaşayan ünlü Fizikçilerin Hayatları ve Öğretileri), [75]Th.Siber’le birlikte yazdı.

 

 

Johann Neeb

1767-1812

    Alman düşünürü..

   Bonn Üniversitesi’nde mantık ve Metafizik Profesörüydü.. Kant’ı açıklamaya ve yaymaya çalıştı. Ateistlikle savaşmakla meşhur. İman’ı  (Usa karşı Us)  deyimiyle tanımladı.

   Eserleri:

   -Felsefi Usa kant’ın Yaptığı Hizmetler,[76]

 

 

Jean-Pierre Ancillon

1767-1837

    Alman düşünürü..

   Frederic  Ancillon’un oğlu. Uçların arasındaki orta yolu aramak ve tutmaya çalışmakla ünlendi. Metafizikçi, Sağlam bilginin iman yoluyla elde edilebileceğini savundu.

 

 

August Wilhelm von Schlegel

1767-1845

    Alman düşünürü..

   Jena Üniversitesi’nde Profesördü. Ozan, Eleştirmen, Dil Bilginiydi.Schelling üstündeki etkisiyle Felsefete katkısı olduğu söylenir.  Kardeşi Friedrich von Schlegel’le birlikte kurdukları Athenaum (1798) dergisiyle Alman Romantizmine katkıda bulundular.

   Eserleri:

   -Geschihte der Deutschen Sprache und Poesie, (Alman Dili ve Koşuğu Tarihi), [77] Bu eseriyle ünlüdür.

 

 

Christian Gottlieb Schaumann

1768-1821

    Alman düşünürü..

   Felsefe Profesörüydü.. Kantçı. Mantık ve Metafizik alanlarında çalıştı. Hukuk Felsefesi ve Ahlak alanlarında eserleri var. Pek çok eserini latince yazdı.

 

 

Jean Adam Bergk

1769-1834

 

   Alman düşünürü..

   Hukuk Felsefesi alanında çalıştı.Doğal Hukuk konusundaki çalışmalarıyla ünlü. Beccaria’nın Suçlar ve Cezaları’nı Almanca’ya çevirdi.

 

 

Auguste Matthiae

1769-1835

    Alman düşünürü..

   Tarih Felsefesi üstündeki araştırmalarıyla tanındı. Latince yazdı, kendi eserlerinin bazısını Almanca’ya çevirdi. M.Poret’in Fransızca’ya çevirdiği Manuel de Philosophie (Felsefe El Kitabı) [78] değerli bulunur.

 

 

Alexander Humbolt

1769-1859

    Alman düşünürü..

   Çağdaş Coğrafya’nın, Klimatoloji’nin, Okyanusbilim’in kurucusu, Doğa Bilgini.. Ünlü bir Materyalist,

   O’nun gezilerinden topladığı bilgilerle meydana getirdiği eserler, çağdaş bilimsel keşifler döneminin başlangıcı sayılıyor.

   Kendinden hareketli olan madde’nin evren’in biricik cevheri olduğunu düşünür. Mekanik Hareket anlayışının üstesinden gelmeye çalıştı. Çeşitli olgu ve olayların karşılıklı bağlılığı üstüne diyalektik görüşler ileri sürdü.  Felsefe’nin ancak bilimle yürüyebileceğini söyledi.

   Karl Wilhelm ile kardeşti. Kardeşinin tersine Alman İdealizmi’ne ve 29 yaş büyük olduğu  Comte (1798-1857)  Pozitivizmine karşı çıktı. Bilginin, ancak Doğayla insan arasında deneysel bir ortaklık kurmakla mümkün olduğunu savundu.

   Rasyonalizmle Sansüalizmi özdeşleştirmesi eleştiriir.

   Eserleri:

   -Voyage aux Regions Equinoxales du Nouveau Continent Fait en 1799-1804, 30 Cilt, [79]

   -Ansichten der Natur, [80]

   -Kosmos, [81]

   -Fragments de Geologie et de Climatologies Comparee, [82]

 

 

Karl Wilhelm Humbolt

1767-1835

 

   Alman düşünürü.. Objektivist İdealist. Kantçı’ydı (ö. 1804).

   Dilci ve Devlet adamı’ydı. Leibniz (ö.1716) Berlin Bilimler Akademisi’ni kurmuştu.  O’da Fichte (ö.1814), Hegel (ö. 1831)  vd.lerinin Prof.ettiği Berlin Üniversitesi’nin hem kurucularındandır, hem de ilk Rektörü’dür. Lenguistik ve Estetik alanında birtakım başarıları oldu.

   Dünya Tarihi’ni tinsel bir gücün faaliyeti ve nedensel açıdan bilinemez sayıyordu. Kardeşi Alexander  O’ndan sonra 24 yıl daha yaşadı.

   Eserleri:

   -Ideen zu einem Versuch, die Grenzen der Wirksamkeit des Staates zu bestimmen, [83]

   -Aesthetische Versuche über Goethes Herman und Dorothea, [84]

   -Über dıe Aufgabe des Geschichtschreiber, [85]

   -Über die Kawi sprache auf der Insel Jawa, [86]

   -Über die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaus und ihren Einfluss auf dıe Geistige Entwicklung des Menschengesclechts, [87]


 


[1]          Paragraf  140,not ve paragraf 246, ek.

[2]          1741,

[3]          1738,1749,1754,

[4]          1771,

[5]          1745,

[6]          1750,

[7]          1739,

[8]          1740,

[9]          1765,

[10]         1764,

[11]         1755,

[12]         1740-50

[13]         1758,

[14]         1770,

[15]         1763,

[16]         1763

[17]         1770,

[18]         1755, Lessing imzasız olarak gizlice bastırdı.

[19]         1767,

[20]         1785,

[21]         1756,

[22]         1763,

[23]         1757,

[24]         1762,

[25]         1773,

[26]         1748,

[27]         1782,

[28]         1759,

[29]         1776-77, Leipzig, 2 cilt

[30]         1761,Berlin,

[31]         1765,Berlin,

[32]         1768,  Berlin,

[33]         1778,Berlin,

[34]         1774,

[35]         1798,Leipzig

[36]         1803,

[37]         1779,

[38]         1781,

[39]         1785,

[40]         1801,

[41]         1811,

[42]         1793-1800,

[43]         1797,

[44]         1801,

[45]         1819-26, Stuttgart,

[46]         1774-75

[47]         1780,

[48]         1806-07,

[49]         1788,Berlin,

[50]         1777-78,

[51]         1776,

[52]         1780,

[53]         1791-97,

            ç.Fr. L’Esprit de la Philosophie speculative depuis Thales jusqu’a Berkeley,

[54]         1805,

[55]         1790,

[56]         1794,

[57]         1796,

[58]         1775-82,

[59]         1797-1803,

[60]         1805-07,

[61]         1798,

[62]         1802-19

[63]         1786,

[64]         1790,

[65]         1809,

[66]         1791-1819, Leipzig

[67]         1797,99,Lubeck,

[68]         1792,

[69]         1814-24,

[70]         1813,

[71]         1804,Hamburg,

[72]         1809,

[73]         1818,

[74]         1822-1823,

[75]         1810,

[76]         1795,

[77]         1818-19

[78]         1837,Paris,

[79]         1799-1804,

[80]         1807,

[81]         1845-58,

[82]         1832,

[83]         1792,

[84]         1799,

[85]         1821,

[86]         1836-39

[87]         1820,